Praca doktorska
Miniatura
Pliki
0000-DR-100581-praca.pdf2.22 MB
ADylewska_rec_KWigura-Kuisz.pdf3.19 MB
ADylewska_rec_DGawin.pdf3.08 MB
ADylewska_opinia_ACichocki.pdf57.05 KB
Licencja
ClosedAccessDostęp zamknięty
 

Polski pesymizm cywilizacyjny na przykładzie twórczości Mariana Zdziechowskiego, Floriana Znanieckiego i Stanisława Ignacego Witkiewicza

Uproszczony widok
dc.abstract.plNiniejsza praca stanowi studium z historii idei kryzysu cywilizacji europejskiej, socjologii wiedzy rozumianej jako badanie mentalności epoki i sposobów myślenia istotnych w danym czasie i w danej społeczności, a także socjologii kultury, zajmuję się w niej bowiem zagadnieniem wartości konstytutywnych dla cywilizacji zachodniej. Jest próbą spisania takiego fragmentu życiorysu tej idei, dla którego ramy czasowe wyznacza koniec I i II wojny światowej. Pojęcia kryzysu kultury i upadku cywilizacji, podobnie jak stojąca do nich w opozycji idea postępu, dzięki temu, że są tak plastyczne, przez ostatnich kilka stuleci intensywnie wpływają na kształt wyobraźni społecznej. W badaniu tego zagadnienia w polskim kontekście przewodnikami stają się dla mnie trzej myśliciele dwudziestolecia międzywojennego: Marian Zdziechowski, Florian Znaniecki oraz Stanisław Ignacy Witkiewicz. Sądzę, że czynnikiem, który w dużej mierze odpowiada za trafność ich analiz w obliczu nadchodzących przemian politycznych i społecznych jest zakorzenienie ich refleksji w filozofii pesymizmu. Filozofia ta jest przeze mnie rozumiana nie jako dyspozycja psychiczna czy też nastrojowość, ale jako istotny składnik europejskiej historii intelektualnej. Do jej reprezentantów zaliczyć można bowiem twórców tej miary, co Rousseau, Leopardi, Schopenhauer, Nietzsche i Freud. Moim zamiarem było przedstawienie jej jaśniejszego oblicza, wykraczającego poza doświadczenie trwogi i przeczucie nadchodzącej nawałnicy historycznej. Chciałam pokazać polski pesymizm cywilizacyjny jako próbę konstruktywnej odpowiedzi na wyzwania, lęki, zagrożenia, ale i nadzieje nowoczesności po roku 1918.
dc.abstract.plFirst of all, this thesis is a study within history of ideas, since it deals with the question of the future that can be expected for the Western Civilization. More precisely, it is an attempt to explore the idea of the crisis and collapse of the West present in the Polish social and philosophical thought in a specific moment of its biography, for which the timeframes are marked by the end of World War I and II (1918-1945). Secondly, it is a study within sociology of knowledge understood as an investigation of the mentality of a certain epoch and the ways of thinking relevant at specified time and in a given community, as well as within sociology of culture, because it tries to identify values constitutive for the European spirit, such as self-belief, but at the same time, an ability to reflection and self-questioning. The concept of the decline and disintegration of culture and the opposing idea of progress, due to the fact that they are so vivid, have intensively influenced the shape of the social imagination over the last few centuries. Jerzy Jedlicki, Polish historian of ideas, explains that they belong to those of great themes to which every cognitive and ideological system had to address in some way, and which have been and are present in countless human statements of various kinds. Such great themes differ from ad hoc social and political questions, since they do not find ultimate solutions, neither in theory nor in practice. The disputes they provoke may reveal issues that require political actions but the great topics themselves are not solved, but are conceptualized and re-lived over and over again, in ever different, though often recurring, shapes. They can be suppressed, never invalidated. In the Polish context, three thinkers become my guides to examine this questions: Marian Zdziechowski (1861-1938), historian of ideas and literature, philologist, philosopher, literary critic, and journalist; Florian Znaniecki (1882-1958), world-famous Polish and American philosopher and sociologist, co-author, with William I. Thomas, of the study, ‘The Polish Peasant in Europe and America’ (1918–1920); Stanisław Ignacy Witkiewicz (1885-1939), who is mainly known as a writer, painter and playwright, but who saw himself above all as a philosopher and devoted his whole life to the task of building a coherent philosophical system capable of responding to the challenges of modern times. I believe that the accuracy of their analyzes of the upcoming political and social changes depended largely on the fact that their reflections had been deeply rooted in the philosophy of pessimism. Thus, my dissertation involves an analysis of the pessimism as the philosophy which recognizes the seriousness of life’s conditions, its boundaries and limitations but at the same time encourages personal responsibility. It is not synonymous with apathy nor resignation. Moreover, it doesn’t need to oppose radical change. Such understanding of pessimism I take after Joshua Foa Dienstag, an American sociologists, who claims that it is not a mental attitude but an essential component of European intellectual history. Its representatives include such authors as: Rousseau, Leopardi, Schopenhauer, Nietzsche, Camus and Freud. My intention was also to present its brighter face, going beyond the experience of fear and a premonition of the impending historical storm. The creative aspect of the philosophy of pessimism seems to me to be particularly important, as it encourages people to take personal responsibility for saving the values they recognize as constitutive of culture. It is a heroic commitment, often with no hope of victory, but the only possible way to save man and what he has been building with such difficulty for centuries. All three thinkers focus especially on the spiritual dangers of civilization and recognize internal flaws and cracks that disturb the current shape of the European cultural formation.
dc.affiliation.departmentWydział Stosowanych Nauk Społecznych i Resocjalizacji
dc.contributor.authorDylewska, Anna
dc.date.accessioned2023-10-13T06:52:51Z
dc.date.available2023-10-13T06:52:51Z
dc.date.defence2023-10-25
dc.date.issued2023-10-13
dc.description.promoterCichocki, Marek
dc.identifier.urihttps://repozytorium.uw.edu.pl//handle/item/4707
dc.language.isopl
dc.rightsClosedAccess
dc.subject.plpolska myśl społeczna i filozoficzna dwudziestolecia międzywojennego
dc.subject.pldwudziestolecie międzywojenne
dc.subject.plStanisław Ignacy Witkiewicz
dc.subject.plFlorian Znaniecki
dc.subject.plMarian Zdziechowski
dc.subject.plzagrożenia dla wartości kultury europejskiej
dc.subject.plupadek cywilizacji zachodniej
dc.subject.plidea kryzysu cywilizacji zachodniej
dc.subject.plidea postępu
dc.subject.plcywilizacja
dc.subject.plfilozofia pesymizmu
dc.subject.plpesymizm
dc.subject.plsocjologia kultury
dc.subject.plsocjologia wiedzy
dc.subject.plhistoria idei
dc.subject.plPolish social thought and philosophy of the interwar period
dc.subject.plthe interwar period
dc.subject.plStanisław Ignacy Witkiewicz
dc.subject.plFlorian Znaniecki
dc.subject.plMarian Zdziechowski
dc.subject.plthreats to the values of European culture
dc.subject.plthe fall of Western civilization
dc.subject.plthe idea of the crisis of Western civilization
dc.subject.plthe idea of progress
dc.subject.plcivilization
dc.subject.plphilosophy of pessimism
dc.subject.plpessimism
dc.subject.plsociology of culture
dc.subject.plsociology of knowledge
dc.subject.plhistory of ideas
dc.titlePolski pesymizm cywilizacyjny na przykładzie twórczości Mariana Zdziechowskiego, Floriana Znanieckiego i Stanisława Ignacego Witkiewicza
dc.title.alternativePolish Civilizational Pessimism on the Basis of Writings of Marian Zdziechowski, Florian Znaniecki, and Stanisław Ignacy Witkiewicz
dc.typeDoctoralThesis
dspace.entity.typePublication