Bezpieczeństwo i higiena pracy zdalnej w okresie 2020-2023 w Polsce w ujęciu wybranych polityk publicznych

Rozprawa podejmuje problematykę bezpieczeństwa i higieny pracy i umiejscawia w niej kwestie związane z pracą zdalną. Wykazuje, że regulacje z zakresu bhp nie stanowiły istotnej bariery w popularyzacji pracy zdalnej w praktyce społ.-gosp. po wybuchu pandemii koronawirusa, a następnie we wprowadzaniu regulacji pracy zdalnej na stałe do polskiego prawa pracy. Rozprawa osadzona jest w paradygmacie instytucjonalny, z zastosowaniem koncepcji zależności od ścieżki. Rozdziały teoretyczno-problemowe rozpatrują bezpieczeństwo i higienę pracy zdalnej w wymiarze prawnym, społ.-ekon. i w kontekście UE. Zaprezentowano wyniki własnego badania empirycznego dot. organizacji i bezpieczeństwa i higieny pracy zdalnej. Rozprawa osadza problematykę bezpieczeństwa i higieny pracy zdalnej w kontekście przekształceń rynku pracy i wybranych polityk publicznych. Celem naukowym jest weryfikacja głównej hipotezy badawczej, sformułowanej następująco: regulacje z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy nie stanowiły decydującej bariery w upowszechnianiu pracy zdalnej w praktyce społeczno-gospodarczej po wybuchu pandemii koronawirusa, jak również nie przeszkodziły we wprowadzaniu regulacji prawnej pracy zdalnej oraz dostosowaniu rynku pracy do przeobrażeń współczesnej gospodarki. Rozprawa podejmuje zagadnienia związane z prawem do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Wpisuje się w badania nad pracą zdalną podejmowane w świetle literatury polskiej i zagranicznej. Walorem rozprawy jest skoncentrowanie na problematyce bhp i wkład do pogłębionych badań nad praktyką i regulacją pracy zdalnej w Polsce. Przejście od okazjonalnego świadczenia pracy zdalnej przed pandemią COVID-19, przez jej upowszechnienie jako organizacyjnego środka bezpieczeństwa, do wykonywania na podst. prawa pracy (obejmującego normy ochronne w zakresie bhp), wskazuje na przekształcenia paradygmatu pracy. Obszar bhp nie okazał się na tyle istotną trudnością, żeby zaniechać wprowadzenia regulacji prawnych dla tej formy pracy. Zachowania stron zatrudnienia w reakcji na pandemię COVID-19 i doświadczenia z tego okresu stanowiły bodziec do ustanowienia nowych przepisów. Rozdz. 1. osadza wywód w teorii nowego instytucjonalizmu historycznego i koncepcji zależności od ścieżki. Przedmiotem rozdz. 2. jest umiejscowienie problematyki bezpieczeństwa i higieny pracy zdalnej w politykach publicznych. Wskazuje na kontekst prawny i społ.-ekon. upowszechnienia pracy zdalnej w Polsce. Umiejscawia ją w problematyce bhp i wskazuję, jak praktyka i regulacja w zakresie bhp zostały dostosowane do wyzwań i potrzeb gospodarki. Prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy rozpatrywane jest z perspektywy podstawowej zasady prawa pracy. Rozdz. 3. dot. istoty i regulacji pracy zdalnej, wskazując, jak unormowano pracę zdalną w Kodeksie pracy i jak przepisy i praktyka z okresu pandemii wpłynęły na stałą regulację. Rodz. 4. pogłębia problematykę, wskazując odmienności uregulowania bhp w pracy zdalnej w aspekcie miejsca i czasu pracy zdalnej, ergonomii, zagrożeń psychospołecznych i z perspektywy cyklu życia. Rozdz. 5. prezentuje uwarunkowania bezpieczeństwa i higieny pracy zdalnej w kontekście UE, wskazując kluczowe regulacje i dokumenty programowe. Rozdz. 6. prezentuje wyniki własnego badania empirycznego w odniesieniu do problematyki miejsca i wyposażenia stanowiska pracy, czasu i równowagi praca-życie oraz postrzegania zagrożeń i kompetencji bhp. Rozprawę zamyka zakończenie, w którym zawarto konkluzje odnoszące się do hipotezy głównej rozprawy oraz do ustaleń z rozdziałów. Zasygnalizowano scenariusze rozwoju wieloaspektowego obszaru bezpieczeństwa i higieny pracy zdalnej w przyszłości Regulacje i praktyka w zakresie bhp są częścią uregulowania stosunków społ.-gosp., stanowiąc element narodowej kultury zapobiegania w dziedzinie bhp. Regulacja pracy zdalnej na stałe może przełożyć się na tworzenie bardziej kompleksowych i trwałych polityk publicznych dot. pracy zdalnej oraz ochrony pracowników.

The dissertation addresses issues related to the occupational safety and health (OSH), situating remote work within this context. It demonstrates that OSH regulations have not been proven to be a significant barrier to the increase of remote work in response to the COVID-19 pandemic, nor in introducing remote work into the Polish legal system. Deriving from the theoretical concept of path dependence, the dissertation contextualizes issues of OSH at remote work within legal, socio-economic, and European contexts. Findings of an empirical study focused on the organization and OSH of remote work are presented. The dissertation places the issue of safety and health at remote work within the context of labor market transformations and selected public policies. The core research objective is to verify the main research hypothesis, formulated as follows: OSH regulations have not been a significant barrier to the widespread of remote work after the outbreak of the COVID-19 pandemic, followed by the creation of legal regulation of remote work and the adjustment of the labor market to the changes in the modern economy. The dissertation addresses issues arising from the right to safe and healthy working conditions as one of the fundamental right at work. It aligns with current research on remote work presented in the Polish and international literature, while focusing on OSH, expanding the research on the practice and regulation of remote work in Poland. The transition from occasional home office before the pandemic, through the widespread of remote work as one of organizational measures ensuring safety, to the regulation in Labor Code, including OSH norms, might indicate a paradigm shift in the world of work. Safety and health regulations has not been a significant barrier to the introduction of remote work into the labor law. On the contrary, the increase of remote work in response to the pandemic facilitated and accelerated the process. Changes in obligations of the parties to the employment relationship indicate institutional transformation, increasing flexibility, and efforts to address challenges of the future labor market through public policies. Chap. 1 provides an analytical framework, embedded in the theory of historical (new) institutionalism and in the concept of path dependence. Chap. 2 places OSH in public policy context, addressing the legal and socio-economic context of the increase of remote work in Poland. It aims to situate remote work within OSH issues and to indicate how safety and health practices and regulations have been adapted to the challenges of the modern economy. The right to safe and healthy at work is considered. Chap. 3 is dedicated to the essence and introduction of legal regulation of remote work in Poland, presenting the amendments to the Labor Code and elaborating on how legal regulations and socio-economic practices during the pandemic influenced the labor legislation. Chap. 4 presents intricacies of safety and health at remote work, elaborating on the legal regulations of OSH and considering aspects related to the place and time, ergonomics, psychosocial conditions, and the perspective of the life cycle. Chap. 5 demonstrates the EU context, incl. key policy documents and OSH legal acts of the EU. Chap. 6 is devoted to the results of an empirical study relating to issues of the time and place, equipment of workplace, work-life balance, perceived hazards and self-assessment of competencies in the aspect of OSH of remote work. The dissertation concludes with a summary and draws scenarios for the future. OSH regulations and practices are part of the regulation of social and economic relations, constituting an element of the national culture of prevention for occupational safety and health. The amendment to the Labor Code introducing regulation of remote work may translate into more comprehensive and durable public policies regarding remote work and for the protection of workers.