Anxiety, Ambiguity and Authenticity: The Vision of Women’s Existential Experience in Marilyn Duckworth’s Fiction

This dissertation is driven by a gynocritical desire to lift the fiction of Marilyn Duckworth, a notable twentieth-century New Zealand writer, out of its unduly neglected position as an object of literary study. Most of Duckworth’s heroines usually feel out of place in the external world, grapple with identity issues or become ensnared in destructive interpersonal liaisons. This dissertation enquires about the fundamental source and nature of their predicament. The theoretical viewpoint adopted for this enterprise is derived from the thought of Martin Heidegger, Jean-Paul Sartre, and Simone de Beauvoir, focusing on three concepts that appear to give the most apposite interpretation of the heroines’ existential experience: anxiety, ambiguity, and authenticity. It is argued that the sense of disorientation in life accompanying the women in Duckworth’s fiction can be accounted for in terms of anxiety, arising when they grasp themselves as ambiguous human beings―both self-defining subjects and objects limited to a certain extent by an array of internal and external factors. They find themselves at a loss to acknowledge the truth of their existence so as to be able to navigate through the restrictions that it imposes on them and make utmost use of the opportunities that it opens up. Their overriding problem is the inability to live authentically by exercising their existential freedom on an ongoing basis through self-chosen projects, instead of adhering to pre-given social codes of conduct, as well as by respecting the freedom of other people. The dissertation consists of five chapters, the first two providing a philosophical and an autobiographical background for the textual analysis of Duckworth’s fiction. Chapter One begins with an overview of existentialism as a philosophical phenomenon and then proceeds to describe the general idea of the human being in the thought of Heidegger, Sartre, and Beauvoir to facilitate the detailed discussion of the concepts of anxiety, ambiguity, and authenticity as understood by these three philosophers. Chapter Two discusses Duckworth’s memoir with a view to illustrating her existential mindset and demonstrating how the dilemmas that form the thematic texture of her fiction have been also part of her private experience. Chapters Three to Five are concerned strictly with selected works of fiction by Duckworth. Chapter Three concentrates on the crisis situations in which the writer tends to place her heroines, arguing that they shatter their self-comforting illusions about surrounding reality and their own existential condition. The import of their disquietude is explicated with reference to the Heideggerian concept of anxiety as occasioned by a dawning insight into the true structure of existence as well as Sartre’s and Beauvoir’s ideas about anxiety of freedom and choice. Next, it is framed in the notion of human ambiguity as expounded by Beauvoir. At the same time, attention is paid to how Duckworth mixes realist and non-realist conventions to lay emphasis on the heroines’ encounters with the uncanny underside of being. Chapter Four uses the concept of authenticity to analyse how and why the heroines usually fail to negotiate the tensions inherent in their existential condition. It shows that most of them relinquish the enterprise of continual self-creation both under external pressures and out of a desire to avoid the anxiety of existential responsibility by clinging to the safe shelter of social roles or entertaining the illusion of having a fixed identity. It is also noted that Duckworth tends to place weight on the process of balancing between conflicting impulses, where even good faith intentions to be a possessor of one’s own life may be pursued in an existentially inauthentic fashion. Chapter Five examines the question of authenticity in the context of the heroines’ engagements with other people, predominantly of a romantic nature but not solely. It is observed that the writer represents them as a site of conflict, in which the dynamics of domination and subordination are played out. While female characters are usually those who lose or abdicate their autonomy, they are by no means idealised as innately free of the appetite for power over men. Separate attention is drawn also to the mother-child relationship, depicted as conflictual in the same measure as all other human ties. It is emphasised that the writer does not yet posit mutual hostility as unsurmountable. What is celebrated in some of her novels as the key to establishing a rewarding relationship is the ability to accept one’s own existential vulnerability and embrace the freedom of the other, an attitude consonant with the Beauvoirian ideal of reciprocal recognition. The line of the argument developed throughout this dissertation demonstrates that Duckworth’s fiction provides a compelling and perceptive exploration of the existential experience of women, one that is attentive to its nuances. The writer portrays her heroines as imperfect human beings who often err in their everyday struggles with existence, showing the awareness that women’s roles, motives and desires are rarely clear-cut and fixed. Her writing balances between the mundane and the unexpected, bringing them into collision, so that the conventional themes of women’s fiction are dissected in the light of their hidden existential dimension. U podstaw niniejszej rozprawy leży wpisujące się w nurt gynokrytyki pragnienie zwrócenia uwagi na prozę Marilyn Duckworth, znaczącej dwudziestowiecznej pisarki nowozelandzkiej, która do tej pory nie była przedmiotem szerszych badań literackich. Bohaterki w jej utworach najczęściej czują się wyobcowane, poszukują własnej tożsamości albo wikłają się w destrukcyjne związki. Niniejsza rozprawa zadaje pytanie o fundamentalne źródło i charakter ich rozterek. Jej teoretyczne ramy opierają się na filozofii Martina Heideggera, Jeana-Paula Sartre'a i Simone de Beauvoir, koncentrując się na trzech pojęciach, które wydają się najtrafniej interpretować egzystencjalne doświadczenie bohaterek: niepokoju, ambiwalencji i autentyczności. Stawiana jest teza, że towarzyszące im poczucie dezorientacji można opisać w kategoriach niepokoju pojawiającego się, gdy zaczynają postrzegać siebie jako ambiwalentne istoty ludzkie—zarówno stanowiące o sobie podmioty, jak i przedmioty ograniczone do pewnego stopnia przez czynniki wewnętrzne i zewnętrzne. Bohaterki mają trudności z przyjęciem prawdy o charakterze swojej egzystencji, która pozwoliłaby im znaleźć równowagę pomiędzy związanymi z nią ograniczeniami a możliwościami. Ich głównym problemem jest niezdolność osiągnięcia autentyczności polegającej na korzystaniu z wolności poprzez realizację wybranych przez siebie celów zamiast dopasowywania się do narzuconych społecznie norm postępowania, a także na respektowaniu wolności innych ludzi. Rozprawa składa się z pięciu rozdziałów, z których dwa pierwsze stanowią filozoficzne i autobiograficzne tło dla analizy prozy Duckworth. Rozdział pierwszy przechodzi od przedstawienia w zarysie egzystencjalizmu jako zjawiska filozoficznego do zreferowania ogólnej wizji istoty ludzkiej w myśli Heideggera, Sartre'a i Beauvoir, aby następnie szczegółowo omówić pojęcia niepokoju, ambiwalencji i autentyczności w ich rozumieniu. Rozdział drugi omawia memuar Duckworth, chcąc zilustrować jej egzystencjalną mentalność i pokazać, jak dylematy przedstawiane w jej prozie stanowią część jej osobistego doświadczenia. Rozdziały od trzeciego do piątego poświęcone są wybranym utworom prozatorskim Duckworth. Rozdział trzeci skupia się na kryzysach doświadczanych przez bohaterki, dowodząc, że burzą one ich iluzje na temat otaczającej rzeczywistości oraz własnej kondycji egzystencjalnej. Ich znaczenie zostaje wyjaśnione w odniesieniu do Heideggerowskiej koncepcji niepokoju wywołanego konfrontacją z prawdziwą naturą egzystencji, jak również teorii Sartre’a i Beauvoir na temat niepokoju związanego ze świadomością wolności i wyboru, a następnie ujęte w ramy pojęcia ambiwalencji w rozumieniu Beauvoir. Jednocześnie ukazane jest, jak Duckworth miesza realistyczne i nierealistyczne konwencje, aby uwypuklić spotkanie bohaterek z niesamowitym wymiarem egzystencji. Rozdział czwarty analizuje z perspektywy pojęcia autentyczności, jak i dlaczego bohaterkom Duckworth zazwyczaj nie udaje się pogodzić napięć wpisanych w ich egzystencję Pokazuje, że większość z nich rezygnuje z ciągłej autokreacji zarówno pod wpływem zewnętrznych nacisków, jak i z chęci uniknięcia niepokoju związanego z odpowiedzialnością za własną egzystencję. Zamiast tego trzymają się ściśle określonych ról społecznych lub ulegają iluzji posiadania niezmiennej tożsamości. Rozdział zwraca również uwagę na to, że Duckworth kładzie nacisk na proces balansowania pomiędzy sprzecznymi pragnieniami, pokazując, że nawet dobre intencje, by sprawować kontrolę nad własnym życiem, mogą być realizowane w nieautentyczny sposób z punktu widzenia egzystencjalizmu. Rozdział piąty omawia kwestię autentyczności w kontekście związków bohaterek z innymi ludźmi, przeważnie o charakterze romantycznym, choć nie tylko. Pisarka przedstawia je jako arenę konfliktu, charakteryzującą się stosunkami dominacji i podporządkowania. Chociaż postaci kobiece zazwyczaj tracą w nich swoją autonomię i podmiotowość lub same z niej rezygnują, nie są idealizowane jako zawsze pozbawione chęci władzy nad mężczyznami. Osobne miejsce poświęcone jest relacji matka-dziecko, którą Duckworth obrazuje jako opartą na konflikcie w takim samym stopniu jak wszystkie inne więzi międzyludzkie. Stawiana jest jednak teza, że pisarka nie uważa, aby przezwyciężenie wzajemnej wrogości było niemożliwe. W niektórych powieściach ukazuje, że kluczem do satysfakcjonującej relacji jest umiejętność zaakceptowania wolności drugiej osoby i własnej egzystencjalnej podatności na zranienie. Jest to myśl zgodna z ideałem wzajemnego uznania według Beauvoir. Rozprawa dowodzi, że proza Duckworth stanowi fascynującą i przenikliwą wizję egzystencjalnego doświadczenia kobiet, wrażliwą na jego niuanse. Pisarka przedstawia swoje bohaterki jako niedoskonałe istoty ludzkie, które często błądzą w codziennych zmaganiach z egzystencją, mając przy tym świadomość, że kobiece role, motywy i pragnienia rzadko są jednoznaczne i stałe. Jej pisarstwo konfrontuje ze sobą to, co przyziemne oraz to, co nieoczekiwane, dzięki czemu konwencjonalne tematy prozy kobiecej zostają ukazane w świetle ich ukrytego, egzystencjalnego wymiaru.