Praca doktorska
Ładowanie...
Radziejów i jego społeczeństwo w późnym średniowieczu
| dc.abstract.pl | Celem pracy jest zbadanie społeczeństwa małego miasta polskiego w późnym średniowieczu. Na terenie Królestwa Polskiego następowały wówczas intensywne zmiany społeczne, kulturowe i gospodarcze. Przedmiotem badań jest kujawski Radziejów położony na pograniczu Królestwa Polskiego z państwem zakonu krzyżackiego. Zakres chronologiczny pracy obejmuje lata 1423-1503. Określony został przez stan zachowania podstawowych źródeł, którymi są księgi miejskie ławnicze i radzieckie. Wykorzystane zostały także źródła o charakterze skarbowym oraz kartograficzne. Metodologicznie wzorem dla tej pracy były podobne opracowania miast leżących w sąsiednim regionie Warty i Sieradza, a także małopolskiego Chrzanowa i wielkopolskiego Pleszewa. Podstawę analiz stanowiła baza danych powstała na podstawie zapisek urzędów miejskich, w której zebrano informacje o wszystkich osobach wzmiankowanych w materiale źródłowym. Praca podzielona została na cztery rozdziały. Tematem pierwszego jest elita władzy, do której w małym mieście zaliczali się mieszczanie pełniący funkcje w ławie i radzie miejskiej: rajcy, ławnicy, burmistrz oraz wójt. W badanym okresie udokumentowano w księgach miejskich 775 posiedzeń obu sądów. Omówiono sposób działania rady i ławy oraz ich kompetencje, zarówno porównawczo, jak i każdego sądu z osobna. Zanalizowano pochodzenie status społeczny i majątkowy członków władz miejskich, zaś aneks przestawia wybranych urzędników radziejowskich oraz ich kariery, źródła utrzymania i związki rodzinne. Rozdział drugi koncentruje się przede wszystkim wokół zagadnień związanych z kancelarią miejską i szkołą parafialną. Wyniki badań dowodzą, że środowiska te przenikały się, a te same osoby pełniły zarówno funkcje nauczycieli w szkole, jak i pisarzy miejskich. Z kolei analiza prozopograficzna klientów kancelarii na podstawie ponad sześciu tysięcy wzmianek o osobach znalezionych w księgach miejskich w latach 1445-1503 ukazała jej strefę wpływów, a także kulturę prawną mieszczan radziejowskich. W rozdziale drugim przedstawiono także informacje dotyczące personelu i uczniów szkoły parafialnej oraz studentów Uniwersytetu Krakowskiego pochodzących z Radziejowa, a ich wykaz znalazł się w aneksie. Rozdział trzeci skupia się na pokazaniu wyników badań nad mieszkańcami i przestrzenią miasta z wykorzystaniem metody socjotopograficznej. Wydzielono trzy obszary: nieruchomości znajdujące się w zabudowie rynkowej, przy miejskich ulicach oraz na przedmieściach. Pokazano zależności między przestrzenią miasta, a statusem społecznym, majątkowym i zawodowym mieszkańców. Pokazano także rozlokowanie w przestrzeni własności osób sprawujących urzędy miejskie. Podstawę tych badań stanowiły przede wszystkim zapisy transakcji nieruchomościami, podziałów majątkowych i testamenty, a także zapisy o charakterze skarbowym, zachowane w inwentarzu dóbr starostwa brzeskiego oraz w księgach miejskich. Rekonstrukcje zagospodarowania przestrzeni przygotowano w oparciu o plan Radziejowa sporządzony w 1820 r. Obszerne aneksy zawierają szczegółowe informacje o właścicielach nieruchomości w Radziejowie w latach 1445-1503. Rozdział czwarty skupia się wokół kościoła i kultury religijnej. Omówiono w nim topografię kościelną miasta, a także dobroczynność mieszczan. Zanalizowano testamenty i legaty pobożne dokonywane przez mieszczan i innych darczyńców, a szczegółowe informacje umieszczono w aneksie. Scharakteryzowano duchownych widocznych w księgach miejskich i ich kontakty z mieszczanami radziejowskimi. Zaprezentowano rolę kalendarza kościelnego w życiu mieszczan na podstawie terminów spłat różnego rodzaju zobowiązań finansowych regulowanych w ratach. Wreszcie omówiono imiona popularne wśród radziejowian i ich związki z kultem świętych. Kultura religijna wraz z omówionym w rozdziale drugim tematem kultury prawnej tworzą obraz kultury umysłowej mieszczan radziejowskich. Przedstawiona praca wpisuje się w szeroki nurt badań nad polskimi miastami późnego średniowiecza. Omówiono w niej rożne aspekty dotyczące funkcjonowania społeczeństwa typowego małego miasta, jakim był Radziejów. Zweryfikowano i skorygowano niektóre ustalenia pojawiające się w literaturze związane przede wszystkim z datacją zachowanych źródeł oraz karierami niektórych mieszczan. |
| dc.abstract.pl | The aim of this thesis is to research a society of a small Polish town in the Late Middle Ages. At the time intensive social, cultural and economic changes took place in the Kingdom of Poland. The subject of the research is Radziejów in Kuyavia, located on the border of the Kingdom of Poland and the state of the Teutonic Order. The thesis concerns the years 1423- 1503. It was determined by the primary sources, which are the town bench books and the council books. Tax and cartographic sources were also used. Methodologically, this work was modeled on similar studies of other towns Warta and Sieradz, located in the neighboring region, as well as Chrzanów in Lesser Poland and Pleszew in Greater Poland. The basis for the analysis was a database created on the basis of records of municipal offices. It contains information about all persons mentioned in the source material. The dissertation has been organised into four chapters. The subject of the first one is the power elite. In a small town it includes burghers, who were members of the bench and the city council and the advocatus (mayor). In the analyzed period, 775 sessions of both courts were documented in the municipal books. The rules of activities of the council and the bench as well as their competences were discussed, both comparatively and for each court separately. The origins, social and financial status of members of municipal authorities were analyzed. The annex presents selected officials from Radziejów and their careers, sources of income and family relationships. The second chapter focuses mostly on issues related to the municipal chancery and parish school. The results of the research prove that both of these environments permeated each other. The same people served as both school teachers and municipal scribes. The prosopographical studies of the group of chancery clients, based on over six thousand mentions of people found in the municipal books in the years 1445-1503, showed its sphere of influence, as well as the urban legal culture in Radziejów. The second chapter also presents information on the staff and the pupils of the parish school and students of Cracow University from Radziejów. The list of students is included in the annex. The third chapter focuses on showing the results of the research on the inhabitants and urban space using the socio-topographic method. To begin with, three areas were separated: properties located in the market, along town streets and in the suburbs. Afterwards the relationship between the urban space and the social, property and professional status of the inhabitants was shown. Moreover the spatial layout of the properties owned by municipal clerks was also presented. The basis for these studies were most of all transactions of properties sales, inheritance agreements and testaments as well as tax records preserved in The Inventory of Property of District of Brześć and in the municipal books. Reconstruction of the spatial development was prepared on the basis of the Radziejów plan from 1820. Comprehensive annexes contain detailed information about the owners of properties in Radziejów in the years 1445-1503. The fourth chapter focuses on the church and religious culture. First of all it discusses the ecclesiastical topography of the town, as well as the charity of the burghers. Testaments and pious donations made by burghers and other donors were analysed and details are provided in the annex. Then the clergymen mentioned in the municipal books and their contacts with the burghers of Radziejów were characterized. Moreover the role of the church calendar in the life of the burghers was presented on the basis of repayment dates of various types of financial obligations regulated in instalments. Finally, names popular among Radziejowians and their connections with the cult of saints were discussed. Religious culture, together with the issue of legal culture discussed in the second chapter, create a picture of the intellectual culture of Radziejów burghers. The dissertation is a part of a research trend on Polish towns in the Late Middle Ages. It discusses various aspects of the society of a typical small town like Radziejów. Some of the findings appearing in the literature were verified and corrected, especially related to the dating of the preserved sources and the careers of some inhabitants. |
| dc.affiliation.department | Wydział Historii |
| dc.contributor.author | Warda, Katarzyna |
| dc.date.accessioned | 2023-12-15T13:09:14Z |
| dc.date.available | 2023-12-15T13:09:14Z |
| dc.date.defence | 2024-01-12 |
| dc.date.issued | 2023-12-15 |
| dc.description.additional | Link archiwalny https://depotuw.ceon.pl/handle/item/4832 |
| dc.description.promoter | Bartoszewicz, Agnieszka |
| dc.identifier.uri | https://repozytorium.uw.edu.pl//handle/item/4832 |
| dc.language.iso | pl |
| dc.rights | ClosedAccess |
| dc.subject.pl | socjotopografia |
| dc.subject.pl | XV wiek |
| dc.subject.pl | ława miejska |
| dc.subject.pl | rada miejska |
| dc.subject.pl | społeczeństwo |
| dc.subject.pl | Radziejów |
| dc.subject.pl | socio-topography |
| dc.subject.pl | 15th century |
| dc.subject.pl | town bench |
| dc.subject.pl | town council |
| dc.subject.pl | society |
| dc.title | Radziejów i jego społeczeństwo w późnym średniowieczu |
| dc.title.alternative | Radziejów and its society in the late Middle Ages |
| dc.type | DoctoralThesis |
| dspace.entity.type | Publication |