Problem obiektywności współczesnych nauk medycznych w świetle koncepcji Ludwika Flecka i Thomasa S. Kuhna. Analiza porównawcza wybranych przykładów

Praca bada problem obiektywności współczesnych nauk medycznych z perspektywy teorii Ludwika Flecka i Thomasa S. Kuhna. Korzystając z koncepcji obu myślicieli, pokazuję, jak ich siatki pojęciowe mogą zostać użyte celem opisu pewnych faktów z zakresu dzisiejszej medycyny naukowej. Pierwsza część pracy skupia się na przedstawieniu systemów pojęciowych Flecka i Kuhna. Obaj akcentują rolę społeczności w prowadzeniu działalności naukowej. Podkreślają też fakt zorganizowania praktyki badawczej według pewnych obowiązujących w danym momencie stylów myślowych/paradygmatów. Liczne użyte przez Flecka przykłady z zakresu nauk podstawowych dla medycyny zwracają uwagę na fakt występowania wpływów kulturowych w ramach tej dyscypliny. Na podstawie prac obu autorów można stwierdzić, że naukowa rzeczywistość z czasem podlega zmianom, jednak wbrew tradycyjnemu przekonaniu nie jest to po prostu postęp. Jak się okazuje, dawne idee mogą być twórczo zaadaptowane na gruncie nowo obowiązujących teorii, chociaż sami uczeni nie są w pełni świadomi tego procesu. W drugiej części pracy porównuję koncepcje Flecka i Kuhna, uwzględniając kwestię obiektywności naukowej. Rozważam też możliwość zastosowania poszczególnych teorii w krytyce współczesnych nauk medycznych oraz stricte medycyny. Mówiąc o współczesnej praktyce medycznej, koncentruję się na medycynie opartej na dowodach (EBM). Wskazuję również problemy związane z prowadzeniem badań klinicznych oraz niemożnością wdrożenia postawy wolnej od uprzedzeń i wartości. We wnioskach podkreślam, że teorie Flecka i Kuhna umożliwiają krytyczne spojrzenie na współczesne nauki medyczne, podlegające wpływom społecznym, ekonomicznym i kulturowym. Przeprowadzona analiza kwestionuje absolutną obiektywność nauk medycznych i wskazuje na potrzebę uwzględnienia szerokiego kontekstu w ocenie typowej na ich gruncie działalności.

The thesis explores the issue of objectivity in contemporary medical sciences through the lens of Ludwik Fleck's and Thomas S. Kuhn's theories. By employing their conceptual frameworks, it demonstrates how these perspectives can be used to describe certain aspects of modern scientific medicine. The first part of the thesis focuses on presenting Fleck's and Kuhn's conceptual systems. Both thinkers emphasize the role of the scientific community in conducting research and highlight the organization of scientific practice according to prevailing thought styles or paradigms. Fleck’s numerous examples from foundational sciences in medicine draw attention to the cultural influences within this field. Based on the works of both authors, it can be concluded that scientific reality evolves over time, though not as straightforward progress. Old ideas can be creatively adapted within new theoretical frameworks, even though scientists themselves are often unaware of this process. In the second part, Fleck's and Kuhn's concepts are compared with respect to the issue of scientific objectivity. The thesis also considers the potential application of these theories in critiquing contemporary medical sciences, including medicine itself. When discussing modern medical practices, the focus is on evidence-based medicine (EBM). Additionally, it highlights issues related to conducting clinical research and the impossibility of adopting a fully unbiased and value-free approach. In the conclusions, it is emphasized that Fleck's and Kuhn's theories enable a critical perspective on contemporary medical sciences, which are influenced by social, economic, and cultural factors. The analysis challenges the notion of absolute objectivity in medical sciences and underscores the need to account for a broader context when evaluating typical practices in the field.