Odmowa składania zeznań albo wyjaśnień przez małego świadka koronnego w postępowaniu sądowym w świetle wybranych zasad procesu karnego

Instytucja małego świadka koronnego od samego początku pojawienia się w kodeksie karnym w 1998 roku budzi liczne kontrowersje. Jedną z nich, nierozstrzygniętą wprost do dzisiaj, jest obowiązek potwierdzenia na etapie sądowym wyjaśnień złożonych w toku postępowania przygotowawczego. Mimo ponad 25 lat funkcjonowania tego mechanizmu ani w orzecznictwie, ani w doktrynie, nie wypracowano jednolitego stanowiska. Na początku przedmiotem rozważań będą zasady procesowe, mające znaczenie z perspektywy tematyki pracy. W dalszej części omówione zostanie orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dotyczące prawa do spowodowania przesłuchania świadków oskarżenia jako elementu rzetelnego procesu. Przeanalizowane zostaną również instytucje zbliżone do mechanizmu wskazanego w art. 60 § 3 kodeksu karnego oraz mające dla niego istotne znaczenie. W tym zakresie przedstawione także zostaną badania dotyczące efektywności stosowania art. 540a pkt 1 kodeksu postępowania karnego. W podsumowaniu zaprezentowane zostaną postulaty de lege ferenda, które w opinii autora pomogą rozwiać wątpliwości w tej materii.

The institution of the small crown witness has been a source of controversy since its appearance in the Criminal Code in 1998. One of them, unresolved explicitly to this day, is the obligation to confirm at the court stage the explanations given during pre-trial proceedings. Despite more than 25 years of functioning of this mechanism, neither jurisprudence nor doctrine has developed a unified position. At first, the subject of consideration will be the procedural principles relevant to the perspective of the subject of the thesis. In the following part, the case law of the European Court of Human Rights on the right to cause the examination of prosecution witnesses as an element of a fair trial will be discussed. Institutions similar to and relevant to the mechanism indicated in Article 60 § 3 of the Criminal Code will also be analyzed. In this regard, research on the effectiveness of the application of Article 540a(1) of the Criminal Procedure Code will also be presented. In conclusion, de lege ferenda postulates will be presented, which, in the author's opinion, will help resolve doubts in this matter.