Monograficzna wedrówka z robotem Paro - od narzędzia terapii po interaktywną zabawkę

W pracy przyglądam się japońskiemu robotowi Paro w różnych kontekstach jego funkcjonowania. Przeprowadzone przeze mnie badanie miało formę monograficznej wędrówki. Dotarłam do kilku miejsc w Polsce korzystających z tego robota i odbyłam spotkania z terapeutami i opiekunami, którzy używają go w swojej pracy. Miałam również okazję sama umieścić Paro w wybranym przez siebie środowisku – przeprowadziłam spotkania z dziećmi w formie warsztatów etnograficznych. Paro to robot przypominający małą fokę grenlandzką, co wpływa na sposób współbycia z nim. Dlatego zaczęłam od rozważenia pojęć takich jak antropomorfizm, zoomorfizm oraz animizm, próbując w ten sposób zrozumieć jakość powstających interakcji. Ramę do tych refleksji stanowiły teorie autorów z dziedziny filozofii czy human-robots interaction. Ze względu na to, że foka używana jest często w terapii osób z demencją lub nieneurotypowymi, podjęłam w pracy także zagadnienia etyczne. Kolejno wyszczególniłam praktyki mające służyć włączaniu robota w sieci zależności pomiędzy ludzkimi aktantami. Interesowało mnie, co robili z robotem oraz wokół niego, tak aby stał się on działającym aktorem. Interakcje z Paro w dużej mierze opierają się na cielesności, dlatego podjęłam także refleksję nad tym ich wymiarem. Generowanie wspomnień oraz dłuższych wypowiedzi to jeden z celów użycia Paro w terapii z pacjentami z demencją. Innym sposobem wykorzystania fizyczności robota jest ćwiczenie wchodzenia w kontakt fizyczny z drugą, czującą istotą, co przydaje się w pracy z osobami w spektrum autyzmu. Moja praca miała formę kilkumiesięcznego podążania za przedmiotem, który prowadził mnie po różnych częściach Polski. Sukcesywnie wyłaniały się kolejne warianty tego, czym i dla kogo w danych miejscu jest, zdawałoby się, ta sama rzecz. Pokazuję więc, że Paro może być ujmowany jako dar, produkt, urządzenie medyczne, pomoc w terapii czy zabawka.

In my work, I scrutinize the Japanese robot Paro in various contexts of its functioning. The research I conducted took the form of a monographic journey. I visited several places in Poland that use this robot and met with therapists and caregivers who use it in their work. I also had the opportunity to place Paro in the environment of my choice - I conducted meetings with children in the form of ethnographic workshops. Paro is a robot that resembles a small Greenland seal, which affects the way you interact with him. Therefore, I started my reflection by considering concepts such as anthropomorphism, zoomorphism, and animism, thus trying to understand the character of the emerging interactions. The framework for these reflections was the theories of authors from the field of philosophy and human-robot interaction. Because the seal is often used in the therapy of people with dementia or non-neurotypical people, I also raised ethical issues in my work. I have pointed out the practices intended to include the robot in the network of relationships between human actants. I was interested in what they did with and around the robot to make it a working actor. Interactions with Paro are largely based on physicality, which is why I also reflected this trait. Generating memories and longer sentences is one of the goals of using Paro in therapy with dementia patients. Another way to use the robot's physicality is to practice entering physical contact with another human being, which is useful when working with people on the autism spectrum. My work took the form of several months of following a subject that led me around various parts of Poland. Successively were emerging subsequent variants of what, seemingly the same thing, is and for whom in a given place. Therefore, I showed that Paro can be perceived as a gift, a product, a medical or therapy device, or a toy.