Gdyński modernizm a działalność Elizy Unger

Praca skupia się na analizie twórczości Elizy Unger, architektki żydowskiego pochodzenia, w kontekście kształtującej się w dwudziestoleciu międzywojennym modernistycznej zabudowy Gdyni. Przedmiotem rozważań jest pięć realizacji Elizy Unger: budynek magazynowo-biurowy Związku Spółdzielni Spożywców “Społem”, magazyny firmy Bananas, kamienica mieszkalno-biurowa Bananas”, dom kapitana Romana Pieńkowskiego, oraz własnej willi architektki i jej męża. Dla zarysowania szerszego kontekstu gdyńskiego modernizmu przybliżono – według podziału Marii Jolanty Sołtysik – jego główne realizacje w czterech odsłonach stylowych: modernizmu w nurcie art déco, funkcjonalizmu skrajnego, funkcjonalizmu opływowego, nowego monumentalizmu. Nakreślona została również historia Gdyni oraz cztery sylwetki innych miast modernistycznych wznoszonych od podstaw: Tel Awiwu, Littorii, Chandigarh, Brasilii, celem wyjaśnienia historyczno-ideologicznego kontekstu, niezbędnego dla analizy dzieł Elizy Unger.

The work focuses on the analysis of the work of Eliza Unger, an architect of Jewish origin, in the context of the modernist development of Gdynia that was taking shape in the interwar period. The subject of considerations are five of Eliza Unger's projects: the warehouse and office building of the Union of Consumer Cooperatives Społem, the warehouses of the Bananas company, the residential and office building Bananas, the house of captain Roman Pieńkowski, and the architect's and her husband's own villa. In order to outline the broader context of Gdynia modernism, its main projects were presented - according to the division by Maria Jolanta Sołtysik - in four stylistic versions: modernism in the art deco trend, extreme functionalism, streamlined functionalism, new monumentalism. The history of Gdynia was also outlined, as well as four profiles of other modernist cities built from scratch: Tel Aviv, Littoria, Chandigarh, Brasilia, in order to explain the historical and ideological context necessary for the analysis of Eliza Unger's works.