Wyjątki od zasady superficies solo cedit w polskim systemie prawnym

Niniejsze opracowanie dotyczy analizy wyjątków od zasady superficies solo cedit w polskim systemie prawnym. Zasada ta, wywodząca się jeszcze z prawa rzymskiego a uregulowana w polskim kodeksie cywilnym w art. 48 oraz art. 191, stanowi, że wszystko, co zostało trwale związane z gruntem, staje się jego częścią składową oraz tym samym stanowi własność właściciela tego gruntu. W pracy niniejszej omówiona jest definicja nieruchomości, bez której nie sposób opisywać funkcjonowania zasady superficies solo cedit, rodzaje nieruchomości wyodrębnione w polskim systemie prawnym oraz podstawowy zarys samej zasady, będącej przedmiotem niniejszych rozważań. Trzonem pracy jest wyszczególnienie oraz dokładne przeanalizowanie wyjątków od zasady superficies solo cedit, i tak omawiane są m.in. własność urządzeń przesyłowych, sytuacja prawna budynków posadowionych na gruncie oddanym w użytkowanie wieczyste, odrębna własność lokali a także inne szczególne wyjątki od badanej zasady dotyczące wód, kopalin, zabytków oraz skarbów. Znaczną część pracy stanowi także analiza granic przestrzennych nieruchomości oraz skutków prawnych ich przekroczenia, zwłaszcza w kontekście budynków posadowionych na kilku działkach, która kluczowa jest do pełnego zrozumienia konsekwencji obowiązywania zasady superficies solo cedit. Praca zawiera także omówienie najważniejszych postulatów de lege ferenda, które zakładają rozszerzenie katalogu ograniczonych praw rzeczowych o prawo zabudowy stanowiące także regulację przewidującą kolejny wyjątek od zasady superficies solo cedit. W ostatniej części pracy analizowana jest także koncepcja własności trójwymiarowej, do której należy wyżej wspomniane prawo zabudowy.

This thesis deals with the analysis of exceptions to the principle of superficies solo cedit in the Polish legal system. This principle, which dates back to Roman law and is regulated in the Polish Civil Code in Article 48 and Article 191, stipulates that everything that has been permanently attached to land becomes a component part of it and thus constitutes the property of the owner of that land. This work discusses the definition of real estate, without which it is impossible to describe the operation of the principle of superficies solo cedit, the types of real estate distinguished in the Polish legal system and the basic outline of the principle itself, which is the subject of this study. The core of the work is the listing and detailed analysis of exceptions to the principle of superficies solo cedit, and thus discussed are, among others, ownership of transmission facilities, the legal situation of buildings located on land granted perpetual usufruct, separate ownership of premises, as well as other specific exceptions to the principle concerning water, minerals, monuments and treasures. A significant part of the work is also an analysis of the spatial boundaries of real estate and the legal consequences of crossing them, especially in the context of buildings sited on several parcels of land, which is crucial to fully understand the consequences of the principle of superficies solo cedit. The thesis also includes a discussion of the most important de lege ferenda postulates, which assume the expansion of the catalog of limited rights in rem to include the right of development, which is also a regulation providing for another exception to the principle of superficies solo cedit. The last part of the work also analyzes the concept of three-dimensional property, to which the aforementioned right of development belongs.