Oświatowa działalność Ukraińskiego Narodowo-Demokratycznego Zjednoczenia (1925-1939)

Praca doktorska poświęcona została oświatowej działalności Ukraińskiego NarodowoDemokratycznego Zjednoczenia (UNDO), największej i najbardziej wpływowej legalnej ukraińskiej partii politycznej w Drugiej Rzeczpospolitej. Główny problem badawczy koncentruje się wokół pytania: w jakim stopniu oświatowa działalność UNDO przynosiła efekty w zakresie utrzymania i rozwoju ukraińskiego systemu szkolno-wychowawczego. Praca jest próbą wypełnienia luki istniejącej w historiografii dotyczącej jednego z ważnych aspektów w działalności UNDO – kwestii szkolnictwa i języka ukraińskiego. Podstawą źródłową niniejszej pracy są materiały archiwalne zgromadzone w archiwach polskich i ukraińskich: Archiwum Akt Nowych, Archiwum Sejmu, Archiwum Towarzystwa Naukowego im. Tarasa Szewczenki (Biblioteka Narodowa), Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, Centralne Państwowe Archiwum Organizacji Społecznych Ukrainy w Kijowie, Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy we Lwowie, archiwa obwodowe we Lwowie, Tarnopolu, Iwano-Frankiwsku i Łucku. Bazy źródłowa została także uzupełniona materiałami prasowymi i wspomnieniami. Struktura dysertacji ma układ problemowo-chronologiczny. Praca składa się z czterech rozdziałów. Pierwszy z nich przedstawia warunki prawno-organizacyjne, w jakich funkcjonowało szkolnictwo ukraińskie w Drugiej Rzeczypospolitej. W drugim rozdziale zarysowano rolę UNDO w życiu społeczno-politycznym mniejszości ukraińskiej oraz pokazano znaczenie sprawy szkolnictwa ukraińskiego i kwestii obrony praw językowych Ukraińców w działalności UNDO. Także w drugim rozdziale omówiono zasoby i sposoby, jakimi posługiwali się członkowie UNDO w walce o prywatne i państwowe szkoły z językiem ukraińskim oraz o prawa ukraińskich nauczycieli. Rozdział trzeci dysertacji zawiera informacje dotyczące współpracy UNDO z głównymi organizacjami kulturalnooświatowymi – Ukraińskim Towarzystwem Pedagogicznym „Ridna Szkoła” i Towarzystwem „Proswita”. Ostatni, czwarty rozdział poświęcony został działalności parlamentarnej UNDO na rzecz obrony szkolnictwa i języka ukraińskiego. Na końcu pracy znajdują się: Zakończenie, Bibliografia i 11 załączników.

The dissertation is devoted to the educational activities of the Ukrainian National Democratic Alliance (UNDO), the largest and most influential legal Ukrainian political party in the Second Polish Republic. The main research problem focuses on the question: to what extent the educational activities of UNDO brought results in terms of maintaining and developing the Ukrainian school and educational system? The work attempts to fill the extended gap in historiography regarding one of the most important aspects of UNDO's activity - the issue of education and the Ukrainian language. This work draws upon a wide range of archival sources collected in Polish and Ukrainian archives: The Archives of New Files in Warsaw, The Sejm Archives, The Archive of the Shevchenko Scientific Society (The National Library of Poland), The Archives of the Polish Academy of Sciences in Warsaw, The Central State Archives of Public Organizations of Ukraine in Kyiv, The Central State Historical Archives of Ukraine in Lviv, The Regional State Archives in Lviv, Ivano-Frankivsk, Ternopil, and Lutsk. The source basis was also supplemented by press materials and memories. The structure of the dissertation has a problem-chronological system. The dissertation consists of four chapters. The first of them presents the legal and organizational conditions in which Ukrainian education functioned in the Second Polish Republic. The second chapter outlines the role of UNDO in the socio-political life of the Ukrainian minority and reveals the importance of the issue of Ukrainian education and the matter of defending the linguistic rights of Ukrainians in the activities of UNDO. Also in the second chapter, the resources and methods used by UNDO members in the fight for private and state schools with the Ukrainian language and for the rights of Ukrainian teachers are discussed. The third chapter of the dissertation contains information on the cooperation of UNDO with the main cultural and educational organizations - the Ukrainian Pedagogical Society „Ridna Szkoła” and the „Prosvita” Society. The fourth and last chapter is devoted to UNDO's parliamentary activity for the defense of education and the Ukrainian language. At the end of the thesis there are: Conclusion, Bibliography and 11 Annexes.