„Co z wozu spadło, to przepadło”. Z dziejów średniowiecznej kultury handlowej na pograniczu Śląska i Moraw

Artykuł dotyczy przywileju księcia raciborsko-opawskiego Jana I z 13 grudnia 1371 r. dla kupców z Wrocławia. Ten dokument jest wart uwagi, gdyż zawiera dość rzadką informację na temat zwolnienia kupców z tzw. "Grundruhrrecht" (prawo wynikłe z dotknięcia ziemi), które stanowiło lądowy odpowiednik "prawa nadbrzeżnego": gdyby towary wypadły z wozu, kupcy tracili by prawo do własności nad nimi na rzecz miejscowego właściciela terytorium (tu: księcia). Zwolnienia kupców z tego zwyczaju w warunkach śródlądowych były rzadkie, w przeciwieństwie do częstych zwolnień z prawa brzegowego. W artykule przeanalizowano dokładnie treść jak i okoliczności wystawienia w.w. dokumentu. Przywołano także dane porównawcze z terenów Świętego Cesarstwa Rzymskiego , w tym zwłaszcza wcześniejszy (1355 r.) przywilej cesarza Karola IV Luksemburga dla Kolonii o bardzo podobnej treści.

The chapter relates to the charter, that was issued by Jan, the duke of Racibórz and Opava on the 13th of December 1371. This deed is worth attention, because it includes the rare mention on the merchants' exemption from so-called "Grundruhrrecht" (i.e. right resulting from touching a ground by merchandise), which was the inland equivalent of law of shipwreck: if merchandise fell out of cart, merchants would loose their rights to wares in favour of the local proprietor of this area (in this case: the duke). Such exemptions were rare in the Middle Ages in contrast to the exemptions from law of shipwreck. Both the content of the deed and circumstances of its issue were analysed. The comparative data were also from the Holy Roman Empire included (among others a privilege by the emperor Charles IV Luxembourg for Colonge, 1355).