Praca doktorska
Wpływ czynników pozaustawowych na odpowiedzialność karną
| dc.abstract.en | The thesis focuses on the impact of non-statutory factors on criminal liability. These non-statutory factors are understood as factors not directly recognised either by statutes or by other sources of codified law. The thesis is based on the general assumption that the law, also in the system of codified law, is inherently affected by phenomena not regulated by the legislator, and the field of criminal law (traditionally reduced to statute law) is no exception in this respect. The thesis also presents two specific hypotheses which were eventually verified positively. The first hypothesis presupposes that criminal law in practice can function even thanks to non-statutory factors. The second one is based on the assumption that the impact of non-statutory factors in the sphere of criminal law can take place both in favour and against the perpetrator of a criminal act (the accused). The non-statutory factors under analysis are those that can be examined from an exclusively or primarily legal perspective, without the interdisciplinary research. These factors are: custom, non-statutory justification defences, the shaping of criminal policy by the courts’ judgments (including non-statutory excuse defences as a way of shaping of criminal policy in the courts’ judgments), and the freedom to choose and apply methods of interpreting the law. Although the thesis includes an analysis of each of these factors, its main objective is to examine the impact of non-statutory factors on criminal liability as a generic phenomenon, i.e., primarily: to identify the grounds for such impact (in this respect, reference is made to philosophical concepts noting that law as a real, dynamic phenomenon cannot be identified with a statute), and an attempt to identify its general boundaries (the conclusion of the thesis in this respect boils down to the fact that the fundamental boundary for non-statutory factors affecting criminal liability is a statute, i.e., these factors have an impact on the sphere left to them by the positive legislator). These issues are addressed in chapters one and six, respectively. The remaining chapters focus on the analysis of individual non-statutory factors affecting criminal liability. They draw attention to the multidirectional impact of custom on criminal law and to the fact that in contemporary Polish criminal law the examples of the presence of customary law may be found; an individual definition of a justification defence has been adopted and the admissibility of non-statutory justification defences and non-statutory excuse defences has been accepted, with specific examples of non-statutory excuse defences being given; it has also been concluded that any decision of a criminal court preceded by an interpretation of the statue, which the court as a rule makes in a discretionary manner, not only directly shapes the criminal liability of the accused in a given case, but may have an impact on criminal law as such and thus on the criminal liability of other perpetrators in the future as well. The thesis is based on a philosophical rather than a theoretical or legal dogmatic approach to the issue under analysis. As such, although a formal and dogmatic method was used in the research, a topical argumentative method was also employed. Subsidiarily, an empirical and historical method were also used. |
| dc.abstract.pl | Praca poświęcona jest oddziaływaniu na odpowiedzialność karną czynników pozaustawowych rozumianych jako czynniki nierozpoznane wprost ani przez ustawę, ani przez inne źródła prawa stanowionego. Opiera się ona na ogólnym założeniu, że na prawo, także w systemie prawa stanowionego, w sposób nieunikniony oddziałują zjawiska przez prawodawcę nieuregulowane, a dziedzina prawa karnego (tradycyjnie wręcz sprowadzanego do ustawy) nie jest w tym zakresie wyjątkiem. W pracy przedstawiono też – ostatecznie zweryfikowane pozytywnie – dwie hipotezy szczegółowe. Pierwsza zakłada, że prawo karne w praktyce może funkcjonować wręcz dzięki czynnikom pozaustawowym. Druga zaś polega na przyjęciu, że oddziaływanie czynników pozaustawowych w sferze prawa karnego może dokonywać się zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść sprawcy czynu zabronionego (oskarżonego). Analizie poddano te czynniki pozaustawowe, które mogą być zbadane z perspektywy wyłącznie lub przede wszystkim prawnej, bez konieczności prowadzenia badań interdyscyplinarnych. Czynniki te to: zwyczaj, kontratypy pozaustawowe, kształtowanie polityki karnej przez orzecznictwo sądów (w tym pozaustawowe okoliczności wyłączające winę jako element kształtowania polityki karnej w orzecznictwie) oraz swoboda w wyborze i stosowaniu metod wykładni przepisów. Jakkolwiek praca obejmuje analizę każdego z tych czynników, tak jej głównym celem jest zbadanie oddziaływania na odpowiedzialność karną czynników pozaustawowych jako rodzajowego zjawiska, to jest przede wszystkim: określenie podstaw takiego oddziaływania (w tym zakresie odwołano się do koncepcji filozoficznoprawnych dostrzegających, że prawa jako realnego, dynamicznego zjawiska, nie można utożsamić z ustawą) oraz próba określenia jego ogólnych granic (konkluzja pracy w tym zakresie sprowadza się do tego, że zasadniczą granicą dla czynników pozaustawowych oddziałujących na odpowiedzialność karną jest ustawa, tj. czynniki te oddziałują w sferze pozostawionej im przez prawodawcę pozytywnego). Zagadnienia te są przedmiotem rozdziałów, odpowiednio, pierwszego i szóstego. Pozostałe rozdziały skupiają się na analizie poszczególnych czynników pozaustawowych oddziałujących na odpowiedzialność karną. Zwrócono w nich uwagę na wielokierunkowe oddziaływanie zwyczaju na prawo karne, a także na fakt, że we współczesnym polskim prawie karnym można doszukać się przejawów obecności prawa zwyczajowego; przyjęto własną definicję kontratypu i opowiedziano się za dopuszczalnością pozaustawowych kontratypów oraz pozaustawowych okoliczności wyłączających winę, a także przedstawiono konkretne przykłady takich okoliczności; stwierdzono również, że każde orzeczenie sądu karnego poprzedzone wykładnią przepisów, dokonywaną przez sąd zasadniczo swobodnie, nie tylko kształtuje bezpośrednio odpowiedzialność karną oskarżonego w danej sprawie, ale może oddziaływać na prawo karne jako takie, a przez to – na odpowiedzialność karną także innych sprawców w przyszłości. Praca opiera się raczej na filozoficzno- niż teoretycznoprawnym czy dogmatycznym podejściu do analizowanego zagadnienia. Z tego też powodu w prowadzonych badaniach użyto wprawdzie metody formalno-dogmatycznej, ale posłużono się również metodą argumentacyjną w ujęciu topicznym. Posiłkowo użyto metody także empirycznej i historycznej. |
| dc.affiliation | Uniwersytet Warszawski |
| dc.affiliation.department | Wydział Prawa i Administracji |
| dc.contributor.author | Jasiński, Adam |
| dc.date.accessioned | 2023-10-02T07:39:16Z |
| dc.date.available | 2023-10-02T07:39:16Z |
| dc.date.defence | 2023-10-09 |
| dc.date.issued | 2023-10-02 |
| dc.date.submitted | 2023-09 |
| dc.description.additional | Link archiwalny https://depotuw.ceon.pl/handle/item/4683 |
| dc.description.promoter | Żółtek, Sławomir |
| dc.description.reviewer | Giezek, Jacek |
| dc.description.reviewer | Stefański, Ryszard |
| dc.identifier.uri | https://repozytorium.uw.edu.pl//handle/item/4683 |
| dc.language | pl |
| dc.language.iso | pl |
| dc.language.other | en |
| dc.rights | ClosedAccess |
| dc.subject.pl | wykładnia prawa |
| dc.subject.pl | pozaustawowe okoliczności wyłączające winę |
| dc.subject.pl | polityka karna |
| dc.subject.pl | kontratypy pozaustawowe |
| dc.subject.pl | prawo zwyczajowe |
| dc.subject.pl | zwyczaj |
| dc.subject.pl | czynniki pozaustawowe w prawie |
| dc.subject.pl | interpretation of law |
| dc.subject.pl | non-statutory excuse defences |
| dc.subject.pl | criminal policy |
| dc.subject.pl | non-statutory justification defences |
| dc.subject.pl | customary law |
| dc.subject.pl | custom |
| dc.subject.pl | non-statutory factors in law |
| dc.title | Wpływ czynników pozaustawowych na odpowiedzialność karną |
| dc.title.alternative | The influence of non-statutory factors on criminal liability |
| dc.type | DoctoralThesis |
| dspace.entity.type | Publication |