Dopuszczalność umownego uchylenia wyroku arbitrażowego w świetle prawa polskiego

godnie z przedstawioną w rozprawie koncepcją, poprzez umowne uchylenie wyroku arbitrażowego należy rozumieć sytuację, w której strony postępowania arbitrażowego zakończonego wydaniem wyroku w rozumieniu art. 1197 KPC – którego moc prawna nie została jeszcze jednak zrównana z mocą prawną wyroku sądu państwowego – pozbawiają tego wyroku bytu prawnego w drodze zawartej pomiędzy nimi umowy, zaś tak określone uchylenie wyroku arbitrażowego stanowi główny lub wyłączny przedmiot tej umowy. Dokonane w ten sposób uchylenie wyroku arbitrażowego oznacza jego całkowite usunięcie z obrotu prawnego, przez co nie wywołuje on jakichkolwiek skutków właściwych dla istniejącego wyroku arbitrażowego. Rozprawa doktorska składa się z pięciu części odzwierciedlających główne kierunki podjętej analizy. Część I ma charakter wprowadzający i dotyczy niezbędnego kontekstu teoretycznoprawnego, jakim są podstawowe założenia oraz charakterystyka arbitrażu jako metody rozstrzygania sporów. W ramach tej części przedstawione zostają w szczególności: specyfika arbitrażu jako prywatnej metody rozstrzygania sporów, instytucja autonomii stron oraz jej znaczenie dla funkcjonowania arbitrażu, jak również zagadnienie natury prawnej arbitrażu – oraz implikacje tychże zagadnień dla przedmiotu badawczego pracy. Część II dotyczy poglądów doktryny w przedmiocie umownego uchylenia wyroku arbitrażowego, w dalszej kolejności skupiając się na rekonstrukcji tejże koncepcji oraz jej podstawowych założeń. W ramach tej części podjęta zostaje próba zestawienia oraz analizy dotychczasowych poglądów polskiej doktryny na temat dopuszczalności uchylenia wyroku arbitrażowego przez strony postępowania arbitrażowego, w tym przede wszystkim – w drodze zawartej przez nie umowy. Rozważania te zostają uzupełnione przez pomocniczy element w postaci uwag na kanwie prawa obcego, dotyczących zarysu stanowiska doktryny niemieckiej co do możliwości oddziaływania stron na wydany wyrok arbitrażowy i jego skutki. Wnioski z powyższych analiz stanowią punkt wyjścia dla podjętej na zakończenie tej części pracy próby rekonstrukcji samej koncepcji umownego uchylenia wyroku arbitrażowego oraz jej podstawowych założeń i elementów konstrukcyjnych. Część III dotyczy w całości umowy uchylającej wyrok arbitrażowy. W ramach tej części podjęta zostaje próba odtworzenia i opisu podstawowych założeń konstrukcyjnych oraz charakterystyki umowy na mocy której strony miałyby dokonywać uchylenia wyroku arbitrażowego w znaczeniu zrekonstruowanym i przedstawionym uprzednio w Części II. W tym też względzie trzecia część pracy obejmuje: odtworzenie podstawowych założeń i elementów konstrukcyjnych umowy uchylającej wyrok arbitrażowy, zidentyfikowanie jej miejsca w systematyce umów i określenie jej charakteru prawnego, określenie relacji pomiędzy omawianą umową a postępowaniami postarbitrażowymi, jak również zidentyfikowanie postulowanych działań faktycznych podejmowanych po jej zawarciu. Część IV dotyczy zbadania oraz określenia, czy umowne uchylenie wyroku arbitrażowego – w rozumieniu i kształcie zrekonstruowanym oraz przedstawionym w Części II i III – jest dopuszczalne w świetle obowiązujących przepisów polskiego prawa. W tym też względzie czwarta część pracy obejmuje analizę dopuszczalności umowy uchylającej wyrok arbitrażowy na dwóch głównych płaszczyznach badawczych. Pierwszą z nich jest polskie prawo arbitrażowe, tj. przepisy Części piątej KPC. Drugą płaszczyzną badawczą są natomiast przepisy KC, w tym przede wszystkim zawarta w tych przepisach ogólna regulacja umów. Część V stanowi podsumowanie rozważań zaprezentowanych w rozprawie doktorskiej, prezentując główne wnioski badawcze wynikające z przeprowadzonej analizy. Wnioski te prowadzą do ostatecznej konkluzji o dopuszczalności umownego uchylenia wyroku arbitrażowego w świetle prawa polskiego.

In accordance with the concept presented in the dissertation, contractual annulment of an arbitral award should be understood as a situation in which parties to arbitration that ended with the issuance of an arbitral award within the meaning of Article 1197 CCP (Polish Code of Civil Procedure) – the legal force of which hasn’t yet been equated with the legal force of a state court judgement – deprive this award of its legal existence by means of an agreement concluded between them, and such annulment of the arbitral award is the main or exclusive subject of the said agreement. The annulment of an arbitral award conducted this way means its complete removal from legal circulation, so that it does not have any effect inherent in an existing arbitral award. The presented doctoral dissertation consists of five parts reflecting the main directions of the analysis undertaken. Part I has an introductory character and concerns the necessary theoretical context, that is the foundations and characteristics of arbitration as a dispute resolution method. This part addresses in particular: the specificity of arbitration as a private dispute resolution method, parties’ autonomy and its meaning for the functioning of arbitration, as well as legal nature of arbitration – and the implications of these issues for the dissertation’s research subject. Part II concerns legal doctrine’s view on the contractual annulment of an arbitral award, followed by the reconstruction of this concept and its basic assumptions. This part aims at comparing and analysing the views of Polish legal doctrine on the admissibility of annulment of an arbitral award by parties to arbitration, including, most importantly – by means of an agreement concluded by them. These considerations are supplemented by auxiliary remarks on the ground of foreign law, concerning the outline of German legal doctrine’s position on the parties’ possibility to affect a rendered arbitral award and its effects. Conclusions from the abovementioned analyses are a starting point for the reconstruction of the concept of contractual annulment of an arbitral award and this concept’s basic assumptions and elements, presented at the end of this part. Part III concerns entirely the agreement for the annulment of an arbitral award. This part aims at reconstructing and describing the foundations and characteristics of the agreement under which the parties would annul an arbitral award within the meaning previously presented in Part II. In this regard, Part III includes: reconstruction of the basic assumptions and structural elements of the agreement annulling an arbitral award, identification of its place within the systematics of contracts and determination of its legal character, determining the relation between the said agreement and post-arbitral proceedings, as well as identifying postulated actions to be taken after its conclusion. Part IV concerns investigating and determining whether the contractual annulment of an arbitral award – within the meaning and form reconstructed and presented in Part II and III – is admissible in the light of applicable provisions of Polish law. In this regard, Part IV includes the analysis of the admissibility of an agreement for the annulment of an arbitral award within two main research areas. First one is the Polish arbitration law, i.e., provisions of the fifth part of CCP (Polish Code of Civil Procedure). Second one are the provisions of PCC (Polish Civil Code), most importantly the general regulation of contracts contained therein. Part V summarizes the considerations presented in the doctoral dissertation, outlining main research conclusions resulting from the analysis carried out. These conclusions lead to the final conclusion on the admissibility of contractual annulment of an arbitral award in the light of Polish law.