Prawo dostępu do edukacji dzieci i młodzieży w Unii Europejskiej

Niniejsza rozprawa doktorska poddaje analizie zakres i zasady dostępu do edukacji dzieci i młodzieży w Unii Europejskiej, edukacji ujętej jako prawo człowieka w świetle zasad prawnych Unii Europejskiej – a zwłaszcza zakazu dyskryminacji – w zestawieniu z kompetencjami Unii w zakresie tworzenia polityki oświatowej oraz w odniesieniu do mobilności pracowników w ramach rynku wewnętrznego Unii. Rozdział pierwszy rozprawy określa materialną treść prawa do edukacji. Statuuje prawo do edukacji w kontekście dostępu do edukacji oraz jako prawo człowieka, które jest prawem podstawowym ściśle związanym z godnością ludzką. Z prawa do edukacji wywodzi obowiązek nauki, równocześnie poddając rozważaniom czy najważniejszym aspektem prawnej regulacji problematyki oświatowej są przepisy dotyczące podstawowych praw jednostki, czy też konstytucyjne określenie postawionych przed publicznym szkolnictwem celów wychowawczych i podstawowych założeń programowych. Identyfikuje również bariery w dostępie do edukacji, takie jak ubóstwo i niepełnosprawność. Rozdział drugi analizuje czy prawo dostępu do edukacji jest równoznaczne z obowiązkowymi działaniami państwa, zmierzającymi do ułatwienia realizacji obowiązku nauki. Rozważa również pojęcie suwerenności państw członkowskich Unii Europejskiej w świetle kompetencji przekazanych na rzecz Unii. Analiza obejmuje pytanie w jakim zakresie należałoby ujednolicić standardy obowiązkowego nauczania w państwach Unii Europejskiej. Rozdział trzeci to rozważania dotyczące skuteczności prawa do nauki w świetle przepisów europejskich oraz weryfikacja czy niejednolity system edukacji w ramach UE może powodować brak równych szans w dostępie do edukacji. W rozdziale tym omówione zostały zasady równości i niedyskryminacji, w tym teoretyczno-prawny zakres obowiązywania zasad oraz europejskie zasady podstawowe sui generis. Rozdział trzeci zawiera również analizę sytuacji dzieci romskich, jako grupy najbardziej marginalizowanej w zakresie dostępu do edukacji, a także sytuacji prawnej dzieci z niepełnosprawnościami oraz zakres ochrony, jaką zapewniają im europejskie akty prawne, w szczególności dyrektywa Rady 2000/78/WE ustanawiająca ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy (chroniąca przed dyskryminacją ze względu na religię lub przekonania, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną) oraz Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych z 23 grudnia 2010 r. Rozdział czwarty szeroko omawia 418 problematykę migracji w Unii Europejskiej oraz prawo dzieci pracowników migrujących do odbywania edukacji w możliwie najlepszych warunkach. Analizie podlega w tym kontekście korelacja art. 10 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 492/2011 z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie swobodnego przepływu pracowników wewnątrz Unii oraz przepisy dyrektywy 2004/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 29.04.2004 r. w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium Państw Członkowskich, która określiła uprawnienia związane z pobytem obywateli Unii w innym państwie członkowskim, nakładając między innymi wymóg posiadania wystarczających środków na utrzymanie się na terenie państwa przyjmującego na obywateli nieaktywnych ekonomicznie. W rozdziale tym rozważania koncentrują się na procesie kształtowania się w orzecznictwie TSUE zakresu uprawnień edukacyjnych dzieci obywateli Unii – w tym pracowników migrujących – wobec państw przyjmujących. Elementem łączącym omówione orzecznictwo jest prawo dostępu do edukacji dzieci obywateli Unii, którego ochrona stanowiła uzasadnienie dla przyznania konkretnych uprawnień uczącym się dzieciom obywateli Unii. Uprawnienia te ewoluują w przytoczonym orzecznictwie TSUE. W kontekście rozszerzenia praw przyznanych dzieciom migrujących pracowników podniesiona została także tematyka solidarności finansowej państw członkowskich, która zamyka rozważania rozdziału czwartego.