Status prawny obiektu kosmicznego w świetle międzynarodowego prawa kosmicznego

Praca poświęcona jest analizie prawa kosmicznego, ze szczególnym naciskiem na regulacje dotyczące obiektów kosmicznych. W pierwszej części omówiono genezę, pojęcie, przedmiot oraz podział prawa kosmicznego, przedstawiając jego rozwój na przestrzeni lat. Skupiono się na umowach międzynarodowych (traktatach) tworzących fundamenty prawne dla działań w przestrzeni kosmicznej, znanych jako Corpus Iuris Spatialis. Analizowano koncepcję przestrzeni kosmicznej i specyficznego obowiązującego w niej reżimu prawnego, z unikalnymi regulacjami i wyzwaniami. Głównym celem pracy jest analiza statusu obiektów kosmicznych w kontekście różnych międzynarodowych regulacji. Opisano ogólne cechy i charakterystyki obiektów kosmicznych oraz szczegółowo omówiono ich status prawny według kluczowych traktatów międzynarodowych: Układu o przestrzeni kosmicznej, Konwencji o rejestracji, Konwencji o odpowiedzialności, Umowy o ratowaniu kosmonautów oraz Porozumienia księżycowego. W pracy przeanalizowano również przepisy prawne wybranych państw dotyczące obiektów kosmicznych, co pozwala na porównanie różnych podejść do regulacji działalności kosmicznej na poziomie krajowym. Ta część pracy uwypukla różnice i podobieństwa w krajowych regulacjach, ukazując, jak różne państwa adaptują międzynarodowe standardy do swoich specyficznych potrzeb i uwarunkowań prawnych w kontekście obiektów kosmicznych. Kolejna część pracy skupia się na polskich próbach regulacji działalności kosmicznej. Omówiono zarówno aktualne, jak i historyczne projekty ustaw dotyczące obiektów kosmicznych. Podkreślono znaczenie Konstytucji, która dostarcza podstaw prawnych dla wszelkich działań prowadzonych, w tym także w – choć niewymienionej expressis verbis - przestrzeni kosmicznej. Przedstawiono również rolę umów międzynarodowych, do których Polska przystąpiła, zobowiązując się do przestrzegania globalnych standardów w zakresie prawa kosmicznego. Przeanalizowano z perspektywy przedmiotu pracy trzy projekty ustawodawcze: bieżący projekt z 2024 roku, a ściśle założenia do tego projektu oraz wcześniejsze z 2017 i 2020 roku. W podsumowaniu pracy podkreślono konieczność wprowadzenia regulacji prawnych dotyczących obiektów kosmicznych w Polsce. Podkreślono, że dynamicznie rozwijająca się branża kosmiczna wymaga elastycznych, ale i solidnych ram prawnych, które będą w stanie sprostać przyszłym wyzwaniom i zapewnić bezpieczeństwo oraz efektywność działań kosmicznych.

The paper is devoted to an analysis of space law, with particular emphasis on the regulation of space objects. The first part discusses the origins, concept, subject matter and division of space law, outlining its development over the years. The focus is on the international agreements (treaties) that form the legal foundations for space activities, known as the Corpus Iuris Spatialis. The concept of outer space and the specific legal regime applicable to it, with unique regulations and challenges, is analysed. The main objective of the paper is to analyse the status of space objects in the context of various international regulations. The general features and characteristics of space objects are described and their legal status according to key international treaties is discussed in detail: The Outer Space Treaty, the Registration Convention, the Liability Convention, the Agreement on the Rescue of Cosmonauts and the Moon Agreement. The paper also examines the space objects legislation of selected countries, allowing for a comparison of different approaches to the regulation of space activities at the national level.This part of the work highlights the differences and similarities in national regulations, showing how different countries adapt international standards to their specific needs and legal conditions in the context of space facilities. The next part of the work focuses on Polish attempts to regulate space activities. Both current and historical draft laws on space objects are discussed. The importance of the Constitution, which provides the legal basis for all activities carried out, including in - although not expressly mentioned - outer space, is emphasised. The role of international agreements to which Poland has acceded, pledging to comply with global space law standards, is also presented. Three legislative drafts were analysed from the perspective of the subject of the work: the current draft of 2024, and strictly speaking the assumptions to this draft, as well as the earlier ones of 2017 and 2020. In conclusion, the thesis emphasised the necessity of introducing legal regulations concerning space objects in Poland. It was emphasised that the dynamically developing space industry requires a flexible yet robust legal framework that will be able to meet future challenges and ensure the safety and efficiency of space activities.