Harmonia w architekturze utopijnej XXI wieku na wybranych przykładach

Wieloznaczność pojęcia „harmonii”, wyraźnie dostrzegalna w perspektywie historycznych i semantycznych przemian tego pojęcia, zaznacza się szczególnie w kontekście architektury utopijnej, gdzie pojęcie „harmonii” było i jest jednoznacznie wiązane z naturą. Na przestrzeni wieków nastąpiła jednak zmiana rozumienia tego, co oznacza życie w zgodzie z naturą, harmonia z nią. Dziś, jak dawniej, możemy dostrzec na przykład geometryzację form i planów, odkrywa się określony porządek w procesach psychofizjologii widzenia, ale zdają się to być wtórne aspekty rozumienia harmonii w stosunku do procesów biomimetycznych, jakie wyrażają nową symbiozę z naturą. XVIII-wieczny przełom, kiedy metafizyczna podbudowa koncepcji natury została wykluczona, między innymi na rzecz aktywizmu społecznego, a natura ludzka została uznana za coś, co w rzeczywistości jest zmienne i jest plastyczne, co architektura może kształtować, wpływa na dzisiejszą myśl w architekturze utopijnej. Uznaje się wyraźną rolę architektury i jej wpływ na przyrodę, zdrowie psychiczne i fizyczne człowieka, lecz zmieniło się usytuowanie człowieka w stosunku do natury. Nie jest już jej panem, modelatorem, a jedynie cząstką, która powinna harmonijnie z nią współpracować, a architektura może to zrobić poprzez naśladowanie natury w różnych jej ujęciach, Biomimiki Formy, Układu i Procesu. Praca ta podejmuje się prześledzenia niektórych aspektów myśli o harmonii w architekturze utopijnej oraz jest próbą opisania pewnych nurtów w architekturze XXI wieku w tym kontekście. Analiza ta zatem stara się odpowiedzieć na pytanie, czy w dzisiejszej architekturze utopijnej odnajdujemy harmonię, i w jaki sposób się ona w przejawia.

The ambiguity of the concept of harmony, clearly noticeable in the historical and semantic meanings of the transformation of this concept, is particularly visible in relation to utopian architecture, where the concept of harmony was and still is, strongly associated with nature. However, over the centuries there has been a change in understanding of what it means to live according to the laws of nature and to be in with harmony with it. Today, as in the past, we can see for example, geometrization of architectural forms and plans and although a certain order in the processes of the psychophysiology of vision has been discovered, these seem to be secondary in understanding harmony in relation to biomimetic processes which articulate new symbiosis with nature. The turn of the 18th century, when the metaphysical concept of nature failed and human nature was recognized as something changeable and moldable – something that can be shaped by architecture - has influenced today's thought in utopian architecture. The clear role of architecture and its influence on nature, mental and physical health of man can still be recognized, but the position of man in relation to nature has changed. He is no longer its master, creator, but only a tiny part of it. He should cooperate harmoniously with it and architecture can do this by imitating nature in its various dimensions as in Biomimicry of Form, Pattern and Process. This work embarks upon tracing some aspects of the thought about harmony in utopian architecture and is an attempt to describe certain trends in 21st century architecture in this context. This analysis therefore tries to answer the question of whether we find harmony in today's utopian architecture, and how it manifests itself.