Wpływ polityki państwa na rozwój transportu lotniczego w Polsce i jego innowacyjność (2002-2014)

Sektor lotniczy ma strategiczne znaczenie w procesie zwiększania innowacyjności kraju, a także w realizacji rządowej polityki rozwoju regionalnego. A zatem zasadne było, aby przeanalizować politykę przez pryzmat jej wpływu na sektor transportu i przemysłu lotniczego z perspektywy nauk o polityce, ujęcia tych zagadnień w ich wzajemnych uwarunkowaniach, powiazaniach w całokształcie systemu politycznego. Dlatego głównym problemem badawczym było scharakteryzowanie wpływu państwa (jego organów, uczestników systemu politycznego) na rozwój krajowego cywilnego transportu lotniczego w aspekcie polityki innowacyjności, rozwoju zaawansowanych technik i technologii i ich transferu do gospodarki. Należy podkreślić, że celem pracy nie było badanie wpływu państwa na rynek lotniczy (portów lotniczych i przewoźników), gdyż ten aspekt był i jest obiektem zainteresowań wielu badaczy. W związku z tym, iż poruszane zagadnienia odnosiły się do kontekstu historycznego, uzasadnione było przyjęcie cezury czasowej dla prowadzonych badań. Obejmowała ona lata 2002-2014. Datę początkową stanowi uchwalenie ustawy Prawo lotnicze - najbardziej znaczącego aktu prawnego w zakresie kształtowania polityki rozwoju transportu lotniczego, dostosowującego polski transport lotniczy do standardów Unii Europejskiej oraz europejskich i światowych konwencji. Datę końcową cenzury czasowej wyznacza rok ustanowienia podstaw do wprowadzenia trzeciej fazy programu SESAR – fazy wdrażania rozwiązań technologicznych i standardów. Komplementarne ujęcie problematyki wymagało postawienia następujących hipotez: Hipoteza główna: Działania organów państwa, jego agend i ich przedstawicieli stymulują rozwój transportu lotniczego i jego innowacyjność w ramach polityki lotniczej poprzez zestaw wzajemnie uzupełniających się działań i narzędzi – potwierdzona. Hipoteza pomocnicza (H1): Polityka lotnicza prowadzona jest w sposób zaplanowany i kompleksowy w oparciu o strategiczne regulacje przy udziale środowiska lotniczego. Państwo w swoich działaniach uwzględnia i wykorzystuje czynniki sprzyjające rozwojowi transportu lotniczego i jego innowacyjności oraz eliminuje czynniki utrudniające i uniemożliwiające progres – niepotwierdzona. Hipoteza pomocnicza (H2): Istotnymi elementami sprzyjającymi innowacyjności krajowego transportu lotniczego są klastry, programy sektorowe, porozumienia typu offset – potwierdzona. Hipoteza pomocnicza (H3): Stan obecny i perspektywy zmian w krajowej polityce lotniczej determinuje aktywność regionalnych ośrodków lotniczych, które opracowują i adaptują nowe techniki i technologie - niepotwierdzona. W następstwie tak sformułowanych hipotez, możliwe było podjęcie badań, które pozwoliły na zidentyfikowanie i ocenę zagadnień: • mechanizmów i instrumentów niezbędnych w procesie tworzenia i wdrażania wizji rozwoju polityki transportu lotniczego przy jednoczesnym wspieraniu przez państwo działań i procesów służących innowacyjności, • zachowania uczestników systemu politycznego i form ich wpływania na prace parlamentu i administracji państwowej realizującej wyznaczone kierunki polityki lotniczej i poszczególne jej elementy, • uwarunkowań politycznych procesu decyzyjnego i zależności między jego poszczególnymi uczestnikami, • stosowanych form i metod kontynuacji założeń strategii lotniczych w obliczu zaistniałych zmian – przez ośrodki decyzyjne w parlamencie i organach administracji rządowej, • problemów i barier związanych z realizacją polityki lotniczej państwa i jej perspektywami.

The aviation sector has a strategic importance in the process of increasing country's innovation, as well as in the implementation of the government's regional development policy. Therefore, it was reasonable to analyze polcy and politics through the prism of its impact on the transport sector and the aviation industry from the perspective of political science, to include these issues in their mutual determinants and connections in the entire political system. Thus, the main research problem was to characterize the influence of the state (its bodies, participants of political system) on the development of domestic civil air transport in terms of innovation policy, the development of advanced techniques and technologies and their transfer to the economy. It should be emphasized that the purpose of the study was not to study the influence of the state on the aviation market (airports and carriers), because this aspect was and is the subject of interest of many researchers. Due to the fact that the discussed issues related to the historical context, it was justified to adopt the time limit for the conducted research. It covered the years 2002-2014. The complementary approach to the problem required the following hypotheses: Main hypothesis: The activity of state authorities, its agencies and their representatives stimulate the development of air transport and its innovation within aviation policy and politics through a set of mutually complementary activities and tools - confirmed. Supporting hypothesis (H1): Aviation policy and politics are conducted in a planned and comprehensive manner based on strategic regulations with the participation of the aviation community. In its actions, the state takes into account and uses factors conducive to the development of air transport and its innovativeness, and eliminates factors hindering and preventing progress - unconfirmed. Supporting hypothesis (H2): Clusters, sectoral programs, and offset agreements are important elements contributing to the innovation of domestic air transport - confirmed. Supporting hypothesis (H3): The current state and prospects for changes in the national aviation policy and politics determine the activity of regional aviation centers that develop and adapt new techniques and technologies - unconfirmed. As a result of such formulated hypotheses, it was possible to undertake research that allowed to identify and assess issues: • mechanisms and instruments necessary in the process of creating and implementing a vision for the development of air transport policy and politics, with simultaneous state support for activities and processes aimed at innovation, • the behavior of the participants of the political system and the forms of influencing the work of the parliament and state administration implementing the designated directions of aviation policy and its individual elements, • political conditions of the decision-making process and dependencies between its individual participants, • the forms and methods used to continue the assumptions of aviation strategies in the face of changes - by decision-making centers in the parliament and government administration bodies, • problems and barriers related to the implementation of the state's aviation policy and politics and its prospects.