Instytucja inicjatywy lokalnej jako forma koprodukcji usług publicznych. Studium administracyjnoprawne

Tytułowa „inicjatywa lokalna” to instytucja prawna, która w 2010 r. została uregulowana w rozdziale 2a ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Ramy teoretyczne prowadzonych badań stanowiła jednak z koncepcji współczesnego zarządzania publicznego, którą jest koprodukcja usług publicznych (public services co-production). Inicjatywa lokalna jawi się jako szczególny instrument prawny w polskim porządku prawnym. Cechą wyróżniającą inicjatywę lokalną jest koprodukowanie zadań nie tylko w zakresie planowania lub projektowania zadań publicznych, ale także w bezpośrednim ich wykonywaniu. Przybiera to postać świadczenia pracy społecznej, wnoszenia wkładów rzeczowych lub finansowych. Z tego względu badania dotyczące inicjatywy lokalnej nie polegają nie tylko na analizie jednego z wielu instrumentów partycypacji społecznej, ale także na analizowaniu zagadnienia wykonywania zadań publicznych z udziałem mieszkańców. Problem badawczy, który jest przedmiotem niniejszej pracy, ujęto jako następujące pytanie badawcze – Czy uregulowanie instytucji inicjatywy lokalnej na poziomie centralnym zapewniło istnienie ram prawnych, sprzyjających koprodukcji lokalnych zadań publicznych? Problem badawczy dotyczy zatem skuteczności polityki regulacyjnej, polegającej na odgórnym, scentralizowanym normowaniu zagadnień, związanych z wykonywaniem lokalnych zadań publicznych. Zaznaczyć przy tym należy, że ramy prawne, o których mowa w postawionym pytaniu badawczym, dotyczą zarówno regulacji centralnej, jak i praktyki prawodawczej organów jednostek samorządu terytorialnego. Przeprowadzone badania empiryczne uchwał, przyjętych w 772 jednostkach samorządu terytorialnego, jak również badania dogmatycznoprawne wskazały, że uregulowanie instytucji inicjatywy lokalnej na poziomie centralnym w kształcie, w jakim nastąpiło to w 2010 r., nie zapewniło istnienie ram prawnych, sprzyjających koprodukcji lokalnych zadań publicznych. Głównym postulatem, płynącym z niniejszej pracy, jest likwidacja odgórnej, obligatoryjnej regulacji inicjatywy lokalnej. Wdrożenie tego postulatu wymagałoby istotnego przemodelowania ustroju samorządu terytorialnego. Z tego względu pomocnicze postulaty dotyczą korekty obecnego uregulowania inicjatywy lokalnej na szczeblu ustawowym.

The title “local initiative” is a legal institution, regulated in 2010 in Chapter 2a of the Act on Public Benefit and Volunteer Work. The theoretical framework for the research was based on the concept of public services co-production, which is an idea considered in the context of modern public management. The local initiative appears to be a specific legal instrument in the Polish legal system. A characteristic feature of a local initiative is that the co-production of public tasks takes place not only in terms of planning or designing public tasks, but also in their direct implementation. Participation in the direct performance of tasks takes the form of providing social work, materials or financial contributions. For this reason, research on local initiative does not consist only in analyzing one of the many instruments of social participation, but also in analyzing the issue of performing public tasks with the participation of residents. The research problem, which is the subject of the presented dissertation, was formulated as the following research question – Has the regulation of the institution of local initiative at the central level ensured the existence of a legal framework supportive the co-production of local public tasks? The research problem concerns the effectiveness of the regulatory policy, consisting in top-down, centralized standardization of issues related to the performance of local public tasks. It should be emphasized that the legal framework referred to in the research question concerns both the central regulation and the law adopted at the local level. The conducted empirical studies of resolutions adopted in 772 local government units, as well as dogmatic legal studies showed that the regulation of the local initiative at the central level, as adopted in 2010, did not ensure the existence of a legal framework supportive the co-production of local public tasks. The main postulate formulated in this work is the elimination of the top-down, obligatory regulation of the local initiative. The implementation of this postulate would require a significant remodeling of the local government system. For this reason, the other postulates concern the correction of the current regulation of the local initiative at the central level.