Ewolucja i paleoekologia plagiozaurów i pokrewnych grup płazów

Plagiozaury (Plagiosauridae) to wymarła rodzina należąca do licznej grupy płazów - temnospondyli. Zaklasyfikowano do niej 12 taksonów, jednak wiele z nich reprezentowanych jest przez fragmentaryczne znaleziska, co sprawia trudności w ich porównywaniu. Rozmieszczenie plagiozaurów na superkontynencie Pangei zmieniało się w czasie ich występowania od triasu wczesnego (ind) do triasu późnego (retyk). Należą do kladu Stereospondyli, które prowadziły głównie wodny tryb życia. Plagiozaury wyróżniały się nietypową anatomią będącą skutkiem przystosowania do ekologii bentonicznego drapieżnika polującego na niewielkie ofiary: ich ciało było grzbietobrzusznie spłaszczone, czaszki wyjątkowo szerokie i krótkie, kończyny niewielkie, a obręcz barkowa szeroka i masywna. Posiadały skostniały aparat gnykowo-skrzelowy, który prawdopodobnie nie tylko pełnił funkcję wymiany gazowej, ale i pozwalał na odżywianie się poprzez zasysanie ofiary (suction feeding). Dodatkowo charakteryzowały się różnymi formami zmineralizowanych struktur pokrywających ich ciało, czego znamiennym przykładem jest najlepiej zbadany, zaawansowany ewolucyjnie Gerrothorax pulcherrimus, którego cały tułów pokrywał pancerz z osteoderm i łusek. Powiązania ewolucyjne między plagiozaurami i innymi rodzinami Stereospondyli nadal podlegają dyskusji, natomiast relacje pomiędzy należącymi do niej rodzajami są przedmiotem większej zgodności badaczy.

Plagiosaurs (Plagiosauridae) are an extinct family belonging to a large group of amphibians - temnospondyls. There are 12 taxa, but many of them are represented by fragmentary finds, which makes it difficult for comparison. The distribution of plagiosaurs on the supercontinent of Pangaea changed during their occurrence from the Early Triassic (Induan) to the Late Triassic (Rhaetian). They belong to the Stereospondyli clade, which members led a mainly aquatic lifestyle. Plagiosaurs were distinguished by unusual anatomy resulting from adaptation to the ecology of a benthic predator hunting small prey: their body was dorsoventrally flattened, their skulls were exceptionally wide and short, their limbs were small, and their shoulder girdle was wide and massive. They had a ossified hyobranchial apparatus, which probably not only served the function of gas exchange, but also allowed for feeding by sucking in the prey (suction feeding). Additionally, they were characterized by various forms of mineralized structures covering their bodies, a striking example of which is the best-studied, evolutionarily advanced Gerrothorax pulcherrimus, whose entire torso was covered with an armor of osteoderms and scales. The evolutionary relationships between plagiosaurs and the other families of Stereospondyli are still debated, but the relationships among plagiosaurid genera are a subject of greater consensus among researchers.