Praca doktorska
Ładowanie...
Licencja
Dostęp zamkniętyProces powstawania strategii organizacji energetycznych w Polsce
| dc.abstract.pl | Podstawowym problemem badawczym projektu było zbadanie procesu powstawania strategii wynikowej graczy zwykłych (podlegających regulacji) i gracza specjalnego (regulatora sektorowego) zgodnie z ewolucyjną szkołą strategii (ex post). Ten ostatni uczestnik gry jest graczem specjalnym, gdyż częściowo zastępować ma mechanizm rynkowy, nadzorować działalność pozostałych uczestników gry - nie dopuszczać do nadużyć i wykorzystywania dominującej pozycji. Rozmiary organizacji energetycznych, ich kapitałochłonność inwestycyjna oraz długi okres zwrotu z zainwestowanego kapitału sprawiają, iż uczestniczą one w grze o wysokie stawki, a ich strategia współokreśla warunki gry nie tylko dla nich samych, lecz również dla innych obszarów gospodarki i społeczeństwa. Praca zogniskowana została wokół kluczowych obszarów strategii energetycznych: bezpieczeństwa dostaw energii (na pewno dostać energię), konkurencyjności („dzisiaj” dostać energię po koszcie akceptowanym społecznie tj. tanio), ekologii (minimalizacji negatywnych skutków zaopatrzenia). Strategia w nurcie ewolucyjnym to kierunek, w którym podjęto próbę pogodzenia sztywnych, wyidealizowanych idei planowania strategicznego z koniecznością bieżącej adaptacji do zmiennych warunków otoczenia. Zgodnie z nurtem ewolucyjnym zrealizowana strategia wynikowa jest wypadkową cząstkowych strategii planowanych, emergentnych i porzuconych (model Mintzberga). Pojedyncze strategie cząstkowe mogą nie wnosić wiele do strategii organizacyjnej, lecz powielany w czasie ich spójny zbiór, będący ich wypadkową, tworzy wzorzec zachowań organizacyjnych, który z czasem staje się faktycznie strategią organizacyjną. Strategia w tym ujęciu to wzorzec decyzji, ciąg spójnych i identyfikowalnych decyzji organizacji w określonym przedziale czasu. Ma ona charakter indukcyjny (od szczegółu do ogółu) i przyrostowy - zdefiniować ją można wyłącznie ex post na podstawie danych historycznych. W projekcie badawczym zbadano decyzje graczy podejmowane w latach 2000-2009. Ujęcie problemu badawczego w ramach interpretacji interakcji, zachodzących pomiędzy strategiami cząstkowymi, występującymi u graczy zwykłych i gracza specjalnego sprawiło, iż podstawowe pytanie badawcze brzmiało: „Jak wygląda proces powstawania strategii graczy energetycznych ?”. Poszukiwanie odpowiedzi na pytania dotyczące przyczyn interakcji zachodzących pomiędzy strategiami cząstkowymi obu rodzaju graczy pozwoliło sformułować szczegółowe pytanie badawcze: „Jaki jest poziom samodzielności strategicznej obu graczy ?”. Interpretacja wzajemnych interakcji cząstkowych strategii graczy zwykłych i strategii gracza specjalnego zweryfikować miały słuszność dominującego w literaturze paradygmatu o konieczności niezależnej regulacji sektorowej względem regulowanych graczy. W idealnie funkcjonującym rynku energii, w którym gracz specjalny jest całkowicie niezależny, intencjonalna strategia gracza specjalnego (intended strategy) powinna być identyczna jak jego strategia zrealizowana (realized strategy), a strategie cząstkowe unrealized i emergent mogłyby wystąpić tylko w wyniku nadzwyczajnych zdarzeń zewnętrznych w stosunku do rynku (np. katastrof). Pomimo istnienia bogatej literatury empirycznej prezentującej wyniki badań nad reformami regulacyjnymi rzeczywisty poziom samodzielności strategicznej regulacji sektorowej jest stosunkowo mało zbadany. Dotychczasowe badania zorientowane były wokół indeksów niezależności, które dokonywały ilościowego pomiaru poziomu niezależności mierząc ilość czynników prawnych koniecznych do zachowanie niezależności organizacyjnej (miejsca organu regulacyjnego wśród innych organów państwa, sposobu i okoliczności powoływania i odwoływania organu regulacyjnego, zakresu uprawnień i kompetencji, organizacji organu). Takie ujęcie problemu badawczego umożliwia jednak wyłącznie porównanie poziomów niezależności organów regulacyjnych w różnych krajach. Fakt istnienia gruntu warunkującego niezależną regulację sektorową nie przesądza jednak jeszcze o rzeczywistej niezależności organów regulacyjnych. Do rozwiązania podstawowego i szczegółowego problemu badawczego wykorzystano badania jakościowe prowadzonych zgodnie z pozytywistycznym nurtem teorii ugruntowanej. Jako metodę badawczą wykorzystano analizę treści, a do opisu zastanej rzeczywistości wykorzystano metaforę gry. Zastosowana metodologia pozwoliła wykazać, iż dominujący obecnie w literaturze paradygmat o podwójnej niezależności graczy specjalnych (tj. względem regulowanych graczy oraz graczy politycznych) nie uwzględnia nierozerwalnego procesu powstawania strategii graczy zwykłych i gracza specjalnego. W procesie powstawania strategii graczy zwykłych rola regulatora była marginalna ze względu na fakt, iż powstawała ona kolegialnie w zespołach roboczych zdominowanych przez graczy politycznych. Badania wykazały, iż choć teoretycznie w Polsce obowiązuje klasyczny instrument regulacji oparty na wyodrębnieniu niezależnego organu regulacyjnego, co sugerowałoby iż w polskiej energetyce funkcjonuje model regulacji sensu stricte, to proces powstawania strategii Prezesa URE wpisuje się w nurt regulacji poprzez legislację. Konsekwencją takiego sposobu powstawanie strategii Prezesa URE był fakt, iż nie mógł być on instytucją podwójnie niezależną - jego wpływ na regulowany sektor był znikomy lub odbywał się wręcz w kierunku odwrotnym niż sobie on tego życzyłby. „Specjalność” regulatora oznaczała więc pełnienie roli administracyjnych oraz wspieranie i promowania strategii energetycznej rządu (fasadowa rola gracza specjalnego). Brak bezpośrednich interakcji pomiędzy cząstkowymi intended strategy graczy zwykłych i gracza specjalnego nie oznaczał jednak niezależności regulatora względem regulowanych graczy. Zależność gracza specjalnego względem regulowanych graczy wynikała z wpływu pośredniego kierowanego nie tylko na regulatora sektorowego, lecz również na każdego innego uczestnika gry Jak wykazały badania strategia graczy energetycznych świetnie wpisuje się w planistyczny nurt powstania strategii, zgodnie z którą gracze próbują racjonalnie programować swój rozwój. Pomimo faktu, iż plany i analizy powstawały przy współudziale renomowanych doradców oraz przy dostępie do nowoczesnych technik i narzędzi planistycznych wiele pojedynczych intencji graczy okazywało się niezrealizowanych przy pierwszej próbie ich realizacji. Menedżerowie zbadanych graczy zwykłych nie poddawali się jednak - w procesie uczenia się ponownie próbowali wdrażać wcześniejsze intencje w nieco odmienionej formie oraz intensywnie je promując. Sprawnie nauczyli się wykorzystywać również strategie emergentne pojawiające się wskutek braku konsekwencji w realizacji rządowej strategii energetycznej. Ambitne plany graczy zwykłych w dużej mierze oderwane były od rzeczywistości i wynikały z zmiany orientacji technicznej graczy na rzecz ekonomiczno-finansową. Zdolność do konkurowania ceną i generowania zysków zostały bezprecedensowym priorytetem w polskiej energetyce. Wiele z planów graczy zwykłych było zbiorem oddolnych życzeń kierowanych do graczy politycznych argumentowanych: złożonymi modelami finansowymi pozwalającymi na wykorzystanie efektu asymetryczności do informacji, względami społecznymi związanymi z utrzymaniem miejsc prac, względami politycznymi wykorzystującymi brak doświadczenia i równorzędnej pozycji w stosunku do graczy z Europy Zachodniej. Zbudowana mapa poznawcza (model wywierania wpływu na graczy politycznych) i długoterminowa determinacja w dążeniu do wyznaczonych celów sprawiła, iż gracze zwykli konsekwentnie realizowali swą strategię w swym coraz bardziej dynamicznym (bo podlegającym urynkowieniu) otoczeniu. Zaimplementowanie choćby części tego ambitnego planu do strategii rządowej było sporym sukcesem graczy zwykłych. Zidentyfikowany w procesie badawczym model wywierania wpływu graczy zwykłych wymagał promowania własnych intencji, prowadzenia nieustannym dialogu z graczami politycznymi, wymiany argumentów, wskazywania szans bądź zagrożeń dla gospodarki oraz oceny możliwości realizacji oddolnej intended strategy ze względu na stopień zaawansowania innych strategii rządowych (np. prywatyzacji). Wymagało to proaktywności Zarządów graczy zwykłych, a nie biernego oczekiwania na instrukcje od właściciela. Formalnie zapisana strategia nie była więc tylko dokumentem dla Zarządu, instruującym go co i kiedy ma robić. Posługując się Mintzbergowską metaforą ogrodu, w krótkim okresie czasu strategia była jednym z narzędzi wyznaczania granic wpływu strategii rządowej (i regulatora), a w długim okresie była ona siewcą ziarna, z którego w ogrodzie mógł wyrosnąć owoc. Wykorzystana w pracy metodologia okazała się dobrym warsztatem badawczym do pomiaru samodzielności strategicznej organów regulacyjnych i regulowanych przez nich graczy. Pozwala to na kontynuację badań i poznanie samodzielności strategicznej innych organów regulacyjnych i regulowanych przez niego firm. |
| dc.affiliation.department | Wydział Zarządzania |
| dc.contributor.author | Dąbek, Łukasz |
| dc.date.accessioned | 2013-06-21T11:42:42Z |
| dc.date.available | 2013-06-21T11:42:42Z |
| dc.date.defence | 2013-07-03 |
| dc.date.issued | 2013-06-21 |
| dc.description.additional | Link archiwalny https://depotuw.ceon.pl/handle/item/303 |
| dc.description.promoter | Rządca, Robert |
| dc.identifier.uri | https://repozytorium.uw.edu.pl//handle/item/303 |
| dc.language.iso | pl |
| dc.rights | ClosedAccess |
| dc.subject.pl | teoria ugruntowana |
| dc.subject.pl | niezależność organów regulacyjnych |
| dc.subject.pl | strategia w energetyce |
| dc.subject.pl | regulacja sektorowa |
| dc.subject.pl | zarządzanie strategiczne w energetyce |
| dc.title | Proces powstawania strategii organizacji energetycznych w Polsce |
| dc.type | DoctoralThesis |
| dspace.entity.type | Publication |