Praca doktorska
Miniatura
Pliki
PyraM_Recenzja_2.pdf478.25 KB
Milena Pyra - opinia promotorki.pdf57.01 KB
PYRA_0000-DR-380081-praca.pdf2.19 MB
PyraM_Recenzja_1.pdf2.93 MB
Licencja
ClosedAccessDostęp zamknięty
 

Percepcja choroby i jakość życia u młodzieży z nieswoistymi zapaleniami jelit oraz cukrzycą typu 1 – uwarunkowania indywidualne i środowiskowe

Uproszczony widok
dc.abstract.plAdaptacja młodzieży do choroby przewlekłej jest przedmiotem zainteresowania wielu badaczy i klinicystów. Ze względu na etap rozwoju, związany z dążeniem do niezależności i kształtowaniem się tożsamości, adolescenci mogą doświadczać szczególnych trudności z przystosowaniem się do choroby i konstruktywnym włączaniem jej w swoje codzienne życie. Dostosowanie się do wymagań związanych z chorobą zależy od wielu czynników, m.in. indywidualnych cech młodego pacjenta, sposobu, w jaki widzi on własną chorobę oraz środowiska, w jakim żyje. Przedmiotem badania była percepcja choroby i jakości życia uwarunkowanej stanem zdrowia u młodzieży z nieswoistymi zapaleniami jelit i cukrzycą typu 1 w kontekście charakterystyki temperamentalnej, wsparcia społecznego i radzenia sobie ze stresem. Zbadano również, w jaki sposób percepcja choroby oraz ocena jakości życia u nastolatków wiążą się ze spostrzeganiem choroby przez rodziców, ich stylami radzenia sobie ze stresem i poziomem stresu rodzicielskiego. W badaniu uczestniczyło 115 nastolatków w wieku 14-18 lat, w tym 56 osób z NZJ i 59 z cukrzycą typu 1, oraz ich rodzice: 115 matek i 54 ojców. Użyto w nim polskojęzycznej wersji Kwestionariusza Percepcji Choroby, w wersji zrewidowanej (dla młodzieży i dla rodziców), Kwestionariusza jakości życia uwarunkowanej zdrowiem (SF-36 v.2), Kwestionariusza Temperamentu – Formalnej Charakterystyki Zachowania, Berlińskich Skal Wsparcia Społecznego, Kwestionariusza Stresu i Zasobów dla Rodzin opiekujących się przewlekle chorymi lub niepełnosprawnymi członkami rodziny oraz Kwestionariusza Stylów Radzenia Sobie w Sytuacjach Stresowych. Badanie przeprowadzono metodą papier-ołówek wśród pacjentów szpitala i poradni przyszpitalnych oraz ich rodziców. Między młodzieżą z NZJ a młodzieżą z cukrzycą typu 1 stwierdzono wiele podobieństw w zakresie percepcji choroby i jakości życia. Jednocześnie odnotowano różnice międzypłciowe w sposobie spostrzegania choroby i w poziomie jakości życia, przy czym dziewczęta bardziej negatywnie oceniały przebieg swojej choroby i niżej oceniały jakość swojego życia w zakresie ogólnego poczucia zdrowia niż chłopcy. Młodzież z cukrzycą typu 1 uzyskała wyższe niż młodzież z NZJ wyniki w obszarach kontroli osobistej nad chorobą, dziewczęta z cukrzycą uzyskały wyższe niż dziewczęta z NZJ wyniki w obszarze funkcjonowania społecznego, zaś chłopcy z NZJ uzyskali wyższe wyniki w obszarze kontroli leczenia. Subiektywnie oceniana jakość życia była związana z poziomem poczucia kontroli leczenia i spójności choroby. Stwierdzono również, że percepcja choroby i jakość życia wiązały się z takimi cechami temperamentu młodzieży, jak wytrzymałość i reaktywność emocjonalna, a także z zadaniowym stylem radzenia sobie ze stresem oraz z emocjonalnym wymiarem wsparcia społecznego. Dodatkowo, percepcja choroby i ocena jakości życia u nastolatków korelowały ze sposobem spostrzegania przez rodziców choroby dziecka oraz ich stylem radzenia sobie ze stresem.
dc.abstract.plAdherence to chronic disease in adolescents is the subject of interest of researchers and clinicians. Due to the development stage associated with increasing separation tendencies and identity development, adolescents may experience difficulties in adaptation to illness and in daily life with disease. Adherence depends on many individual and environmental factors. The subject of the research was illness perception and health-related quality of life (HRQoL) in adolescents with inflammatory bowel disease (IBD) and type 1 diabetes in the context of temperamental characteristics, social support and coping with stress. It was also examined how the adolescent illness perception and quality of life is related to parental illness perception and their coping with stress. The participants of the study were 115 adolescents aged 14-18, 56 adolescents with IBD and 59 adolescents with type 1 diabetes, and their parents: 115 mothers and 54 fathers. The Illness Perception Questionnaire- Revised, Polish version, SF-36 v.2, Formal Characteristics Of Behaviour-Temperament Questionnaire, Berlin Social Support Scales, Questionnaire on Resources for Families with Chronically Ill or Handicapped Members and Coping Inventory for Stressful Situations were used. Similarities in the illness perception and health-quality of life were found between adolescents with IBD and adolescents with type 1 diabetes. The results of analysis revealed the presence of gender differences in illnesses perception HRQoL, indicating that girls have more negative perception of course of diseases and more negative subjective appraisal of general health. The sense of personal control was higher in adolescents with type 1 diabetes, social functioning was higher in girls with type 1 diabetes compared with adolescents wit IBD, treatment control was higher in boys with IBD compared to boys and girls with diabetes. Subjective HQoL was connected to treatment control and illness coherence. The study shows that the illness perception and HRQoL was related with endurance, emotional reactivity, problem-solving coping style and emotional social support. The examined variables correlated with the parental illness perception and parental coping style.
dc.affiliation.departmentWydział Psychologii
dc.contributor.authorPyra, Milena
dc.date.accessioned2023-11-16T11:16:44Z
dc.date.available2023-11-16T11:16:44Z
dc.date.defence2023-11-20
dc.date.issued2023-11-16
dc.description.promoterPisula, Ewa
dc.identifier.urihttps://repozytorium.uw.edu.pl//handle/item/4763
dc.language.isopl
dc.rightsClosedAccess
dc.subject.plrodzice
dc.subject.plmłodzież
dc.subject.plstyle radzenia sobie ze stresem
dc.subject.pltemperament
dc.subject.pljakość życia uwarunkowana stanem zdrowia
dc.subject.plpercepcja choroby
dc.subject.plcukrzyca typu 1
dc.subject.plnieswoiste zapalenia jelit (NZJ)
dc.subject.plparents
dc.subject.pladolescents
dc.subject.plcoping style
dc.subject.pltemperament
dc.subject.plhealth-related quality of life
dc.subject.plillness perception
dc.subject.pltype 1 diabetes
dc.subject.plinflammatory bowel disease (IBD)
dc.titlePercepcja choroby i jakość życia u młodzieży z nieswoistymi zapaleniami jelit oraz cukrzycą typu 1 – uwarunkowania indywidualne i środowiskowe
dc.title.alternativeIllness perception and quality of life in adolescents with inflammatory bowel disease and type 1 diabetes - individual and environmental context
dc.typeDoctoralThesis
dspace.entity.typePublication