Koncepcja prawa człowieka do zdrowia. Analiza porównawcza praktyki międzynarodowych organów ochrony praw człowieka

Przedmiotem niniejszej pracy jest koncepcja prawa człowieka do zdrowia w prawie międzynarodowym. Zaś punktem wyjścia – pytanie o treść i możliwość praktycznego stosowania przepisów dotyczących prawa człowieka do zdrowia na poziomie międzynarodowym. Rozprawa skupia się na trzech umowach międzynarodowych: Międzynarodowym Pakcie Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych, Europejskiej Karcie Społecznej oraz Afrykańskiej Karcie Praw Człowieka i Ludów. Obok przepisów prawnych szczegółowej analizie poddano praktykę ich stosowania przez odpowiednie międzynarodowe organy ochrony praw człowieka.W doktrynie pojawiają się poglądy, jakoby w katalogu praw człowieka trudno było znaleźć prawo bardziej kontrowersyjne i o bardziej mglistym znaczeniu niż prawo do zdrowia. Obecny stan dyskusji naukowej oraz wieloletnia praktyka organów międzynarodowych pozwalają odeprzeć wiele z tych podnoszonych zarzutów. Nie oznacza to jednak, że z prawem do zdrowia nie wiążą się realne trudności. Dotyczą one chociażby jego skomplikowanej struktury, bardzo szerokiego zakresu czy niejasnego przedmiotu podnoszonych na jego podstawie roszczeń. W pracy założono, że prawo człowieka do zdrowia jest prawem generującym szczegółowe i konkretne zobowiązania o różnym charakterze, które na poziomie międzynarodowym mogą być skutecznie monitorowane oraz egzekwowane. Uznano również, że na poziomie międzynarodowym funkcjonuje spójne i uniwersalne rozumienie prawa do zdrowia. Biorąc pod uwagę elementy strukturalne, przyjęto również, że w prawie do zdrowia można zauważyć dwie warstwy – prawa podmiotowego i normy programowej. Trzy systemy ochrony praw człowieka były analizowane biorąc pod uwagę następujące zagadnienia: ogólne zasady realizacji prawa do zdrowia, zakres podmiotowy (po stronie uprawnionych i zobowiązanych), zakres przedmiotowy (opis szczegółowych zobowiązań i obszarów objętych prawem do zdrowia) oraz granice wymagalności (zasady limitacji i derogacji). Wymienione zagadnienia stały się podstawą porównania prawa do zdrowia w trzech systemów. Ramy teoretyczne przeprowadzonego badania zostały ustalone na podstawie prac R. Alexy’ego dotyczących praw podstawowych.

The subject of this dissertation is the concept of the human right to health in international law. Its starting point is the question of the content and the possibility of practical application of the provisions concerning the human right to health at the international level. The dissertation focuses on three international treaties: the International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights, the European Social Charter and the African Charter on Human and Peoples Rights. Additionally to legal provision this dissertation analyse also – in detailed – the interpretation of human right to health by international human rights bodies. In the views of many authors it is hard to find more controversial and more vague human right than the right to health. However, the current state of scientific discussion and many years of practice of international bodies allow to rebut many of these arguments. Although, this does not mean that the right to health is not linked to some real difficulties. They concern its complicated structure, wide scope and vague claims raised on the basis of this right.The study assumed that the human right to health is a right that generates detailed and specific obligations of a different nature, which at the international level can be efficiently monitored and enforced. It was also found that at the international level right to health has a consistent and universal understanding. Given the structural elements, it was assumed that the right to health contains two layers - a subjective right and programmatic norm.The right to health in three human rights systems (African, European and Universal) was analysed taking into account the following issues: general principles, subjective scope, material scope (description of specific obligations and covered areas) and the limitation and derogation clauses. These issues formed the basis of comparison of the right to health in the three analysed systems. Theoretical framework of the research was mainly based on the works of R. Alexy on fundamental rights.