Praca doktorska
Ładowanie...
Licencja
Dostęp zamkniętyMasoneria w kulturze popularnej od tabloidu do memu internetowego
| dc.abstract.pl | W mojej rozprawie zbadałam ewolucję wizerunku (wizerunków) masonerii na przykładzie przekazów zamieszczonych w wybranych polskich oraz brytyjskich tabloidach i półtabloidach oraz na ich portalach internetowych, jako centrach kultury popularnej. Ponieważ społeczeństwo funkcjonuje w oparciu o zasadę zwaną społecznym dowodem słuszności, także i obraz masonerii jest tym bardziej skuteczny, im bardziej jest rozpowszechniony, a zatem im więcej środków masowego przekazu go powiela, tym więcej ludzi utwierdza się w swym przekonaniu, iż jest on prawdziwy. Zachodzi wówczas proces reifikacji, w wyniku którego obrazy te zaczynają być postrzegane nie jako rezultat medialnej kreacji, ale jako oddzielne byty: wyobrażenia społeczne. W rezultacie wolnomularze przestają być dla danej społeczności samodzielnymi jednostkami, lecz uznawani są za reprezentantów owych konstruktów, stanowiących swego rodzaju zbiór obaw i nadziei związanych z masonerią i zlewają się z nimi w jeden grupowy obraz. Celem rozprawy z uwagi na jej interdyscyplinarny charakter było uzupełnienie luki z zakresu masonologii, medioznawstwa, kulturoznawstwa i historii odnośnie obrazu masonerii w kulturze popularnej oraz jego siły oddziaływania w dyskursie kulturowym. Niezbadane dotychczas pole wskazać można zwłaszcza w obszarze Internetu i jego wpływu na kreację wizerunku masonerii. Ponieważ praca ta podejmuje również problematykę fenomenu wyobrażenia społecznego masonerii, wypełnia także istotną lukę w badaniach z dziedziny wyobrażeń społecznych. Pragnę również podkreślić, iż terminu „mem internetowy”, który znalazł swe zastosowanie w tytule, używam w szerszym znaczeniu w odniesieniu do Internetu jako środowiska komunikacyjnego umożliwiającego proliferację różnorakich sensacyjnych informacji, a nie w nawiązaniu do memów internetowych jako formy przekazu (rozpowszechnianych przez internautów ilustracji, zdjęć, filmów itp. obarczonych komentarzem). W mojej rozprawie stawiam tezę, iż wyobrażenie społeczne masonerii w kulturze popularnej uległo radykalizacji pod wpływem Internetu. Ponadto poszukuję w niej odpowiedzi na poniższe pytania badawcze: - Jakie wyobrażenie lub wyobrażenia społeczne masonerii funkcjonują w polskiej oraz brytyjskiej kulturze popularnej? - Czy uległy one zmianie? - Jeśli tak, jakie czynniki zewnętrzne (niezależne od wolnomularstwa) oraz wewnętrzne (decyzje i działania podejmowane przez same loże) wywołały ową zmianę? - Jakie są potencjalne skutki (społeczne, polityczne, itd.) utrzymania się obecnych tendencji ewolucyjnych wyobrażenia społecznego masonerii w dyskursie kulturowym? W celu uzyskania odpowiedzi w moich badaniach zastosowałam dwie metody badawcze: 1) analizę wizerunku (pochodną analizy zawartości), którą posługuję się w celu uzyskania odpowiedzi na pytanie, jaki jest wizerunek masonerii kształtowany przez dane media oraz 2) analizę porównawczą, która pozwala uchwycić zmiany, jakie zaszły w obrazie masonerii na przestrzeni lat. Opierając się na spostrzeżeniach poczynionych przez innych autorów odnośnie dwóch biegunów idealizacji oraz negatywizacji, w jakich plasuje się obraz masonerii, a także po zapoznaniu się z przekazami prasowymi oraz publikacjami antymasońskimi wyróżniłam cztery modele wizerunkowe masonerii obecne w kulturze popularnej: - bardzo pozytywny obraz Oświeconej elity, - raczej pozytywny obraz Nieszkodliwych ekscentryków, - negatywny polski obraz Wrogów narodu/negatywny brytyjski obraz Wrogów państwa, - oraz bardzo negatywny obraz Władzy Nowego Porządku Świata. Dla poszczególnych modeli wizerunkowych stworzyłam krótki klucz kategoryzacyjny, czyli przypisaną do modelu charakterystykę, w skład której wchodzą określenia, wydarzenia, tematy oraz osoby powiązane z danym rodzajem wizerunku, co pozwala rozpoznać, którym modelem posługuje się autor danej publikacji. W ramach jednego przekazu mogą także występować dwa obrazy masonerii, co skutkuje powstaniem wizerunku mieszanego. Uzyskane w procesie kodowania danego tytułu wizerunki zostały następnie zsumowane, dzięki czemu możliwe było rozpoznanie, jaki jest wiodący obraz promowany przez dany tytuł, jaki wizerunek kształtowany był w danym zakresie czasowym przez tabloidy, a także dostrzeżenie zmian zachodzących w wyobrażeniu społecznym masonerii w czasie. Opracowany przeze mnie klucz kategoryzacyjny składa się z poniższych opisów: 1. Oświecona elita: nacisk w materiałach położony jest na osiągnięcia wolnomularzy, ich wkład w rozwój i postęp cywilizacyjny. Są to także materiały o tematyce historycznej, społecznej, niekiedy opracowane przez samych wolnomularzy, co nadaje im charakter promocyjny. Podkreślają one prestiż organizacji oraz wysoki status należących do niej członków, wynikający z posiadanego przez nich wykształcenia, pełnionej funkcji społecznej, czy też ich dokonań. Teksty często skupiają się także wokół sławnych przedstawicieli wolnomularstwa (np. Wolfganga Amadeusza Mozarta, ks. Józefa Poniatowskiego, członków brytyjskiej rodziny królewskiej itd.). 2. Nieszkodliwi ekscentrycy: w treści pojawiają się opisy ekstrawaganckich strojów i niezrozumiałej symboliki stosowanej przez wolnomularzy, podkreśla się także komiczność tradycji wolnomularskich. Jest to prześmiewcze przedstawienie masonerii, w którym wolnomularstwo traktowane jest jako rodzaj osobliwego, nieszkodliwego hobby. Autorzy owych tekstów często drwią również z teorii spiskowych oraz społecznych wyobrażeń na temat masonerii funkcjonujących w kulturze popularnej. 3. Wrogowie narodu/Wrogowie państwa: model ten dzieli się na dwie odmiany: polską oraz brytyjską. Polska kategoria Wrogów narodu skupia się na tematach takich jak walka masonerii z Kościołem katolickim, państwem narodowym oraz wszelkiego rodzaju tradycyjnymi wartościami i instytucjami (takimi jak rodzina, monogamia, tradycyjny podział ról społecznych itd.). Z kolei w brytyjskim modelu Wrogów państwa masoni opisywani są jako ukryta, skorumpowana siła, infiltrująca wszystkie najważniejsze instytucje w kraju (parlament, sądownictwo, policję itp.). 4. Władza Nowego Porządku Świata: autorzy publikacji przynależących do tego modelu utożsamiają masonerię z tajnym stowarzyszeniem praktykującym satanizm, kierowanym przez Żydów, iluminatów, Grupę Bilderberg itp. Masoni mają być także przywódcami lub egzekutorami ogólnoświatowego spisku, w wyniku którego wszelkie wydarzenia są efektem planowanego zarządzania rzeczywistością, którego ostatecznym celem jest rząd światowy czyli tzw. NWO (ang. New World Order, pl. Nowy Porządek Świata), który zastąpi państwa narodowe. Jednym z kryteriów badania przeprowadzonego przy pomocy analizy zawartości jest jego wykonalność, konieczne było zatem ograniczenie zakresu badawczego do takich cezur, które pozwolą na uzyskanie wyników o wartości naukowej, a jednocześnie nie uniemożliwią przeprowadzenia badania z powodu ograniczeń czasowych, koniecznych nakładów pracy, nadmiernych kosztów itd. Z uwagi na specyfikę fenomenu wolnomularstwa, które zarówno w Polsce, jak i w Wielkiej Brytanii było nieobecne w prasie w latach powojennych z różnych powodów (dekret Ignacego Mościckiego z 22 listopada 1938 r., delegalizujący wolnomularstwo w Polsce; wycofanie się wolnomularstwa z kontaktów z mediami w Wielkiej Brytanii), jak i z powodu szczególnej sytuacji polskiego rynku medialnego wynikającej z czynników politycznych, a także motywowana chęcią zbadania wpływu Internetu na wyobrażenie społeczne masonerii w kulturze popularnej, wyznaczyłam trzy cezury badawcze: - lata 1931-1940 dla Wielkiej Brytanii – jest to ostatnia dekada świetności obrazu masonerii w brytyjskiej prasie, cezura umożliwiła również uchwycenie pojawiającej się w gazetach propagandy antymasońskiej oraz zakres od 10.07.1938 r. do 08.08.1938 r. dla Polski, co uzasadniam szczególną kondycją polskich przedwojennych archiwów prasowych (rozproszenie źródeł w różnych archiwach, braki w digitalizacji źródeł, niekompletność kolekcji, fatalna jakość skanów, brak możliwości przeszukania treści danego numeru przy pomocy narzędzi komputerowych itd.), a także wysokim zainteresowaniem polskiej prasy tą tematyką, wywołanym przez skandal spowodowany przez publikację artykułu Leona Kozłowskiego pt. Parę uwag o masonerii („Polityka”, 16.10.1938, s. 1); - lata 1991-2000 – w latach 90. masoneria znajdowała się w pierwszej dziesiątce najbardziej popularnych medialnych tematów w brytyjskich mediach, ponadto jest to moment powrotu Wielkiej Zjednoczonej Loży Anglii (United Grand Lodge of England, UGLE) do interakcji z prasą po prawie 50 latach przerwy; natomiast w Polsce jest to czas zniesienia cenzury oraz przywrócenia prawa do stowarzyszania się, co pozwoliło na oficjalne reaktywowanie wolnomularstwa. - lata 2011-2020 – ostatnia dekada pozwala uchwycić nasilenie takich zjawisk, jak tabloidyzacja dyskursu medialnego oraz, szerzej, dyskursu kulturowego, zwiększenie zainteresowania teoriami spiskowymi, populizm i erozja prywatności, które uległy eskalacji pod wpływem dynamicznego rozwoju Internetu. Ponadto cezura ta umożliwia obserwację działań wolnomularzy brytyjskich, mających na celu poprawę wizerunku ich organizacji. W mojej rozprawie analizie poddałam wybrane tytuły prasowe, reprezentujące media tradycyjne offline (media drukowane) oraz wybrane serwisy internetowe jako przedstawicieli tradycyjnych mediów online. Spośród dostępnych tytułów prasowych wyselekcjonowałam poniższe tytuły prasowe dla Polski: - „Ilustrowany Kurier Codzienny”, „Dobry wieczór! Kurier czerwony”, „Ilustrowaną Republikę” i „Mały Dziennik” dla okresu 10.07.1938 r. do 08.08.1938 r.; - „Super Express” i „Nasz Dziennik” dla lat 1991-2000; - oraz internetowe portale takich tytułów jak „Fakt”, „Super Express” i „Nasz Dziennik” dla lat 2010-2020. Natomiast dla Wielkiej Brytanii, która w przeciwieństwie do Polski zachowała ciągłość wydawniczą, analizowałam takie tytuły jak „Daily Express”, „Daily Mail” i „Daily Mirror” oraz ich internetowe serwisy, odpowiednio Express, MailOnline i The Mirror. Artykuły do badania wyselekcjonowałam za pomocą narzędzi przeznaczonych do szukania materiałów (tj. wyszukiwarek), opracowanych przez dane archiwa, takie jak: British Newspaper Archive, UK Press Online lub portale internetowe brytyjskich i polskich tabloidów: Daily Mail, Daily Express, Fakt, Super Expressi Nasz Dziennik. Publikacje dziennika Daily Mirror, który nie udostępnia na swojej stronie własnej wyszukiwarki, odnalazłam natomiast dzięki wyszukiwarce Google. Celem wyboru relewantnych materiałów, stosowałam takie słowa klucze jak: „Freemasonry”, „Masonry”, „freemason”, „mason” (dla materiałów brytyjskich) oraz „wolnomularstwo”, „masoneria”, „wolnomularz”, „mason” (dla materiałów polskich). W przypadku polskiej prasy z lat 30., elektroniczna selekcja treści nie była możliwa i przeglądałam dzienniki samodzielnie, sprawdzając każdy artykuł w celu odszukania wymienionych wcześniej słów-kluczy. Finalnie wyselekcjonowałam 639 artykułów (w tym 354 artykułów prasowych oraz 285 artykułów opublikowanych na portalach internetowych; 248 polskich oraz 391 brytyjskich). W rozdziale 1 rozprawy przedstawiam definicje i przebieg procesów komunikowania oraz komunikowania masowego, a także omawiam środki masowego przekazu, ich funkcje, uwarunkowania i potencjalny wpływ wywierany na odbiorców. Charakteryzuję również prasę popularną, w tym zwłaszcza tabloidy, jako jedne z centralnych obszarów kultury popularnej i opisuję zagrożenia wynikające z korzystania ze środków masowego przekazu. W rozdziale 2 koncentruję się na pojęciu wyobrażenia społecznego, które przedstawiam na tle teorii konstruktywizmu społecznego oraz środków tworzenia rzeczywistości takich jak kategoryzacje, stereotypy, stygmatyzacje i ramy interpretacyjne, oraz pojęć takich jak mit, symbol i archetyp. Omawiam również pojęcie wizerunku jako źródła wyobrażeń społecznych i przedstawiam schemat tworzenia wyobrażeń społecznych przez środki masowego przekazu. W rozdziale 3 analizuję fenomen teorii spiskowych: prezentuję charakterystykę definicyjną zjawiska, opisuję przyczyny i konsekwencje jego popularności, a także charakteryzuję profil wyznawcy teorii spiskowych. W rozdziale 4 zapoznaję czytelnika z poszczególnymi modelami wyobrażeń społecznych masonerii: obrazem Oświeconej elity, Nieszkodliwych ekscentryków, Wrogów narodu/Wrogów państwa i Władzy Nowego Porządku Świata na tle procesów i wydarzeń historycznych, które je ukształtowały. W ostatnim rozdziale omawiam metodę oraz wyniki moich badań. Po opisaniu metody badawczej, przedstawieniu pytań badawczych, klucza kategoryzacyjnego oraz krótkiej charakterystyki tabloidów w Wielkiej Brytanii i w Polsce, przedstawiam rezultaty mojej analizy ilościowej, które zilustrowałam przy pomocy wykresów i diagramów kołowych oraz jakościowej, do które dołączyłam wybrane materiały graficzne z gazet. Badanie wykazało, iż wyobrażenia obecne w polskim społeczeństwie różnią się pod pewnymi względami od tych powstałych w Wielkiej Brytanii – kolebce wolnomularstwa, co jest rezultatem różnorakich uwarunkowań: historycznych, społecznych, kulturowych i politycznych. Potwierdziła to wykonana przeze mnie analiza artykułów drukowanych na łamach tabloidów oraz publikowanych na ich portalach internetowych. W szczególności zaś widoczna jest akceleracja zmian w wyobrażeniu masonerii, która nastąpiła w ostatniej dekadzie wraz z upowszechnieniem się Internetu i zwiększeniem częstotliwości korzystania z niego. W Polsce już w 1938 r. dominujący wizerunek rozpowszechniany przez ówczesną prasę sensacyjną przynależał do kategorii Wrogów narodu. Kreowane w ten sposób wyobrażenie społeczne masonerii wykorzystywano w charakterze instrumentu politycznego - pełniło ono funkcję integracyjną i mobilizacyjną. Dodatkowo na łamach „Małego Dziennika” antymasonizm łączono z antysemityzmem, tworząc obraz znanej z Protokołów Mędrców Syjonu „żydomasonerii”. Po II wojnie światowej kwestia masońska utraciła swe poprzednie znaczenie, choć „Nasz Dziennik” nadal próbował wykorzystywać ją jako narzędzie manipulacji opinią publiczną. Natomiast „Super Express” w latach 90. traktował masonerię jako rodzaj interesującego fenomenu, ciekawostki, którą dzieli się z czytelnikami. Gazeta starała się również w części swoich artykułów demitologizować obraz masonerii. Badanie wykazało także przesunięcie akcentu w oskarżeniach o przynależność do masonerii lub jej popieranie z zarzutów ad personam, wysuwanych w stosunku do rzeczywistych osób obecnych na polskiej scenie politycznej, charakterystycznych dla Polski lat 30., do bardziej ogólnych - w latach 90. pole oskarżeń przesuwa się bowiem w stronę organizacji międzynarodowych i zagranicznych polityków, natomiast w ostatniej badanej dekadzie – w stronę jeszcze bardziej enigmatycznego establishmentu, albo takich instytucji jak Grupa Bilderberg, ONZ itp. Zwłaszcza tak ogólnie ujęte, niezdefiniowane grupy świadczą o zwrocie w dyskursie ze sfery realnej w stronę sfery jeszcze bardziej skrajnych wyobrażeń. Natomiast ewolucja wyobrażenia masonerii w Wielkiej Brytanii obrazuje proces utraty pozycji społecznej przez organizację niegdyś cieszącą się powszechną estymą. Jeszcze w latach 30. badanie wykazało żywą obecność masonerii w codziennym życiu Brytyjczyków - od plotek w dziale dla kobiet po ogłoszenia prasowe, masoneria stale pojawiała się w dyskursie społecznym i kulturowym. Przeprowadzona analiza pozwoliła również na identyfikację zjawiska, które określiłam mianem masońskich wzmianek kulturowych - fenomenu językowego pojawiającego się w brytyjskich tabloidach, świadczącego o głębokich związkach łączących brytyjską kulturę z wolnomularską tradycją. Zmianę w postrzeganiu masonerii potwierdzają również analizy osób i grup oskarżanych o przynależność do masonerii lub popieranie jej w brytyjskiej prasie – w latach 30. padają jedynie dwa tego rodzaju oskarżenia, podczas gdy w latach 90., czy też 2011-2020 są to już całe listy nazwisk i organizacji. Ponadto w latach 90. wyobrażenie masonerii jako Wroga państwa koncentruje się wokół postaci policjanta, sędziego, polityka, a nawet kryminalisty, podczas gdy w latach 2011-2020 obawy te dryfują powoli w stronę bardziej abstrakcyjnych oskarżeń związanych z postaciami ze świata szeroko pojętej kultury popularnej, takich jak iluminaci, Kuba Rozpruwacz czy też celebryci. Warto podkreślić, iż w tej dekadzie wyobrażenie społeczne masonerii staje się również narzędziem wykorzystywanym w celu sensacjonalizacji dyskursu, często pojawia się więc ono w artykułach jedynie w charakterze krótkiej wzmianki, opartej na przypuszczeniach i domniemaniach autora co do zaangażowania masonerii w dane wydarzenie. Wśród wspominanych wydarzeń zauważalny jest również zwrot w stronę teorii spiskowych widoczny w artykułach z lat 2011-2020. W latach 30, a także w latach 90. były one w zasadzie nieobecne w tabloidach - odnotować można tylko jedną wzmiankę odwołującą się do teorii konspiracji w tekście z 1996 r., podczas gdy na portalach internetowych opublikowano ich już aż 28. Uzyskane rezultaty analizy polskich oraz brytyjskich źródeł dowodzą zatem, iż sieć prowadzi do radykalizacji wyobrażenia masonerii obecnego w dyskursie kulturowym. |
| dc.abstract.pl | In my dissertation I examined the evolution of the public perception of Freemasonry on the example of articles published in selected Polish and British tabloids and semi-tabloids and on their Internet portals as centres of popular culture. As society operates on the basis of a principle called social proof, the public perception of Freemasonry is also the more effective the more it is disseminated, and therefore the more mass media reproduces it, the more people are convinced that it is a correct one. A process of reification then takes place, as a result of which the perception begin to be seen not as the result of media creation, but as separate entity: social representation1 . As a result, Freemasons are not considered as independent individuals for a given community, but as representatives of these constructs, which consist of kind of set of fears and hopes related to Freemasonry, and merge with them into one group image. The aim of this dissertation, due to its interdisciplinary nature, is to fill the gaps in the field of masonology, media studies, cultural studies and history on the subject of the public perception of freemasonry in popular culture and its impact in cultural discourse. A hitherto unexplored field can be indicated especially in the area of the Internet and its influence on the creation of the public perception of Freemasonry. Since this work also deals with the phenomenon of the social image of Freemasonry, it also fills an important gap in research in the field of social representations. I would also like to emphasize that I use the term “internet meme” in the title in a broader sense in relation to the Internet as a communication environment enabling the proliferation of various sensational information, and not in relation to internet memes as a form of communication (illustrations, photos, videos, etc. with comments, disseminated by internet users). In my dissertation, I formulate the thesis that the social representation of Freemasonry in popular culture has been radicalized under the influence of the Internet. In addition, I am looking for answers to the following research questions: 1 There is no accepted translation of term “wyobrażenie społeczne” coined by Bronisław Baczko, therefore I propose the term: “social representation” as I see it as the most suitable. Cf. B. Baczko, Wyobrażenia społeczne. Szkice o nadziei i pamięci zbiorowej, PWN, Warszawa 1994. - What public perception or perceptions of freemasonry function in Polish and British popular culture? - Have they changed? - If so, what external (independent of Freemasonry) and internal (decisions and actions taken by the lodges themselves) factors caused this change? - What are the potential consequences (social, political, etc.) of the continuation of the current evolutionary tendencies of the social representation of Freemasonry in the cultural discourse? In order to obtain answers to the above questions I used two research methods: 1) public perception analysis (a derivative of content analysis) which I used to answer the question about the public perception of Freemasonry shaped by the given media, and 2) comparative analysis which allows to capture the changes that have occurred in the social representation of Freemasonry over the years. Based on the observations made by other authors regarding the two poles of idealization and negation in which the public perception of Freemasonry belongs as well as after reading press releases and anti-masonic publications I distinguished four public perception models of Freemasonry present in popular culture: - a very positive public perception of the Enlightened elite, - a rather positive public perception of the Harmless eccentrics, - negative Polish public perception of the Enemies of the nation/negative British image of the Enemies of the state, - and a very negative image of the Rulers of the New World Order. For these models I have created a short categorization key - a characteristic assigned to the model, which includes terms, events, topics and people related to a given type of public perception, which allows to recognize which model is used by the author of a given publication. Additionally, one article may contain two models of public perception of Freemasonry, which results in a mixed public perception. The models of public perceptions obtained in the process of coding were then summed, which allowed to recognize what the leading public perception promoted by a given title was, what public perception was shaped in a given time range by tabloids, and also to notice changes taking place in the social representation of Freemasonry over time. The categorization key developed by me consists of the following descriptions: 1. the Enlightened elite: the emphasis in the materials is on the achievements of the Freemasons, their contribution to the development and progress of civilization. These are also historical and social materials, sometimes developed by the Freemasons themselves, which gives them a promotional character. They emphasize the prestige of the organization and the high status of its members, resulting from their education, social function or achievements. The texts often focus on famous representatives of Freemasonry (i.e. Wolfgang Amadeus Mozart, prince Józef Poniatowski, members of the British royal family, etc.). 2. the Harmless eccentrics: the content contains descriptions of extravagant costumes and incomprehensible symbolism used by Freemasons, it also emphasizes the humour of Masonic traditions. It is a comical perception of Freemasonry, in which Freemasonry is treated as a weird but harmless hobby practiced by eccentric elites in search for entertainment. 3. the Enemies of the nation/the Enemies of the state: this model can be divided into two varieties: Polish and British. The Polish category of the Enemies of the Nation focuses on topics such as the struggle of Freemasonry with the Catholic Church, the nation state, and all kinds of traditional values and institutions (such as family, monogamy, traditional division of social roles, etc.). In turn, in the British model of the Enemies of the State, Freemasons are described as a hidden, corrupt force, infiltrating all the most important institutions in the state (parliament, judiciary, police, etc.). 4. the Rulers of the New World Order: authors of publications belonging to this model equate Freemasonry with a secret society practicing Satanism, led by Jews, Illuminati, the Bilderberg Group etc. Masons are also perceived as leaders or enforcers of a global conspiracy, as a result of which all events had been planned by them to create the world government, the so-called NWO (New World Order), which will replace nation states. One of the criteria of the research done using a method of content analysis is its feasibility, therefore it was necessary to limit the scope of the research to such caesuras that will allow obtaining results of scientific value, and at the same time will not make it impossible to conduct the research due to time constraints, necessary workload, excessive costs, etc. Due to the specificity of the phenomenon of Freemasonry which both in Poland and in Great Britain was absent in the press in the post-war years for various reasons (Ignacy Mościcki's decree of November 22, 1938, banning Freemasonry in Poland; withdrawal of Freemasonry from contacts with the media in Great Britain), as well as due to the special situation of the Polish media market resulting from political factors and motivated by the desire to investigate the influence of the Internet on the social representation of Freemasonry in popular culture, I have set three research caesuras: - the years 1931-1940 for Great Britain - this is the last decade of the splendour of the public perception of Freemasonry in the British press, the turning point also made it possible to capture anti-masonic propaganda appearing in newspapers and the scope from 10.07.1938 to 08.08.1938 for Poland, which I justify in a special condition of Polish pre-war press archives (dispersion of sources in various archives, deficiencies in digitization of sources, incomplete collections, terrible quality of scans, inability to search the content of a given issue with computer tools, etc.), as well as the high interest of the Polish press in this subject – result of the scandal caused by the publication of an article Parę uwag o masonerii written by Leon Kozłowski (Polityka, October 16, 1938, p. 1); - 1991-2000 - in the 90s, Freemasonry was in the top ten most popular media topics in the British media, moreover, this was the moment of the return of the United Grand Lodge of England (UGLE) to interaction with the press after almost 50 years break; while in Poland it is a time of abolition of censorship and the restoration of the right to associate, which allowed for the official reactivation of Freemasonry. - 2010-2020 - the last decade allows us to capture the intensification of such phenomena as tabloidization of media discourse and, more broadly, cultural discourse, increased interest in conspiracy theories, populism and erosion of privacy, which have escalated under the influence of the dynamic development of the Internet. Moreover, this caesura enables observation of the activities of British Freemasons aimed at improving the public perception of their organization. In my dissertation, I have analysed selected press titles representing traditional offline media (print media) and selected websites as representatives of traditional online media. From among the available press titles, I have selected the following press titles for Poland: - the Ilustrowany Kurier Codzienny, the Dobry wieczór! Kurier czerwony, the Ilustrowana Republika and the Mały Dziennik for the period July 10, 1938 to August 8, 1938; - the Super Express and the Nasz Dziennik for the years 1991-2000; - and internet portals of such titles as the Fakt, the Super Express and the Nasz Dziennik for the years 2011-2020. On the other hand for Great Britain which unlike Poland has maintained its publishing continuity I analysed such titles as the Daily Express, the Daily Mail and the Daily Mirror and their online services: the Express, the MailOnline and The Mirror. I selected the articles for the study using tools designed to search for materials (search engines) developed by given archives such as: British Newspaper Archive, UK Press Online or websites of British and Polish tabloids: the Daily Mail, the Daily Express, the Fakt, the Super Express and the Nasz Dziennik. The Daily Mirror does not provide its own search engine on its website, so I used the Google search engine to select them. In both cases, in order to select relevant materials, I used such key words as: “Freemasonry”, “Masonry”, “freemason”, “mason” (for British materials) and “wolnomularstwo”, “masoneria”, “mason”, “wolnomularz” (for Polish materials). Moreover, paid articles or articles available only under subscription on internet portals and articles from Sunday editions were not qualified to the research sample. For the Polish press from the 1930s electronic content selection was not possible, therefore I browsed the journals myself and checked each article to find the previously mentioned keywords. Finally, I selected 639 articles (including 354 press articles and 285 articles published on internet portals; 248 Polish and 391 British). In chapter 1 of my dissertation, I present the definitions and describe the course of mass communication and communication processes. I discuss the definition of mass media, their functions, conditions and potential impact on the recipients, characterize the popular press, especially tabloids, as one of the central areas of popular culture and describe the dangers of using the mass media. In Chapter 2, I focus on the concept of social representations, which I describe basing on the theory of social constructivism and the means of constructing reality such as categorizations, stereotypes, stigmatization and interpretation frameworks, and concepts such as myth, symbol and archetype. I also discuss the concept of public perception as a source of social representation and present a scheme for creating social representation by the mass media. In chapter 3, I analyse the phenomenon of conspiracy theories: I present its definitional characteristics, describe the causes and consequences of its popularity, and introduce the profile of the follower of conspiracy theories. In Chapter 4, I introduce the reader to the individual models of the social representations of freemasonry: the Enlightened elite, the Harmless eccentrics, the Enemies of the nation/The enemies of the state and the Rulers of the New World Order by providing the description of historical processes and events that shaped them. In the last chapter, I discuss the method and the results of my research. After describing the research method, presenting research questions, a categorization key and a short description of tabloids in Great Britain and Poland, I present the results of my quantitative analysis, which I illustrated with the help of graphs and pie charts and the results of the qualitative analysis, illustrated by selected graphic materials from given newspapers and internet portals. Social representations present in Polish society differ in some aspects from those created in Great Britain - the place of origin of Freemasonry, which is the result of various conditions: historical, social, cultural and political. This was confirmed by my analysis of articles printed in tabloids and published on their websites. As the Internet slowly takes the position of television as the leading medium providing information about events in the world, especially among younger generations, the changes in the perception of Freemasonry accelerate. In Poland, as early as 1938, the dominant perception disseminated by the sensational press belonged to the category of the Enemies of the nation. The social representation of Freemasonry created in this way was used as a political instrument - it had an integrating and mobilizing function. In addition, in Mały Dziennik anti-Masonism was combined with anti Semitism, creating an image of “Judeo Masonry” known from the Protocols of the Elders of Zion. After World War II, the social representation lost its previous significance, though Nasz Dziennik still tried to use it in the 1990s as a tool to manipulate public opinion. On the other hand, Super Express in the 90s treated Freemasonry as a kind of interesting phenomenon that it shared with readers. The newspaper also tried to demythologize the image of freemasonry. The research showed also a shift of emphasis in the accusations of belonging to freemasonry or supporting it from ad personam accusations made against real people present on the Polish political scene, characteristic of Poland in the 1930s, to more general ones - in the 1990s the field of accusations shifted towards international organizations and foreign politicians, while in the last decade - towards an even more extreme imaginations: enigmatic establishment, or institutions such as the Bilderberg Group or the United Nations. On the other hand, the evolution of the image of Freemasonry in Great Britain illustrates the process of losing social position by an organization once universally respected. Even in the 1930s a study showed a lively presence of Freemasonry in the everyday life of British people - from rumours in the women's section to press announcements, Freemasonry was constantly appearing in the social and cultural discourse. The conducted analysis also allowed for the identification of the phenomenon that I called Masonic cultural mentions - a linguistic phenomenon that appears in British tabloids, testifying to the deep connections between British culture and Freemasonry. The change in the perception of Freemasonry is also confirmed by the analyses of people and groups accused of belonging to Freemasonry or supporting it in the British press: in the 1930s there are only two such accusations, while in the 1990s or 2011-2020 there are already entire lists of names and organizations. In addition in the 1990s the public perception of freemasonry as the Enemy of the state revolves around the figures of a policeman, judge, politician, and even a criminal, while in 2011-2020 these fears slowly drifted towards more abstract accusations related to figures from the world of popular culture such as the Illuminati, Jack the Ripper or celebrities. It is worth noting that in this decade the social representation of Freemasonry also becomes a tool used to sensationalize the discourse, so it often appears in the articles only as a brief reference, based on the author's assumptions and presumptions as to the involvement of Freemasonry in a given event. Among the mentioned events, there is also a noticeable turn towards conspiracy theories, visible in articles from 2011-2020. In the 1930s, as well as in the 1990s, they were basically absent from tabloids - only one mention referring to the theory of conspiracy can be found in the text from 1996, while as many as 28 of them were published on internet portals. Obtained results both from the Polish and British sources prove that Internet indeed leads to a radicalization of the public perception of freemasonry in cultural discourse. |
| dc.affiliation.department | Wydział „Artes Liberales” |
| dc.contributor.author | Andukinova, Katarzyna |
| dc.date.accessioned | 2023-06-12T06:12:03Z |
| dc.date.available | 2023-06-12T06:12:03Z |
| dc.date.defence | 2023-06-22 |
| dc.date.issued | 2023-06-12 |
| dc.description.promoter | Cegielski, Tadeusz |
| dc.description.promoter | Czubaj, Mariusz |
| dc.identifier.uri | https://repozytorium.uw.edu.pl//handle/item/4606 |
| dc.language.iso | pl |
| dc.rights | ClosedAccess |
| dc.subject.pl | Wielka Brytania |
| dc.subject.pl | Polska |
| dc.subject.pl | kultura popularna |
| dc.subject.pl | Internet |
| dc.subject.pl | prasa |
| dc.subject.pl | tabloidy |
| dc.subject.pl | wolnomularstwo |
| dc.subject.pl | masoneria |
| dc.subject.pl | wyobrażenie społeczne |
| dc.subject.pl | wizerunek |
| dc.subject.pl | Great Britain |
| dc.subject.pl | Poland |
| dc.subject.pl | popular culture |
| dc.subject.pl | Internet |
| dc.subject.pl | press |
| dc.subject.pl | tabloids |
| dc.subject.pl | Freemasonry |
| dc.subject.pl | Masonry |
| dc.subject.pl | social representation |
| dc.subject.pl | public perception |
| dc.title | Masoneria w kulturze popularnej od tabloidu do memu internetowego |
| dc.title.alternative | The Freemasonry in Popular Culture from Tabloid to Internet Meme |
| dc.type | DoctoralThesis |
| dspace.entity.type | Publication |