Mediacja w sprawach cywilnych w polskim oraz rosyjskim systemie prawa

Rozprawa doktorska przedstawia analizę prawno-porównawczą problematyki przebiegu postępowania mediacyjnego w sprawach cywilnych w polskim oraz rosyjskim systemie prawa. W jej ramach postawiona zostaje hipoteza badawcza, sprowadzająca się do twierdzenia, że w systemie prawa polskiego mediacja stanowi alternatywny sposób rozwiązywania sporów cywilnoprawnych, przede wszystkim w relacji do postępowania sądowego. Zadaniem tej metody ADR jest zmniejszenie obciążenia wymiaru sprawiedliwości i ułatwienie dochodzenia roszczeń w sprawach cywilnych w drodze zawarcia przez strony wzajemnie akceptowalnej ugody. W odróżnieniu od powyższego, w systemie prawa rosyjskiego, mediacja jest postrzegana jako samodzielny sposób rozwiązywania sporów cywilnoprawnych. Z tego też względu ustawodawca rosyjski wprowadził do porządku prawnego model mediacji facyliatywnej, a jej zastosowanie uzależnił od pisemnej umowy stron. W związku z powyższym w rozprawie podkreśla się, iż instytucja mediacji w sprawach cywilnych w systemie prawa rosyjskiego posiada odmienne uregulowania w porównaniu z przepisami prawa polskiego. Pomimo tych różnic, oba analizowane porządki prawne mogą wzajemnie się uzupełniać i wykorzystywać przyjęte rozwiązania w zakresie postępowania mediacyjnego. Dalsze rozważania prowadzą do sformułowania tezy, że rozwój mediacji następuje poprzez jej instytucjonalizację i wprowadzenie odpowiednich uregulowań do przepisów obowiązującego prawa. Model mediacji ewaluatywnej zakładający większą aktywność osoby trzeciej jest coraz częściej postrzegany jako efektywniejsze narzędzie zawarcia ugody w odróżnieniu od modelu mediacji facyliatywnej. W celu skutecznego wykorzystania analizowanej metody ADR zarówno strony, jak i mediator powinny posiadać wiedzę na temat zasad i reguł postępowania mediacyjnego. Umiejętne stosowanie instytucji mediacji przez strony i sądy po wstępnej analizie prawnej sprawy, może przynieść niewspółmierne korzyści zarówno dla wymiaru sprawiedliwości, jak i dla samej procedury mediacyjnej.

Abstract:Doctoral thesis presents an analysis of the legal and comparative issues in the process of mediation in civil cases in Polish and Russian legal system. Within its framework is placed an research hypothesis, brought down to the claim that in the Polish law system mediation is an alternative way of resolving disputes in civil law, especially in relation to legal proceedings. The purpose of ADR method is to reduce the load of the judicature and facilitate claims in civil cases by signing mutually acceptable settlement by the parties. Unlike the above, in the system of Russian law, mediation is considered as an independent way of resolving of civil law disputes. Therefore the Russian legislator introduced into the legal system a facilitative model of mediation and its application is dependent on the written agreement between the parties. Consequently in the thesis is emphasized that the institution of mediation in civil cases in Russian legal system has different regulations in comparison with Polish law. Despite these differences, these two legal systems can complement each other and share the solutions adopted in the field of mediation proceedings. Further considerations lead to the formulation of the thesis, that development of mediation occurs through its institutionalization and implementation of relevant regulations to the applicable law. Evaluative mediation model assumes greater activity of a mediator and it is increasingly seen as an effective tool for reaching a settlement as opposed to the facilitative model. In order to effectively use analyzed ADR method both parties and the mediator should have knowledge of the principles and rules of the mediation procedure. Skillful use of the mediation institution by the parties and courts, after a preliminary legal analysis of the case, can bring incommensurable benefits both for judicature and for the mediation procedure itself.