Zarządca sanacyjny

Przedmiotem rozprawy doktorskiej jest instytucja zarządcy występującego w postępowaniu sanacyjnym (określonego na potrzeby rozprawy pojęciem doktrynalnym „zarządcy sanacyjnego”, dalej jako „ZS”). Głównym celem badawczym rozprawy jest pogłębiona analiza powyższej instytucji, która ma na celu udzielenie odpowiedzi na pytanie, na czym polega istota tej instytucji. Rozważania te stanowią jednocześnie punkt odniesienia dla analizy o charakterze systemowym, dotyczącej ukazania tej instytucji na tle „instytucji pokrewnych” w prawie polskim i wybranych systemach zagranicznych. Powyższe rozważania zostały poprzedzone przedstawieniem tego, jakie ogólne funkcje powinno spełniać prawo insolwencyjne. Tak określony główny cel rozprawy wyznaczył następujące szczegółowe cele badawcze, którymi są: a) przedstawienie genezy instytucji ZS; b) określenie istoty instytucji ZS (wskazanie essentialia institutionis, tj. cech wyróżniających ją spośród pozostałych tego typu instytucji); c) określenie pozycji ZS na płaszczyźnie prawa cywilnego materialnego („status prawny”) oraz prawa cywilnego procesowego („status procesowy”); d) analiza porównawcza ZS z instytucjami pokrewnymi w prawie krajowym (przy czym analiza została przeprowadzona także w ujęciu historycznym poprzez przedstawienie kolejnych regulacji insolwencyjnych w Polsce z lat 1934-2003-2015); e) analiza porównawcza ZS z instytucjami pokrewnymi w wybranych systemach zagranicznych (prawa amerykańskiego, brytyjskiego i francuskiego); f) przedstawienie ogólnych refleksji opartych na rozważaniach komparatystycznych; g) przedstawienie postulatów de lege ferenda. Rozprawa doktorska ma następującą strukturę: Rozdział pierwszy („Wstęp”) zawiera uwagi wprowadzające do tematu, zdefiniowanie problemu naukowego, będącego przedmiotem rozprawy, oraz wykazanie zasadności zajęcia się tym problemem. Rozdział drugi („Postępowania insolwencyjne – istota i rodzaje”) zawiera analizę istoty „postępowań insolwencyjnych”. W dalszej części tego rozdziału przedstawione są trzy regulacje polskiego prawa insolwencyjnego z lat 1934, 2003 oraz 2015 podług „węzłowych zagadnień” (szczegółowo zdefiniowanych w treści rozprawy). Rozdział trzeci („Instytucja zarządcy sanacyjnego”) zawiera analizę (z zastosowaniem metody językowo-logicznej i prawnoporównawczej oraz historycznej), instytucji ZS, poprzedzoną rozważaniami dot. genezy jego dwóch poprzedników, tj. instytucji z art. 34 § 2 prawa o postępowaniu układowem z 1934 r. oraz zarządcy na gruncie ustawy prawo upadłościowe i naprawcze z 2003 r. W Rozdziale czwartym („Krajowe instytucje pokrewne w stosunku do zarządcy sanacyjnego”) poddane analizie językowo-logicznej i komparatystycznej są te instytucje prawa polskiego, które wykazują istotne podobieństwo w stosunku do instytucji ZS (tj. m.in. syndyka i zarządcy przymusowego). Dobór tych instytucji został dokonany na podstawie kryterium „instytucji pokrewnej” (szczegółowo zdefiniowanej w treści rozprawy). Z kolei w Rozdziale piątym („Zagraniczne instytucje pokrewne w stosunku do zarządcy sanacyjnego”) analizie językowo-logicznej poddane są podmioty zagraniczne, pełniące zbliżone funkcje do polskiego ZS w ramach tamtejszych procedur insolwencyjnych (tj. np. trustee, insolvency practitioner, liquidateur judiciaire, czy administrateur judiciaire). Rozdział szósty („Uwagi i wnioski końcowe”) zawiera podsumowanie całości przeprowadzonego wywodu oraz wnioski końcowe (w tym uwagi de lege ferenda), w ramach których znalazły się m.in.: (1) przedstawienie genezy instytucji ZS; (2) określenie istoty tej instytucji oraz jej „statusu prawnego” i „statusu procesowego”, jak również próba stworzenia jej definicji doktrynalnej; (3) przedstawienie postulatów de lege ferenda, w tym w szczególności krytyka subrogacji i postulat zastąpienia tej instytucji czasowym upodmiotowieniem masy majątkowej.

The subject of the dissertation is the institution of an administrator occurring in sanation proceedings (defined for the purposes of the dissertation by the doctrinal term “sanation administrator”, hereinafter as “SA”). The main research objective of this dissertation is an in-depth analysis of the above institution, which aim is to answer the question of what the essence of this institution is. These considerations are at the same time a point of reference for a systemic analysis concerning the presentation of this institution against the background of "related institutions" in Polish and foreign legal systems. The above considerations are preceded by a presentation of what general functions the insolvency law should fulfil. The main aim of the thesis thus defined determined the following specific research objectives, which are: a) to present the genesis of the SA; b) to define the essence of the SA (to indicate the essentialia institutionis, i.e. the features distinguishing it from other institutions of this type); c) to define the position of the SA at the level of substantive civil law ("legal status") and of procedural civil law ("procedural status"); d) a comparative analysis of the SA with related institutions in domestic law (with the analysis of successive insolvency regulations in Poland from 1934-2003-2015); e) a comparative analysis of the SA with related institutions in selected foreign systems (American, British and French); f) presentation of general reflections based on the comparative considerations; g) presentation of postulates de lege ferenda. The dissertation has the following structure: The first Chapter ("Introduction") contains introductory remarks, defining the scientific problem and demonstrating the rationale for addressing it. The second Chapter ("Insolvency proceedings - nature and types") analyses the nature of "insolvency proceedings". In the following part of this chapter, three regulations of the Polish insolvency law of 1934, 2003 and 2015 are presented according to the “key issues” (which are defined in the dissertation). The third Chapter ("The institution of a sanation administrator") contains analysis (with use of a linguistic and comparative legal and historical method) of the institution of SA, preceded by a consideration of genesis of its two predecessors, i.e. the institution provided for in Article 34 § 2 of the 1934 law on composition proceedings and the administrator under the 2003 Bankruptcy and Rehabilitation Law. In the fourth Chapter (“Domestic institutions related to the institution of a sanation administrator”) a linguistic and logical analysis concerns of those institutions of Polish law, which show significant similarity in relation to the institution of SA (i.e., inter alia, trustee, forced administrator, curator of the estate). The selection of these institutions was made based on the criterion of “related institution” (which is defined in the dissertation). In Chapter Five (“Foreign institutions related to the sanation administrator”), a linguistic and logical analysis concerns the foreign entities, which perform similar functions to the Polish SA in foreign insolvency proceedings (i.e. e.g. trustee, insolvency practitioner, liquidateur judiciaire or administrateur judiciaire). The sixth Chapter (“Concluding remarks and conclusions”) contains a summary of the entire argument carried out and final conclusions (including de lege ferenda remarks), which include inter alia: (1) genesis of the institution of the SA; (2) description of the essence of SA and its “legal status” and “procedural status”, as well as an attempt to create its doctrinal definition; (3) presentation of de lege ferenda postulates, including, in particular, criticism of subrogation and a postulate to replace this institution with temporary empowerment of the estate.