Praca licencjacka
Brak miniatury
Licencja
ClosedAccessDostęp zamknięty
 

Rola badań empirycznych z wykorzystaniem fMRI w wyjaśnieniach decyzji w dylematach moralnych

Uproszczony widok
dc.abstract.enFunctional MRI studies conducted by Joshua D. Greene revealed distinct patterns of neuronal activity depending on the type of moral dilemma. In “impersonal” dilemmas (e.g. the trolley problem), regions associated with higher cognitive functions—such as the dorsolateral prefrontal cortex and parietal lobes—exhibited greater activity. In contrast, “personal” dilemmas (e.g. the footbridge dilemma), involving direct physical harm to a specific individual, showed increased activation in areas linked to affective processing, including the medial prefrontal cortex, bilateral posterior cingulate gyrus and angular gyrus. In subsequent research, Greene categorized personal dilemmas into “easy” and “difficult” and further distinguishing the latter based on whether participants offered a utilitarian or deontological response. Longer reaction times in difficult dilemmas and in utilitarian judgments correlated with greater activity in the DLPFC and ACC, indicating the overriding of emotional responses. By contrast, faster decisions with no corresponding rise in cognitive control suggested stronger affective reactions. Additional investigations, notably the EFEC (Events–Features–Emotion–Complexes) model developed by Jorge Moll et al. and the ALE meta-analysis by Bzdok et al., emphasized that ethical reasoning emerges from the interaction of multiple neural networks, encompassing social cognition, theory of mind, and empathy. The ensuing metaethical discussion—drawing on the views of Peter Singer, Adrian Kuźniar, and Greene himself—highlighted the debate between utilitarianism and deontology in light of neuroscience. Singer advocates for rational scrutiny of moral intuitions; Kuźniar underscores the possibility of coherently justifying deontological claims; and Greene points to the role of robust affective engagement in sustaining deontological intuitions. In conclusion, morality appears both biologically grounded and philosophically complex, requiring an interdisciplinary perspective.
dc.abstract.plBadania fMRI Joshuy D. Greene’a wykazały różne wzorce aktywności neuronalnej w zależności od typu dylematu moralnego. W „bezosobowych” (np. dylemat wagonika) bardziej aktywne są obszary związane z wyższymi funkcjami poznawczymi (grzbietowo-boczna kora przedczołowa, płaty ciemieniowe). Z kolei w „osobowych” (np. dylemat kładki), wymagających fizycznej ingerencji prowadzącej do krzywdy konkretnej osoby, wzrasta pobudzenie ośrodków związanych przetwarzaniem afektywnym (przyśrodkowa kora przedczołowa, obustronnie tylny zakręt obręczy i zakręt kątowy). W kolejnych badaniach Green wprowadził podział dylematów osobowych na „łatwe” i „trudne” oraz różnicował również trudne dylematy w kontekście udzielanej odpowiedzi utylitarnej lub deontologicznej. Dłuższy czas reakcji w dylematach trudniejszych oraz przy odpowiedziach utylitarnych korelował z wyraźniejszą aktywnością regionów DLPFC i ACC, co odzwierciedlało przełamywanie rekacji emocjonalnych, zaś szybsze decyzje bez zwiększonego zaangażowania ściśle poznawczego sugerowały silniejsze reakcje afektywne. Dalsze badania (m.in. model EFEC Jorge’a Molla et al. i metaanaliza ALE autorstwa Bzdok et al.) podkreśliły, że procesy rozumowania etycznego wynikają z współpracy różnych sieci neuronalnych, obejmujących zarówno rozumowanie społeczne, teorię umysłu oraz empatię. Następnie przywołano metaetyczne poglądy Singera, Kuźniara i samego Greene’a, które uwypuklają spór między utylitaryzmem a deontologią w świetle neuronauk. Singer postuluje potrzebę racjonalnej weryfikacji intuicji moralnych, Kuźniar podkreśla możliwość spójnego uzasadnienia koncepcji deontologicznych, a Greene wskazuje na rolę silnej aktywności afektywnej w utrzymywaniu intuicji deontologicznych. W konkluzji moralność jawi się jako biologicznie zakorzeniona i filozoficznie złożona, wymagająca perspektywy interdyscyplinarnej.
dc.affiliationUniwersytet Warszawski
dc.affiliation.departmentWydział Filozofii
dc.contributor.authorBiliński, Jakub
dc.date.accessioned2025-01-09T12:28:54Z
dc.date.available2025-01-09T12:28:54Z
dc.date.defence2024-12-19
dc.date.issued2024
dc.date.submitted2024-12-16
dc.description.promoterKuźniar, Adrian
dc.description.reviewerKuźniar, Adrian
dc.description.reviewerGęgotek, Joanna
dc.identifier.apd237692
dc.identifier.urihttps://repozytorium.uw.edu.pl//handle/item/161091
dc.languagepl
dc.language.otheren
dc.publisherUniwersytet Warszawski
dc.rightsClosedAccess
dc.subject.enNeuroethics
dc.subject.enNeural bases of morality
dc.subject.enFunctional magnetic resonance imaging (fMRI)
dc.subject.enTrolley dilemma
dc.subject.enEFEC model
dc.subject.enTheory of Mind (ToM)
dc.subject.enEmpathy
dc.subject.enMetaethics
dc.subject.enUtilitarianism and deontology
dc.subject.enEvolutionary explanations of moral intuitions
dc.subject.plNeuroetyka
dc.subject.plNeuronalne podstawy moralności
dc.subject.plFunkcjonalny rezonans magnetyczny (fMRI)
dc.subject.plDylemat wagonika
dc.subject.plModel EFEC
dc.subject.plTeoria umysłu (ToM)
dc.subject.plEmpatia
dc.subject.plMetaetyka
dc.subject.plUtylitaryzm i deontologia
dc.subject.plWyjaśnienia ewolucyjne intuicji moralnych
dc.titleRola badań empirycznych z wykorzystaniem fMRI w wyjaśnieniach decyzji w dylematach moralnych
dc.title.alternativeThe Role of Empirical Research Using fMRI in Explaining Decisions in Moral Dilemmas
dc.typeBachelorThesis
dspace.entity.typePublication