Skutki prawne stosowania sztucznej inteligencji w obrocie cywilnoprawnym

Niniejsza rozprawa doktorska poświęcona jest cywilnoprawnym skutkom funkcjonowania sztucznej inteligencji (SI). Polskie prawo w praktyce w ogóle nie odnosi się do funkcjonowania SI pomijając tak podstawowe kwestie jak skuteczność oświadczeń woli SI, odpowiedzialność cywilnoprawna za skutki jej działań czy ochrona konsumenta w interakcjach z SI. Istniejące regulacje prawne w sposób istotny i widoczny nie nadążają za rozwojem technologii w badanym obszarze. Mają one charakter szczątkowy i odnoszą się jedynie do kilku bardziej specyficznych obszarów - takich jak autonomiczne samochody czy high-frequency trading. Obowiązujący de lege lata porządek prawny, wymaga niezbędnych modyfikacji w celu dostosowania go do coraz szerszego wykorzystania algorytmów sztucznej inteligencji w obrocie. Celem niniejszej rozprawy jest wypracowanie kierunków rozwiązań legislacyjnych, uwzględniających funkcjonowanie i wpływ SI na stosunki prawne i społeczne. Proponowany przeze mnie projekt zmian ma charakter możliwie kompleksowy, odnosząc się nie tylko do przepisów stricte związanych z odpowiedzialnością kontraktową i deliktową, ale także do poszczególnych (niezbędnych dla późniejszego ustalenia odpowiedzialności) przepisów części ogólnej Kodeksu cywilnego. Nie da się bowiem badać odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone działaniem algorytmów sztucznej inteligencji, jeśli nie zostaną rozwiązane tak fundamentalne problemy jak kwestia oświadczeń woli, wad tych oświadczeń czy kwestia reprezentacji. Rozważam również problematykę wad oświadczeń woli, odnośnie których należy podkreślić, że przepisy prawa cywilnego – jak również ich subiektywna wykładnia – są zupełnie niedostosowane do cech i możliwości sztucznej inteligencji. W rezultacie zaproponowałam takie koncepcje jak pojęcie dysponenta sztucznej inteligencji oraz pojęcie elektronicznego autonomicznego oświadczenia woli. W swojej rozprawie wskazałam, w jaki sposób oświadczenia sztucznej inteligencji powinny być interpretowane w kontekście zasad prawa cywilnego. Koncepcja elektronicznego autonomicznego oświadczenia woli powinna stanowić podstawę dalszych regulacji w zakresie odpowiedzialności cywilnej związanej z działaniem samouczących się algorytmów. Wskazałam również, że elektroniczne autonomiczne oświadczenie woli powinno być, jak sama nazwa wskazuje - autonomiczne - a więc niezależne od oświadczenia woli faktycznego dysponenta algorytmu SI. Postuluję również stworzenie ram prawnych dla funkcjonowania sztucznej inteligencji w praktyce obrotu poprzez przyjęcie opisanej już w niniejszej pracy koncepcji znanej jako artificial agency theory. Pozostałe zmiany powinny w niezbędnym zakresie wpłynąć na istniejące regulacje - w taki sposób, aby usunąć ewentualne wątpliwości co do stosowania ich w niezmienionym kształcie w przypadkach, w których jedną ze stron czynności prawnej lub sprawcą deliktu jest algorytm SI. Celem niniejszej rozprawy jest zdefiniowanie - na gruncie prawa cywilnego - podmiotów odpowiedzialnych za działania SI, a także określenie rodzaju i zakresu jej odpowiedzialności oraz - przede wszystkim - zaproponowanie odpowiednich rozwiązań prawnych w tym zakresie.

The dissertation is devoted to the civil law implications of artificial intelligence (AI) usage. Polish law in practice does not address the functioning of AI at all, leaving out such basic issues as the effectiveness of AI "statements of intent," civil law liability for the consequences of its actions, or consumer protection in interactions with AI. Existing regulations have significantly and conspicuously failed to keep pace with the development of technology in the studied area. They are residual in nature and only apply to a few more specific areas - such as autonomous cars or high-frequency trading. The de lege lata legal order in force requires necessary modifications to adapt it to the growing use of AI algorithms in business. The purpose of this dissertation is to develop directions for legislative solutions, taking into account the existence and impact of AI on legal and social relations. My proposed draft amendments are as comprehensive as possible, addressing not only provisions strictly related to contractual and tort liability, but also specific (necessary for the subsequent determination of liability) provisions of the general part of the Civil Code. It is not possible to study civil liability for damage caused by the operation of AI algorithms if such fundamental problems as the issue of declarations of intent, defects in such declarations, or the issue of representation are not resolved. I also consider the issue of defects in declarations of intent, according to which it should be emphasized, that the provisions of civil law - as well as their subjectivist interpretation - are completely unsuited to the characteristics and capabilities of artificial intelligence As a result, I proposed such concepts as the concept of disposer of artificial intelligence and the concept of electronic autonomous statement of intent. In my dissertation, I have explained how statements from artificial intelligence should be interpreted in the context of civil law principles. This concept of electronic autonomous statement of intent should form the basis for further regulations on civil liability relating to the operation of self-learning algorithms. I have also pointed out that an electronic autonomous statement of intent should be, as the name implies - autonomous - and therefore independent of the statement of intent of the actual disposer of the AI algorithm. I also advocate the creation of a legal framework for the operation of artificial intelligence in the practice of trading by adopting the concept already described in this work, known as artificial agency theory. Other amendments should affect the existing regulations as necessary - in such a way as to remove possible doubts about applying them unchanged in cases, where one of the parties to a legal action, or the "perpetrator" of a tort, is an AI algorithm. The purpose of the following dissertation is to define – in terms of Civil Law – the entities responsible for the actions of AI, as well as how to identify the type and scope of its responsibility and – last and foremost – to propose appropriate legal solutions in this matter.