Teraźniejszość przeszłości. Rola pamięci miejsca w kształtowaniu obecnych postaw międzygrupowych

W ostatnich czasach mamy do czynienia z coraz częstszym odwoływaniem się do historii w sytuacji różnych międzygrupowych konfliktów. Szczególnie w przypadku sporów o miejsce postrzeganie wielokulturowej historii danego miasta, regionu czy kraju wydaje się być istotne w kształtowaniu obecnych postaw względem różnych grup mieszkańców. Głównym celem pracy doktorskiej było zatem zbadanie konsekwencji pamięci miejsca dla obecnych postaw międzygrupowych. Szczegółowymi celami badawczymi pracy były: 1) zweryfikowanie hipotezy o relacji między reprezentacją wielokulturowej historii miejsca a postawami międzygrupowymi oraz 2) sprawdzenie, czy kontakt z wielokulturową przeszłością sprzyja większej otwartości na wielokulturową przeszłość a następnie przekłada się na większą akceptację obcych grup mieszkańców. W związku z tym przeprowadziłam szereg badań korelacyjnych oraz eksperymentalnych w kontekście dwóch rodzajów miejsc: w polskich miastach – obecnie relatywnie homogenicznych pod względem etnicznym, a niegdyś wielokulturowych oraz Jerozolimie – mieście, zarówno historycznie, jak i obecnie wielokulturowym, w którym niezwykle istotny jest konflikt o symbole narodowe oraz o tożsamość tego miasta. W badaniach korelacyjnych wykazałam, że reprezentacja wielokulturowej przeszłości miasta koreluje z obecnymi postawami wobec obcych grup oraz wyjaśnia relację pomiędzy identyfikacją narodową a postawami. Badania eksperymentalne pokazały z kolei, że dostarczenie informacji na temat wielokulturowej przeszłości miasta wpływa pozytywnie na postawy dotyczące grupy obcej. Wyniki projektu umożliwiają bardziej pogłębione spojrzenie na kwestie konfliktów o miejsce, co w dalszej kolejności może pomóc w ustaleniu czynników warunkujących pozytywną postawę wobec społeczno-etnicznej różnorodności.

In many recent inter-group disputes over the territory, we have seen recourse to history. Collective memory on multicultural past often legitimizes the group’s reasoning in the conflict over a city, region or country, and shapes current attitudes towards different groups of residents. This doctoral dissertation is about the consequences of the memory of the place's past for present intergroup attitudes. The research objectives of the paper were 1) to examine whether the representation of the (multicultural) past affects current intergroup relations in the place of residence and 2) to check whether contact with the multicultural past fosters greater openness to the multicultural past and translates into greater acceptance of outgroup members in the residence place. I conducted a series of correlational and experimental studies conducted in a) Polish cities that are now relatively ethnically homogeneous and once multicultural and b) Jerusalem − a city that is both historically and now multicultural, in which conflict over national symbols and the identity of the city is crucial. The correlational studies showed that the representation of the city's multicultural past was related to current attitudes towards outgroup members, and then it mediated the relationship between national identification and attitudes. The experimental studies showed that providing people with information about the city's multicultural past had a positive impact on their attitudes towards outgroup members. The results of this project, integrating several concepts from sociology, political studies and psychology, allow for a more multifaceted explanation of intergroup attitudes and may help identify factors that facilitate tolerant attitudes in multicultural places.