Praca doktorska
Miniatura
Pliki
Fetner_dysertacja.pdf3.52 MB
Licencja
FairUseKorzystanie z tego materiału możliwe jest zgodnie z właściwymi przepisami o dozwolonym użytku lub o innych wyjątkach przewidzianych w przepisach prawa. Korzystanie w szerszym zakresie wymaga uzyskania zgody uprawnionego.
 

The impact of climate change on subsistence strategies in northern Mesopotamia: the stable isotope analysis and dental microwear analysis of human remains from Bakr Awa (Iraqi Kurdistan).

Uproszczony widok
dc.abstract.enAt the end of the Late Bronze Age Middle East faced societal, political and economical deterioration. According to some scholars, the crisis was caused by a drought episode between 1200-900 BC. Similar deterioration was also noticed at Tell Bakr Awa (Iraqi Kurdistan).The aim of present study is to investigate changes in diet at Bakr Awa between the Bronze Age and the Iron Age and associated with possible changes in local subsistence economy.In order to reconstruct diet, human remains from Bakr Awa were analysed for carbon and nitrogen stable isotope composition of bone collagen and proportion of dental microwear traits.Results of the stable isotope analysis showed that human diet was based on plants using C3 photosynthetic pathway. The C4 plants were consumed indirectly, by the consumption of animals proteins of animals grazing on C4 plants. In the Bronze Age the consumption of animal proteins depended on social position of an individual. Individuals of high social position consumed animal proteins regularly, while individuals of low social status consumed animals proteins rarely. Later, in the Iron Age humans consumed more animal proteins than the Bronze Age individuals of low social position, but lower than individuals of high social status. Collagen of human individuals from the Iron Age is enriched in the heavier carbon isotopes. This could be an effect of a decrease of water availability in the later period or probably an increase in indirect consumption of C4 plants. The increase in C4 plants indirect consumption could be a result of a decrease of pig consumption (pork had low carbon stable isotope ratio) and increase in consumption of ovicaprids, which could graze on pastures rich in C4 flora. Similar change, also interpreted as change in animal proteins consumption, was observed in Tell Barri located in Khabur River drainage. Unfortunately, the collagen preservation in human remains from Islamic period was not sufficient for the stable isotope analysis. The dental micowear analysis showed no differences in diet abrasivity between individuals of low and high status. Also insignificant difference was observed between periods when saddle quern (the Brozne Age) and rotary quern (the Islamic period) were in use. In both periods grinding devices were made of fine and coarse grained stones. Use of similar material for grinding devices could result in lack of change between periods. The significant difference was observed between the Bronze Age and the Iron Age. The diet of the Iron Age individuals was less abrasive than diet of the Bronze Age individuals. It can be a result of change in the material of grinding devices. In the Iron Age Bakr Awa was a part of Assyrian Empire and laied at royal route. Moreover, royal granaries could be localised at Bakr Awa. Proximity of important interregional route and presence of royal granaries could promote the introduction of new technologies and trade of good quality grinding stones.The climate seems to play a minor role in the changes of local economy at Bakr Awa. More important was incorporation of Bakr Awa into imperial system and the Assyrian politic of land management promoting small but numerous settlements.
dc.abstract.plNa przełomie późnej epoki brązu i wczesnej epoki żelaza obszar Bliskiego Wschodu przeszedł istotną transformację polityczną, społeczną i ekonomiczną. Zdaniem niektórych badaczy transformacja ta była spowodowana przez zmianę klimatu - spadek ilości rocznych opadów. W tym czasie na stanowisku Bakr Awa w irackim Kurdystanie zaobserwowano hiatus osadniczy, a późniejsza zabudowa nie dorównywała tej z epoki brązu.Celem pracy jest określenie, czy na stanowisku Bakr Awa doszło do zmiany w diecie, a zatem również w rolnictwie oraz hodowli. W celu zrekonstruowania diety, szczątki ludzkie i zwierzęce ze stanowiska Bakr Awa zostały poddane analizie izotopów trwałych, zęby ludzkie poddano zaś analizie mikrostarcia szkliwa. Analiza wykazała, że dieta osobników pochowanych na stanowisku Bakr Awa była oparta na roślinności o ścieżce fotosyntetycznej C3, z niewielkim, prawdopodobnie pośrednim, udziałem roślinności C4. Spożycie białka zwierzęcego w epoce brązu było zależne od pozycji społecznej osobnika. Konsumpcja białka zwierzęcego wśród osób o niskim statusie społecznym była raczej sporadyczna. Inaczej wśród wyższych warstw, gdzie białko zwierzęce spożywano regularnie. Osobnicy z epoki żelaza spożywali więcej białka zwierzęcego niż niższe warstwy społeczne epoki brązu, ale mniej niż warstwy wyższe. W kolagenie osobników z epoki żelaza zaobserwowano również większy udział cięższych izotopów węgla, w porównaniu do osobników z epoki brązu. W okolicach Bakr Awa w epoce żelaza roczne opady były mniejsze niż w epoce brązu. Wzrost udziału cięższych izotopów węgla w kolagenie osobników z epoki żelaza mógł być związany z mniejszą dostępnością wody w późniejszej epoce. Innym możliwym wytłumaczeniem jest zmiana w sposobie gospodarowania inwentarzem żywym. W epoce żelaza mogło dojść do spadku spożycia wieprzowiny o niskiej proporcji izotopów trwałych węgla, wzrosnąć mogła zaś konsumpcja mięsa kóz i owiec – gatunków wypasanych na pastwiskach bogatych w rośliny o ścieżce fotosyntetycznej C4. Podobne zjawisko, również interpretowane jako zmiana w sposobie gospodarowania inwentarzem żywym, została zaobserwowana na stanowisku Tell Barri położonym w dorzeczu Chaburu. Niestety słaby stan zachowania kolagenu w szczątkach ludzkich nie pozwolił na porównanie diety z czasów starożytnych z dietą średniowiecznych mieszkańców Bakr Awa.Analiza mikrostarcia szkliwa nie wykazała różnic pomiędzy osobnikami o różnym statusie społecznym zamieszkującymi Bakr Awa w epoce brązu. Również nie odnotowano różnicy pomiędzy okresami w których stosowano różne metody przetwarzania zbóż. W epoce brązu w Bakr Awa zboże było rozcierane na żarnach siodłowych, a w okresie Islamskim na żarnach obrotowych. Brak różnic w proporcji śladów mikrostarcia może być wynikiem wykorzystania w obu epokach żaren wykonanych z kamieni drobno i gruboziarnistych. Istotna natomiast okazała się różnica pomiędzy epoka brązu i epoką żelaza. W epoce żelaza pożywienie powodowało mniejsze starcie szkliwa. Mógł być to wynik wprowadzenia żaren typu olinckiego lub żaren wykonanych z lepszych materiałów. Podobne zjawisko zaobserwowano w dolinie Eufratu. W omawianym okresie Bakr Awa została trwale włączona do Imperium Asyryjskiego, a w pobliżu stanowiska przebiegała królewska droga, co ułatwiało handel dalekosiężny. Co więcej, w tym czasie w Bakr Awa mógł znajdować się spichlerz królewski. Jego obecność mogła sprzyjać pojawianiu się nowych rozwiązań i lepszych materiałów.Wydaje się, że klimat odegrał drugorzędną rolę w procesach kształtujących gospodarkę Bakr Awa, a także dietę epoki żelaza. Dużo ważniejsze były zmiany społeczno-polityczne, w tym włączenie Bakr Awa do Imperium Asyryjskiego oraz asyryjska polityka zwiększenia produkcji rolnej.
dc.affiliation.departmentWydział Historyczny
dc.contributor.authorFetner, Rafał
dc.date.accessioned2016-04-21T00:05:49Z
dc.date.available2016-04-21T00:05:49Z
dc.date.defence2016-05-13
dc.date.issued2015-12-09
dc.description.additionalLink archiwalny https://depotuw.ceon.pl/handle/item/1513
dc.description.osid68773
dc.description.promoterSołtysiak, Arkadiusz
dc.identifier.apd14395
dc.identifier.urihttps://repozytorium.uw.edu.pl//handle/item/1513
dc.language.isoen
dc.rightsFairUse
dc.subject.enpalaeodiet
dc.subject.enShahrizor
dc.subject.enthe Late Bronze Age crisis
dc.subject.enclimate
dc.subject.enbioarchaeology
dc.subject.encarbon
dc.subject.ennitrogen
dc.subject.endental microwear
dc.subject.enthe Bronze Age
dc.subject.enthe Iron Age
dc.subject.plpaleodieta
dc.subject.plSzahrizor
dc.subject.plkryzysy póżnej epoki brązu
dc.subject.plklimat
dc.subject.plbioarcheologia
dc.subject.plwęgiel
dc.subject.plazot
dc.subject.plmikrostarcie szkliwa
dc.subject.plepoka brązu
dc.subject.plepoka żelaza
dc.titleThe impact of climate change on subsistence strategies in northern Mesopotamia: the stable isotope analysis and dental microwear analysis of human remains from Bakr Awa (Iraqi Kurdistan).
dc.title.alternativeWpływ zmian klimatycznych na gospodarkę północnej Mezopotamii: analiza izotopów trwałych oraz mikrostarcia szkliwa szczątków ludzkich ze stanowiska Bakr Awa (Iracki Kurdystan)
dc.typeDoctoralThesis
dspace.entity.typePublication