„Doktryna rozbitych okien”, czyli o sankcjach i ich wymierzaniu w systemie finansowania partii politycznych. Glosa do postanowienia SN (7) z 22.9.2016 r., III SW 7/16

Przez kilka lat przed Trybunałem Konstytucyjnym toczyły się postępowania (P 8/17, P 2/19) związane z zadanymi przed Sąd Najwyższy pytaniami prawnymi dotyczącymi konstytucyjności szeregu norm systemu sankcji finansowania partii politycznych. Przedstawiciele doktryny nadal próbują argumentować na rzecz zmian przepisów o bezwzględnych (automatycznych, bez możliwości sanacji) i nieproporcjonalnych (niezależnych od okoliczności faktycznych) sankcjach przy odrzuceniu wadliwych sprawozdań finansowych o źródłach pozyskania środków. Aby lepiej zrozumieć nadal dominującą linię orzeczniczą, przeanalizowana zostanie sprawa odpowiedzialności finansowej pełnomocnika finansowego partii Nowoczesna: postanowienie SN (7), III SW 7/16. Stan faktyczny skupia się na omyłkowym wskazaniu jako adresata przelewu Komitetu Wyborczego, a nie Funduszu Wyborczego partii. Glosowane orzeczenie zawiera w sobie podstawy do wyraźnego wyodrębnienia — autorsko zapożyczonej z kryminologii — „doktryny rozbitych okien”: schematu myślenia sędziów o celach związanych z sankcją systemu finansowania publicznego oraz mechanizmach przeciwdziałania korupcji w finansowaniu polityki. Owa doktryna jest podstawą dla głównej części glosy: wykazu cech sankcji i ich wymierzania (na przykładzie ww. postanowienia).

For several years, proceedings were conducted before the Constitutional Tribunal (P 8/17, P 2/19), related to questions of constitutionality of a series of norms concerning the sanctions system for financing political parties. Legal scholars still continue to argue in favour of changes to the provisions regarding absolute (automatic, without the possibility of mitigation) and disproportionate (independent of factual circumstances) sanctions in cases of rejection of flawed financial reports on the sources of acquired funds. To better understand the prevailing judicial approach, the case of financial responsibility of the financial representative of the Nowoczesna (Modern) party will be analysed (III SW 7/16). The factual background focuses on the mistaken designation of the Electoral Committee, rather than the party’s Electoral Fund, as the recipient of a transfer. The Order of the Supreme Court contains the basis for a clear delineation—borrowed from criminology—of the “Broken Windows Doctrine:” a reasoning approach of judges about the goals associated with the sanctioning of the public financing system, as well as mechanisms to counter corruption in political financing. This Doctrine forms the basis for the main part of the Commentary: an enumeration of the characteristics of sanctions and their imposition (using the aforementioned Order as an example).