Odpowiedzialność międzynarodowa za czyny popełnione w czasie okupacji wojennej

Niniejsza rozprawa doktorska poświęcona jest zagadnieniu odpowiedzialności międzynarodowej w związku z czynami dokonanymi w trakcie okupacji wojennej. Autorka wskazuje, że wiodącym podmiotem mogącym ponosić odpowiedzialność za powyższe akty jest państwo, które stanowi główny podmiot prawa międzynarodowego. Zagadnienie pdpowiedzialności międzynarodowej jest jednym z ważniejszych tematów podejmowanych przez teoretyków prawa. Jak dotąd jednak, jego analiza nie występowała powszechnie w zestawieniu z problematyką okupacji wojennej. Konceptualne definicje odpowiedzialności międzynarodowej państwa, jak i okupacji wojennej, zostały przeanalizowane przez autorkę w pierwszym rozdziale niniejszej rozprawy. Autorka przedstawia ich rys historyczny, jak i podejmowane próby kodyfikacji zagadnień. Szczególna uwaga została poświęcona opracowanemu w 2001 roku przez Komisję Prawa Międzynarodowego Organizacji Narodów Zjednoczonych Projektowi artykułów o odpowiedzialności państw za czyny międzynarodowo bezprawne (ang. Responsibility of States for Internationally Wrongful Acts), który stanowi jedno z głównych źródeł podejmowanych badań. Okupacja wojenna, mogąca stanowić pewien etap lub następstwo konfliktu zbrojnego, analizowana jest przez autorkę przede wszystkim z perspektywy prawa konfliktów zbrojnych oraz międzynarodowego prawa humanitarnego. Regulacje określające prawa i obowiązki okupanta znalazły wyraz w rozdziale drugim rozprawy. Rozdział trzeci, poświęcony jest zasadom odpowiedzialności międzynarodowej państwa w związku z okupacją wojenną. Autorka analizuje w nim zarówno przesłanki takiej odpowiedzialności jak i formy jej egzekucji. Szczególna uwaga została poświęcona sankcjom oraz środkom odwetowym, które w doktrynie są przedmiotem ożywionej dyskusji. Rozdział zawiera również wskazanie przypadków wyłączających ponoszenie międzynarodowej odpowiedzialności. Odpowiedzialność międzynarodowa państwa, która może być egzekwowana w związku z działaniami podlegających mu podmiotów, w szczególności sił zbrojnych oraz organów państwowych znalazła, swoje odzwierciedlenie w rozdziale czwartym. W części tej dokonana została również analiza odpowiedzialności państw za działania podmiotów takich jak nieregularne grupy zbrojne pozostające pod jego kontrolą, aktów organizacji międzynarodowych, a także poszczególnych jednostek. W rozdziale piątym autorka wskazała na zakres przedmiotowy odpowiedzialności państwa w czasie okupacji wojennej, za które uznaje przede wszystkim międzynarodowe zbrodnie takie jak zbrodnie wojenne, zbrodnie ludobójstwa, zbrodnie przeciwko ludzkości. Zbrodnia agresji jest analizowana w rozdziałach poprzednich, stanowiących dywagacje na temat legalności stanu okupacji. Rozważania rozdziału szóstego skupiły się na przedstawieniu dotychczasowych prac Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości, który zdaniem autorki, stanowi naczelny międzynarodowy organ sądowniczy, kształtujący praktykę państw w dziedzinie odpowiedzialności międzynarodowej. W toku podjętych badań, autorka dochodzi do wniosku, że najistotniejsze znaczenie w tej materii mają opinie prawne wydawane przez Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości. Prezentowana rozprawa doktorska jest próbą odpowiedzi na pytanie, czy odpowiedzialności państwa w czasie okupacji za czyny niezgodne z prawem międzynarodowym jest w wystarczający sposób regulowana przez prawo międzynarodowe publiczne.

This doctoral dissertation is devoted to the issue of international responsibility for acts committed during the war occupation. The author points out that the main entity that may be responsible for the above acts is the state. Conceptual definitions of the international responsibility of the state, as well as military occupation, have been analyzed by the author in the first chapter of this dissertation. The author presents their historical outline as well as attempts to codify issues. Particular attention was paid to the Project “Responsibility of States for Internationally Wrongful Acts” elaborated in 2001 by the United Nations International Law Commission, which is one of the main sources of research. War occupation, which may be a stage or consequence of an armed conflict, is analyzed by the author primarily from the perspective of the law of armed conflicts and international humanitarian law. The regulations specifying the rights and obligations of the occupant were reflected in the second chapter of the dissertation.The third chapter is devoted to the rules of international responsibility of the state during war occupation. The author analyzes both the premises of such responsibility and the forms of its execution. Particular attention was paid to sanctions and countermeasures, which are the subject of lively discussion in the doctrine. The chapter also contains an indication of circumstances precluding wrongfulness. The international responsibility of the state might be executed for the acts committed by its subordinated units, in particular the armed forces and state authorities. Apart from thistopic, in chapter four the author analyses as well the responsibility of state for the actions of entities such as irregular armed groups under its control, acts of international organizations and individuals. In the fifth chapter, the author brings up the subject of objective scope of the state's responsibility during the war occupation, primarily for international crimes such as war crimes, genocide, and crimes against humanity. The crime of aggression is analyzed in the previous chapters, which are digressions on the legality of the state of occupation. The sixth chapter focuses on the presentation of the works of the International Court of Justice, which, according to the author, is the supreme international judicial body shaping the practice of states in the field of international responsibility. In the course of the undertaken research, the author comes to the conclusion that advisory opinions issued by the International Court of Justice are of the greatest importance in this matter. The doctoral dissertation is an attempt to answer the question whether the responsibility of the state during the occupation for internationally wrongful acts is sufficiently regulated by public international law.