Praca doktorska
Ładowanie...
Mowa oporu jako odpowiedź na mowę nienawiści na przykładzie społecznych praktyk odpowiadania na homofobiczną i transfobiczną mowę nienawiści w Polsce
| dc.abstract.pl | Celem mojej pracy jest analiza praktyk odpowiadania na zjawisko homofobicznej i transfobicznej mowy nienawiści w Polsce po 2015 r. Wybór przesłanek mowy nienawiści, które badam (homofobia i transfobia), zakresu czasowego (2015–2022) oraz zakresu geograficznego mojej pracy (Polska) podyktowany jest dostrzeżeniem wystąpienia po 2015 r. znacznego pogorszenia sytuacji społeczno-prawnej lesbijek, gejów, osób biseksualnych oraz osób transpłciowych (osób LGBT+) w Polsce oraz intensyfikacji ataków na tę społeczność, realizowanych m.in. za pomocą nienawistnego języka. Kluczową rolę w tym procesie odegrała zmiana podejścia kluczowych decydentów oraz ich sojuszników do społeczności LGBT+. Zaczęli oni nie tylko tolerować mowę nienawiści skierowaną wobec tej społeczności, ale także ją usprawiedliwiać, finansować, a w skrajnych przypadkach również stosować w prowadzonej działalności publicznej. Sytuacja ta doprowadziła do pojawienia się różnych strategii wykorzystywanych przez społeczność osób LGBT+ oraz jej sojuszników w walce z nienawistnym językiem. Strategie te nie stały się jednak dotychczas przedmiotem szerszych badań naukowych. By zrozumieć ich istotę, cechy charakterystyczne oraz znaczenie dla społeczności osób LGBT+, korzystam w mojej pracy z podejścia interdyscyplinarnego, w którym łączę nauki społeczne, nauki prawne oraz kulturoznawstwo. Problematyzuję w niej stosowanie mowy nienawiści i odpowiadanie na nią w kategoriach opresji i oporu. Z tego względu, jako podstawę teoretyczną mojego badania wybieram teorię transktyptu ukrytego / publicznego J.C. Scotta, którą uzupełniam poprzez wykorzystanie koncepcji performatywności mowy nienawiści J. Butler oraz koncepcji apropriacji mowy nienawiści Claudii Bianchi. Metodą badawczą, którą posługuję się w pracy są zbiorowe studia przypadków. Po wprowadzeniu do tematu pracy (zawartym w Rozdziale nr 1) w Rozdziale nr 2, mającym charakter przeglądu kluczowej literatury, śledzę ewolucję dotychczasowych sposobów problematyzowania przemocy wywoływanej przez krzywdzącą mowę, opisuję narodziny koncepcji mowy nienawiści, wskazując jednocześnie na trudności związane z definiowaniem tego pojęcia. Przedstawiam w nim również kluczowe psychologiczne i społeczne właściwości homofobicznej i transfobicznej mowy nienawiści w Polsce oraz jej skalę, wykazując, że stanowi ona poważne zagrożenie i destrukcyjne zjawisko społeczne. Wreszcie, w końcowej 2 części rozdziału problematyzuję pojęcie oporu wobec mowy nienawiści osadzając je w nowym obszarze badawczym - studiów nad oporem (resistance studies). W rozdziale nr 3 przedstawiam podstawę teoretyczną mojego badania. Podstawową rolę odgrywa w nim teoria transkryptu publicznego / ukrytego J.C. Scotta, którą uzupełniam o model kategorii analitycznych pozwalających analizować różne formy oporu (M. Baaza, M. Lilji, M. Schulza i S. Vinthagena). Takie ujęcie teoretyczne oporu umożliwia mi uchwycenie praktyk oporu mających charakter ukryty i jawny, a także ich jednoczesną analizę na kilku wymiarach (m.in. w odniesieniu do sposobu organizacji oporu, a także jego temporalnego, przestrzennego oraz afektywnego charakteru). Swój model teoretyczny uzupełniam o koncepcję performatywności mowy nienawiści J. Butler oraz koncepcję apropriacji mowy nienawiści C. Bianchi. Obie koncepcje pozwalają mi ocenić praktyki oporu także w wymiarze komunikacyjnym, albowiem opór wobec mowy nienawiści (tak samo zresztą jak samą mowę nienawiści) traktuję w tej pracy jako praktyki komunikacyjne. W Rozdziale nr 4 przedstawiam moje podejście metodologiczne, opisując szczegółowo kształt badania (zbiorowe studia przypadków), zastosowane metody zbierania danych (analiza istniejących źródeł oraz obserwacja), a także poszczególne kroki w przeprowadzonej analizie. W Rozdziale nr 5 przedstawiam pierwszą część uzyskanych przeze mnie wyników. Wychodząc z założenia, że odpowiednie zrozumienie istoty praktyk oporu wobec mowy nienawiści, wymaga wcześniejszego zrekonstruowania obrazu mowy nienawiści w interesującym mnie okresie, skupiam się w tym rozdziale na analizie sposobu odpowiadania przez decydentów na problem homofobicznej i transfobicznej mowy nienawiści. Wyniki mojej analizy prowadzą do przyjęcia, że okres objęty badaniem stanowił czas stopniowego wycofywania się kluczowych decydentów, a tym samym aparatu państwowego, z zapewniania ochrony przed homofobiczną i transfobiczną mową nienawiści. Uzyskane wnioski wskazują m.in. na: całkowitą rezygnację z badania zjawiska mowy nienawiści, brak podejmowania jakichkolwiek działań uświadamiających społeczeństwo w zakresie niebezpieczeństw tworzonych przez mowę nienawiści, brak potępiania mowy nienawiści, rezygnację z zapewniania jakiegokolwiek wsparcia dla osób spotykających się z mową nienawiści, brak podjęcia działań zmierzających do pozbawienia finansowania oraz delegalizacji organizacji i partii politycznych stosujących mowę nienawiści, a wreszcie konsekwentne odmawianie wprowadzenia do prawa karnego efektywnych zakazów stosowania homofobicznej i transfobicznej mowy nienawiści. Wskazana 3 powyżej bierność decydentów połączona była z aktywnym atakowaniem społeczności LGBT+, również z wykorzystaniem homofobicznego i transfobicznego języka, utrudnianiem działalności organizacji społecznych i aktywistów (w tym poprzez stosowanie wobec nich represji), a także aktywnym wspieraniem działań i inicjatyw szerzących nienawiść. Jedynie wąskie grono decydentów (zwłaszcza na poziomie samorządowym), cześć opozycyjnych partii politycznych, samorządów terytorialnych, samorządów zawodowych oraz niezależnych mediów starała się w tym okresie przeciwdziałać opisywanym powyżej zmianom oraz wspomagać społeczność LGBT+. Efektem tych naruszeń było jednocześnie pogłębienie przeświadczenia, że państwo i oferowane przez nie narzędzia normatywne, mają coraz mniejszą zdolność do zapewniania ochrony przed mową nienawiści. W kolejnym Rozdziale (nr 6) analizuję odpowiedzi na nienawistny język ze strony społeczności osób LGBT+ i ich sojuszników. Wskazują one na zaistnienie wyraźnej ewolucji tych odpowiedzi. Z uwagi na to, że wraz z narastającą opresją ze strony decydentów praktyki normatywne (odwołujące się do współpracy z państwem i prawem) zaczęły okazywać się coraz mniej skuteczne, społeczność zaczęła stopniowo szerzej wykorzystywać inne (nienormatywne) praktyki odpowiadania na mowę nienawiści. Do oporu normatywnego (realizowanego w ramach transkryptu publicznego w rozumieniu J.C. Scotta) dołączył bardziej konfrontacyjny opór infrapolityczny, zaś w momencie największego nasilenia opresji, także opór otwarty. W analizowanym okresie udało mi się także zidentyfikować wystąpienie przemiany zbiorowego afektu w społeczności osób LGBT+, który również wyrażał się w wykorzystywanych praktykach oporu. Przemiana afektywna ujawniła się w momencie największego nasilenia opresji, a także odpowiadających na nią konfrontacyjnych form oporu, podczas zdarzeń z dnia 7 sierpnia 2020 r. w Warszawie, gdy doszło do tymczasowego aresztowania Margot (aktywistki oskarżonej o zniszczenie tzw. homofobusa) oraz pacyfikacji pokojowego protestu zorganizowanego w jej obronie. Rozdział nr 7 poświęcony jest pogłębieniu mojego rozumienia praktyk oporu wobec mowy nienawiści poprzez odniesienie ustaleń z przeprowadzonej w Rozdziale nr 6 analizy do teorii performatywności mowy nienawiści J. Butler oraz apropriacji mowy nienawiści C. Bianchi. Ta dodatkowa analiza pozwala mi w sposób całościowy zrekonstruować dotychczas dominujące w nauce rozumienie mechanizmu oporu wobec mowy nienawiści, a także dostrzec jego ograniczenia. Argumentuję, że polegają one na skłonności do analizy mowy nienawiści (i oporu wobec niej) jako zjawisk wyłącznie językowych i marginalizowaniu znaczenia nadawcy i 4 odbiorcy tych kategorii wypowiedzi. Traktowanie osób zaangażowanych w tego rodzaju interakcję wyłącznie jako elementów kontekstu, w którym pojawiają się ich wypowiedzi uniemożliwia pełne zrozumienie znaczenia mowy oporu, w tym zwłaszcza tych jej przejawów, które powiązane są z zaangażowaniem ciał osób uczestniczących w danej sytuacji komunikacyjnej. W odpowiedzi na zidentyfikowaną lukę w tym rozdziale przedstawiam własną koncepcję „mowy oporu”, która z jednej strony stanowi teoretyczne uzupełnienie (rozwinięcie) dotychczasowych koncepcji teoretycznych, kluczowych dla tego obszaru, z drugiej zaś jest propozycją całościowego ujęcia różnych praktyk oporu wobec mowy nienawiści, z wykorzystaniem jednego, parasolowego pojęcia „mowy oporu”. Koncepcja ta problematyzuje opór wobec mowy nienawiści jako zjawisko wykraczające poza granice języka i przyjmujące także postać innych praktyk społecznych osłabiających mowę nienawiści. Wreszcie w ostatnim Rozdziale (nr 8) przywołuje kluczowe wnioski badania, wskazuję na znaczenie mojego projektu badawczego, a także rozważam, jakie są dalsze możliwe ścieżki rozwoju badań w obszarze, którego dotyczy moja praca. Moja praca stanowi kolejny głos w toczącej się dyskusji na temat odpowiadania na mowę nienawiści. Argumentuję w niej za koniecznością wyjścia w myśleniu o zwalczaniu języka nienawiści poza logikę korzystania wyłącznie z instrumentów zapewnianych przez państwo (zwłaszcza gdy państwo i prawo zawodzi) i położenia większego nacisku na pozaprawne strategie oporu, które są dostępne dla każdego, i które dzięki multiplikowaniu przez różne jednostki mogą sprzyjać wystąpieniu pożądanej zmiany społecznej i kulturowej. |
| dc.abstract.pl | The aim of my thesis is to analyze the practices of responding to the phenomenon of homophobic and transphobic hate speech in Poland after 2015. The choice of the characteristics of hate speech that I study (homophobia and transphobia), the time range (2015–2022) and the geographical scope of my work (Poland) is dictated by the observation of a significant deterioration of the social and legal situation of lesbians, gays, bisexuals and transgender people (LGBT+ people) in Poland after 2015, and of an intensification of attacks against this community carried out, among others, with the use of homophobic and transphobic hate speech. A change in the approach toward the LGBT+ community on behalf of decision-makers (and their allies) played a key role in making this process. Key decision-makers began not only to tolerate hate speech directed at this community, but also to justify, finance, and - in extreme cases - also use this language in public debate. This situation has led to the emergence of various strategies used by the LGBT+ community and its allies in the fight against the surge of hateful language. These strategies have not become the subject of scientific research so far. In order to comprehend their essence, characteristics, and importance for the LGBT+ community, I use an interdisciplinary approach in my work, in which I combine Social Sciences, Legal Sciences and Cultural Studies. In my work I conceptualize the use of hate speech and responding to hate speech using the terms of oppression and resistance. For this reason, as the theoretical basis of my research, I choose the Hidden/Public Transcript Theory (J.C. Scott), which I supplement by making reference to J. Butler's concept of the Performativity of Hate Speech and C. Bianchi’s concept of Appropriation of Hate Speech. I use the Collective Case Study as my research method. Following an introduction to the subject of my work (Chapter 1), in Chapter 2 conceived as a review of key literature, I explain the evolution of scientific understanding of violence caused by harmful speech, describe the origins of the concept of hate speech, and discuss the main difficulties associated with defining this concept. I also present the key psychological and social characteristics of homophobic and transphobic hate speech in Poland and its scale, showing that it is a serious threat and a destructive social phenomenon. In the final part of this chapter, I problematize the concept of resistance to hate speech by embedding it in a new research area - Resistance Studies. Chapter 3 focuses on the theoretical basis of my research. The Public/Hidden Transcript Theory by J.C. Scott is supplemented here with a Model of Analytical Categories applied to analyze various forms of resistance (M. Baaz, M. Lilja, M. Schulz and S. Vinthagen). Such a theoretical approach allows me to capture both hidden and open forms of resistance, as well as to analyze them simultaneously on several levels (e.g. in relation to the organization of resistance, as well as its temporal, spatial and affective character). I supplement my theoretical model with the concept of the Performativity of Hate Speech by J. Butler and the concept of Appropriation of Hate Speech by C. Bianchi. These two concepts enable me to assess resistance practices within the communication dimension, as I treat resistance to hate speech (as well as hate speech itself) as communication practices. In Chapter 4, I present my methodological approach, describing in detail the design of the study (Collective Case Studies), the methods of data collection (analysis of existing sources and observation), as well as the individual steps I undertake in the analysis. In chapter 5, I discuss the first part of my results. Beginning with an initial assumption that proper understanding of resistance to hate speech requires prior reconstruction of the image of hate speech within the timeframe of my study, this chapter focuses on the analysis of how decision-makers respond to the problem of homophobic and transphobic hate speech. The results of my analysis lead to the assumption that this period was a time of gradual withdrawal of key decision-makers, and thus the state apparatus, from providing protection against homophobic and transphobic hate speech. The obtained conclusions indicate, among others: complete abandonment of research on the phenomenon of hate speech, failure to take action to raise public awareness about the dangers posed by hate speech, failure to condemn manifestations of hate speech occurred in public debate, resignation from providing support for people harmed by hate speech, failure to take actions aimed at depriving funding and banning organizations and political parties that use hate speech, and finally, consistent refusal to penalize homophobic and transphobic hate speech in the criminal law. The inaction of the decision-makers indicated above was combined with a widespread attack on the LGBT+ community, also with the use of homophobic and transphobic language, hindering the activities of social organizations and activists (also by using state repression against them), as well as providing state support for initiatives that spread hatred. Only a small group of decision-makers (especially at the level of local government), some opposition political parties, professional associations and independent media tried to counteract the changes described above and support the LGBT+ community. These violations clearly point to the fact that the state and the legal system has lost its ability to provide protection against hate speech. In the next chapter (no. 6), I analyze the responses to hateful language from the LGBT+ community and their allies. This analysis reveals the evolution of these responses. Due to the growing oppression from decision-makers, normative practices (dependent on cooperation with the state and the law) began to prove less and less effective. In response, the community began to use more widely other (non-normative) practices of responding to hate speech. In other words, normative resistance (implemented as part of the public transcript in the sense proposed by J.C. Scott) was supplemented by a more confrontational infrapolitical resistance, and – at the time of the greatest intensity of oppression – also by open resistance. In the analyzed period, I also identified the transformation of collective affect in the LGBT+ community, which was also expressed in the practices of resistance that LGBT+ community used in response to hate speech. The affective transformation came to light at the moment of the greatest intensity of oppression, as well as of the confrontational forms of resistance corresponding to it, during the events of August 7, 2020 in Warsaw, when Margot (an activist accused of destroying the socalled ‘homophobus’) was arrested and a peaceful protest in support of them was brutally pacified by the police. Chapter 7 is devoted to deepening my understanding of the practices of resistance to hate speech by relating the findings from the analysis in Chapter 6 to J. Butler's concept of the Performativity of Hate Speech and C. Bianchi's concept of Hate Speech Appropriation. This additional analysis enables me to reconstruct the dominant explanation of the mechanism of resistance to hate speech in science, as well as to see its limitations. I argue that the existing explanation has the tendency to analyze hate speech (and resistance to it) as purely linguistic phenomena and marginalize the importance of the sender and recipient of such language. Treating people involved in this type of interaction only as elements of context in which their statements appear, makes it impossible to fully understand the meaning of resistance speech, especially its manifestations that are somehow related to the involvement of the bodies of people participating in a given communication situation. In response to the identified gap, this chapter presents my own concept of "resistance speech" which, on the one hand, is a theoretical supplement (development) to the existing key theoretical concepts in this area, and on the other hand, is a proposal for a comprehensive approach to various practices of resistance to hate speech, which uses a single, easy to grasp umbrella concept of “resistance speech”. This concept problematizes resistance to hate speech as a phenomenon that transcends language and, also takes the form of different social practices that weaken hate speech. Finally, in the last chapter (no. 8), I recall the key findings of my research, point out the importance of this project, and discuss further possible ideas for research in the area of my work. To sum up, I perceive my thesis as another voice in the ongoing discussion on strategies of responding to hate speech. I argue for the need of going beyond the logic of relying only on instruments provided by the state apparatus (especially in situations when the state fails to provide protection) in thinking about combating hate speech. I encourage to place greater emphasis on extra-legal strategies of resistance that are available to everyone and can (especially if they are multiplicated by other individuals) contribute to the desired social and cultural change. |
| dc.affiliation.department | Wydział „Artes Liberales” |
| dc.contributor.author | Knut, Paweł |
| dc.date.accessioned | 2023-09-25T13:15:02Z |
| dc.date.available | 2023-09-25T13:15:02Z |
| dc.date.defence | 2023-10-05 |
| dc.date.issued | 2023-09-25 |
| dc.description.additional | Link archiwalny https://depotuw.ceon.pl/handle/item/4668 |
| dc.description.promoter | Płatek, Monika |
| dc.description.promoter | Poprzęcka, Maria |
| dc.identifier.uri | https://repozytorium.uw.edu.pl//handle/item/4668 |
| dc.language.iso | pl |
| dc.rights | ClosedAccess |
| dc.subject.pl | studia nad oporem |
| dc.subject.pl | apropriacja języka |
| dc.subject.pl | performatywność języka |
| dc.subject.pl | LGBT |
| dc.subject.pl | transfobia |
| dc.subject.pl | homofobia |
| dc.subject.pl | mowa nienawiści |
| dc.subject.pl | mowa oporu |
| dc.subject.pl | resistance studies |
| dc.subject.pl | language appropriation |
| dc.subject.pl | performativity of language |
| dc.subject.pl | LGBT |
| dc.subject.pl | transphobia |
| dc.subject.pl | homophobia |
| dc.subject.pl | hate speech |
| dc.subject.pl | resistance speech |
| dc.title | Mowa oporu jako odpowiedź na mowę nienawiści na przykładzie społecznych praktyk odpowiadania na homofobiczną i transfobiczną mowę nienawiści w Polsce |
| dc.title.alternative | Resistance speech as a response to hate speech - on the example of social practices of responding to homophobic and transphobic hate speech in Poland |
| dc.type | DoctoralThesis |
| dspace.entity.type | Publication |