Kryminalistyczne i procesowe aspekty dowodów cyfrowych w postępowaniu karnym

Nieustannemu rozwojowi technologii komputerowych towarzyszy stały rozwój związanych z tym zagrożeń, co wymaga - nie mniej nieustannej - czujności ustawodawcy i przedstawicieli organów ścigania. Katalog przestępstw współcześnie popełnianych z udziałem komputerów obejmuje niemalże wszystkie typy czynów zabronionych. Logiczną tego konsekwencja jest występowanie dowodów cyfrowych, rozumianych w dotychczasowej literaturze jako wszelkie informacje o znaczeniu dowodowym dla postępowania karnego, a mające postać danych cyfrowych. W tradycyjnym ujęciu kryminalistycznym, postępowanie z dowodami cyfrowymi wymaga działania ostrożnego i uwzględniajacego wskazania informatyki kryminalistycznej. Proces konwergencji przestępczości z technologią komputerową oraz normalizacja występowania danych cyfrowych powoduje, że dowody tego rodzaju występują w postępowaniu karnym powszechnie - tracąc przymiot "nowości". Za nowymi rozwiązaniami technologicznymi nie w pełni nadążają przepisy i praktyka postępowań karnych, a metody opisane w ramach informatyki kryminalistycznej są często ignorowane. Konieczne jest zatem uwzględnienie w przepisach proceduralnych odrębności cyfrowego materiału dowodowego w zakresie szerszym niż dotychczas - m.in. poprzez dostarczenie prawnych możliwości zabezpieczania materiału cyfrowego w sytuacjach, których nie obejmują w pełni dotychczasowe rozwiązania. Uzasadniona jest także rewizja sposobu postrzegania i definicji dowodu cyfrowego z perspektywy ostatnich dwudziestu lat rozwoju technologii. Obecnie bowiem większość materiałów cyfrowych wykorzystywanych w toku postępowania karnego rozpatrywana jest wyłącznie z perspektywy treści wydruków, nie podlegających badaniom technicznym. W wielu przypadkach jest to podejście zasadne i nienaruszające zasad postępowania karnego. Na gruncie procesowym należy jednak wyraźnie rozgraniczyć sytuacje, gdy materiały pochodzenia cyfrowego wykorzystywane są wyłącznie treściowo, a kiedy powinny podlegać zabezpieczeniu i analizie zgodnie ze wskazaniami informatyki kryminalistycznej - ma to miejsce zwłaszcza wtedy, gdy wartosć dowodu jest kwestionowana. Przeprowadzone badanie praktyki postępowań karnych w tym zakresie wskazuje jednak, że techniczno-kryminalistyczne metody posługiwania się materiałem cyfrowym wykorzystywane są bardzo rzadko, nawet gdy wydawałoby się to uzasadnione.

The constant development of computer technology is accompanied by constant development of related threats, which requires alertness of the legislator and representatives of law enforcement agencies. The catalog of crimes currently committed with the participation of computers covers almost all types of prohibited acts. The logical consequence of this is the existence of digital evidence, understood in the current literature as any information about the evidential significance in criminal proceedings existing in the form of digital data. In the traditional forensic approach, the handling of digital evidence requires caution and consideration of computer forensic science. The convergence of crime and computer technology, and the normalization of the occurrence of digital data causes such evidence to occur in criminal proceedings commonly. Rules and practice of criminal proceedings is not Fuldy up to date with the newest technological advances, and the methods described in forensic computer science are often ignored. It is therefore necessary to recognize the differences of digital evidence in the criminal proceedings in a broader scope than before - e.g. by providing legal possibilities of securing digital material in situations that are not fully covered by existing solutions. It is also justified to revise the perception and definition of digital proof from the perspective of the last twenty years of technology development. Currently, the majority of digital materials used in the course of criminal proceedings are considered only from the perspective of print content that are not subject to technical testing. In many cases this is a legitimate approach and does not violate the rules of criminal procedure. On the basis of a procedural law, however, it is necessary to clearly distinguish situations when materials of digital origin are used only in content, and when they should be subject to acquisition and analysis with use of methods known to forensic science - this is especially the case when the value of proof is questioned. The conducted investigation of the practice of criminal proceedings in this respect, however, indicates that the technical-forensic methods of using digital material are used very rarely, even when it seems reasonable.