Filozoficzne źródła krytyki przyczynowej koncepcji działania

W pracy dokonuję przeglądu współczesnych, przyczynowych teorii działania oraz związanych z nimi problemów teoretycznych, a także stawiam pytanie o źródło tych trudności. W części pierwszej przedstawiona jest teoria kauzalna rozumiana jako rodzina teorii przyjmujących założenia o przyczynowej naturze działań i przyczynowej naturze wyjaśnień działań. Pierwszy rozdział poświęcony jest rekonstrukcji teorii Davidsona, która stanowi pierwsze współczesne sformułowanie teorii kauzalnej. W rozdziale drugim przedstawiam dwa przykłady koncepcji naturalistycznych – teorie Melego i Dretskego. W rozdziale trzecim, który zamyka pierwszą część pracy, podjęta zostaje kwestia różnic między tradycją naturalistyczną i antynaturalistyczną zarówno w obrębie filozofii działania, jak i poza jej dziedziną, w obrębie filozofii umysłu i epistemologii.Część drugą poświęcona jest krytyce teorii kauzalnej. Rozdział czwarty przedstawia tzw. argument ze związku logicznego. Rozdział piąty poświęcony jest problemowi dziwnych ciągów przyczynowych. Rozdział szósty dotyczy krytyki teorii kauzalnej, którą formułują zwolennicy teorii przyczynowości sprawczej. W rozdziale siódmym argumentuję przeciwko intencjonalizmowi zakładanemu w teorii kauzalnej. Wykazuję, że omyłki nie są intencjonalne (w szczególności nie można wykazać ich intencjonalności na gruncie teorii kauzalnej), choć są działaniami zgodnie z naszym naturalnym rozumieniem działań. W ostatnim rozdziale przedstawiam argumentację za tezą, że teoria kauzalna i klasyczny paradygmat sztucznej inteligencji mają wspólny rdzeń – stanowi go idea eksplicytności umysłu (wyraźności i dostępności treści umysłowych) – i w tym względzie narażone są na podobną krytykę. W zakończeniu przedstawiam konkluzje pracy, formułując odpowiedź na pytanie o źródła krytyki kauzalnej teorii działania.

My dissertation reviews the contemporary causal theories of action and the problems that have been raised against it. I also pose a question concerning the philosophical sources of these criticisms.In the first part of the dissertation the causal theory of action is presented. I take the causal theory of action to embrace a family of theories committed to two theses: the causal nature of actions and the causal nature of action explanations. The causal theory of action developed by Donald Davidson is reconstructed in the first chapter. Two examples of naturalistic causal theories of action – exemplified in the work by Alfred Mele and Fred Dretske – are presented in the second chapter. The third chapter discusses the differences between the naturalistic and antinaturalistic approaches both in the field of philosophy of action and, more broadly, in philosophy of mind and epistemology.The critique of the causal theory of action is explored in the second part of the dissertation. The logical connection argument and the problem of deviant causal chains are presented in the fourth and fifth chapter, respectively. The critique of the causal theory of action proposed by the proponents of the agent causation theories is reconstructed and analysed in chapter six. In chapter seven, the argument against intentionalism of the causal theory of action is developed. I claim that slips are actions even though they are unintentional (under any description); the intentionality of slips cannot be justified on the ground of the causal theory of action.In the last chapter, I defend the claim that the causal theory of action and the classical paradigm of artificial intelligence share the same conception of mind (they assume the explicit character of contents of mental states) and therefore they face similar theoretical problems. In the concluding chapter, I propose an answer to the question regarding the sources of the critique of the causal theory of action.