Spór międzyludzki w polskim procesie karnym – postępowanie w sprawach z oskarżenia prywatnego

Postępowanie w sprawach z oskarżenia prywatnego jest jednym z trzech szczególnych trybów, jakie przewiduje polski proces karny, obok postępowania nakazowego oraz przyspieszonego. Ustanowienie tego trybu sięga czasów pierwszego Kodeksu karnego z 1928 r., tj. po odzyskaniu niepodległości przez Polskę. Wprowadzenie powyższego rozwiązania przy określonych typach przestępstw uzasadnione było chęcią przybliżenia procedury karnej obywatelom poprzez umożliwienie im realizacji zasady sprawiedliwości prawno-karnej we własnym zakresie. Ze względu na irrelewantne znaczenie społeczne poszczególnych typów przestępstw, ustawodawca słusznie ustanowił je jako przestępstwa ścigane w ramach oskarżenia prywatnego. Tym samym ustawodawca powierzył kompetencje do inicjowania postępowań karnych samym pokrzywdzonym i postępowania te uzależnił od zindywidualizowanego poczucia pokrzywdzenia. Niniejsze rozwiązanie również pozwala na odciążenie organów, które na co dzień realizują swoje cele poprzez m.in. prowadzenie postępowania przygotowawczego w sprawach z oskarżenia publicznego. Korzyści i możliwości, które przynosi tryb prywatnoskargowy pozwalają na poddanie pod rozwagę objęcia tym trybem ścigania unormowania kolejnych czynów zabronionych jako przestępstwa prywatnoskargowe, co w konsekwencji doprowadzić mogłoby do wyraźnego wyodrębnienia katalogu przestępstw, klasyfikowanych jako ścigane w trybie prywatnoskargowym.

Private prosecution proceedings are one of the three special procedures that the Polish criminal process provides for, along with warrant and accelerated proceedings. The establishment of this procedure dates back to the first Criminal Code of 1928, i.e. after Poland regained its independence. The introduction of the above solution for certain types of crimes was justified by the intention to bring the criminal procedure closer to citizens by allowing them to realize the principle of legal and criminal justice on their own. Due to the irrelevant social significance of particular types of crimes, the legislator rightly established them as crimes prosecuted by private prosecution. Thus, the legislator entrusted the power to initiate criminal proceedings to the victims themselves, and made these proceedings contingent on an individualized sense of harm. This solution also allows to relieve the burden on the bodies that achieve their goals on a daily basis by, among other things, conducting preliminary proceedings in cases of public prosecution. The benefits and opportunities that the private prosecution proceedings brings allow to submit for consideration the inclusion in this mode of prosecution of the standardization of further criminal acts as private prosecution offenses, which could consequently lead to a clear separation of the catalog of offenses classified as prosecuted in the private prosecution proceeding.