Twórczość Jana Ziarnki a paryskie środowisko rytowników i wydawców pierwszej ćwierci XVII wieku

Rozprawa doktorska jest analizą stylistyczną i historyczną oraz reinterpretacją oeuvre graficznego Jana Ziarnki. Urodzony we Lwowie rytownik, czynny w latach 1598-1629 oraz znany także jako Jean le Grain lub A. Grano, związany był całkowicie ze środowiskiem paryskim pierwszej ćwierci XVII wieku. Jego twórczość obejmuje zarówno ryciny luźne, jak i ilustracje do różnorodnych rodzajów publikacji. W pracy stawiam tezę, że dla zrozumienia i nowej interpretacji jego twórczości należy rozpatrywać ją nie tylko w kontekście ówczesnych wydarzeń historycznych, jak czyniono dotychczas, ale także na tle ówczesnego rynku wydawniczego.Okres, w którym Ziarnko działał w Paryżu, był czasem niebywałego rozwoju zarówno ilościowego, jak i jakościowego produkcji graficznej, związanego ze zmianą medium graficznego, licznie wydawanymi tłumaczeniami, traktatami naukowymi, dziełami historycznymi oraz dziełami ilustrowanymi. Doszło wówczas także do szczególnej organizacji pracy i współpracy między autorami dzieł, autorami ilustracji, drukarzami, rytownikami i wydawcami. Ponieważ Ziarnko wykonywał swoje prace niemal do wszystkich rodzajów publikacji drukowanych w stolicy Francji (karty tytułowe, ilustracje do książek tekstowych i ilustracyjnych, luźne afisze, ilustracje do almanachów), w dysertacji została uwzględniona także rozwinięta produkcja druków ulotnych powiązanych z wydarzeniami politycznymi. Odrębnym zagadnieniem podjętym w rozprawie jest sposób funkcjonowania prac Ziarnki, zwłaszcza wykorzystanie jego rycin w propagandzie politycznej.Przeprowadzone przeze mnie badania pokazują, że dotychczasowa rozpowszechniona opinia o epigońskim charakterze jego twórczości jest niepełna. Ziarnko z jednej strony był typowym przedstawicielem paryskiej sceny graficznej początku XVII wieku, zarówno jeśli chodzi o dobór tematów, jak i sposób funkcjonowania na tamtejszym rynku. Z drugiej jednak strony jego twórczość charakteryzuje niespotykany eklektyzm będący wyrazem jego intelektualnych i artystycznych ambicji oraz zdolności. W rezultacie, twórczość Ziarnki jest niejednorodna: znakomitemu opanowaniu techniki akwafortowej oraz lekkości kreski towarzyszą niekiedy błędy anatomiczne, zaś nowatorskie ujęcia tematów przeplatają się z anachronicznymi, tradycyjnymi sposobami obrazowania.Dysertacja zaopatrzona jest w aneks, tj. obszerny katalog, obejmujący prace Ziarnki już znane, a także te, które rozpoznane przeze mnie w czasie badań. Katalog uwzględnia także kopie jego prac oraz późniejsze nawiązania do nich.

In my dissertation I analyse and reinterpret the oeuvre of Jan Ziarnko (fl. 1598-1629), a Parisian printmaker of Polish origins (known also as Jean le Grain, A Grano) who was active in Paris in the first quarter of the 17th century when he created several etchings for broadsheets, almanacs, as well as illustrated books, series of prints and single-sheet printed images. I argue that in order to understand his artistic activity in a more adequate manner than offered by the traditional approaches it is essential to look into the mechanisms of the market of prints and books of that epoch in the French capital. At the beginning of the 17th century printmaking in Paris underwent significant changes: many Flemish engravers and printmakers moved to Paris while the production of engravings on copper replaced that of woodcuts, which had an impact on consumers’ preferences. Furthermore, due to the speed of the political life typical for this period the publishers looked for quick and more effective ways of multiplying images. In light of all of these aspects as well as of new functions that prints stared to have (information, propaganda, didactic etc.) Ziarnko’s oeuvre has to be re-evaluated and reconsidered. In order to make my analysis exhaustive I also take into account the then growing social aspirations of Parisian engravers who longed to be recognized as artists. Ziarnko’s activity was shaped by this attitude to a great extent. Thus, I discuss his intellectual input to the compositions he etched – he was au courant with the issues of alchemy, emblem theory and geometry. The dissertation comprises a catalogue of Ziarnko’s works. It is an important element of my work as it presents the body of his work (in some respects redefined by me) together with detailed technical descriptions of prints accompanied by my comments and interpretations.