Publiczna i prywatna sfera doświadczeń kobiet z ADHD. Analiza empiryczna

Celem pracy jest analiza ADHD jako zaburzenia neurorozwojowego z uwzględnieniem medycznych, jak i społecznych aspektów diagnozy oraz mechanizmów wykluczania. ADHD jest przedstawiane jako jednostka chorobowa wymagająca terapii, ale także jako przejaw neuroróżnorodności. W pracy wykorzystano teorię Petera Bergera i Thomasa Luckmanna obrazującą społeczne postrzeganie ADHD, kształtujące język oraz instytucje edukacyjne i zdrowotne, co może prowadzić zarówno do akceptacji, jak i stygmatyzacji osób z tym zaburzeniem. Opisano model choroby w ujęciu Talcotta Parsonsa, który wskazuje na potrzebę dostosowań społecznych oraz teorię normatywności Lennarda J. Davisa, zwracającą uwagę na wpływ społecznych norm produktywności na marginalizację jednostek. Praca ma charakter teoretyczno-badawczy. W przeprowadzonych wywiadach skupiono się na analizie doświadczeń ośmiu kobiet ze stwierdzonym ADHD po 18 r.ż. Wyniki wskazują na to, że ADHD ma znaczący wpływ na funkcjonowanie badanych kobiet w przestrzeni prywatnej i publicznej. Doświadczają one trudności w regulacji emocji, koncentracji i nadwrażliwości sensorycznej. Napotykają zarówno wsparcie, jak i niezrozumienie, starając się dostosować do norm społecznych.

The aim of this paper is to analyse ADHD as a neurodevelopmental disorder, taking into account the medical as well as the social aspects of the diagnosis and the mechanisms of exclusion. ADHD is presented as a disease entity in need of therapy, but also as a manifestation of neurodiversity. The paper draws on Peter Berger and Thomas Luckmann's theory depicting social perceptions of ADHD, shaping language and educational and health institutions, which can lead to both acceptance and stigmatisation of people with the disorder. Talcott Parsons‘ model of the disorder is described, pointing to the need for social adjustments, and Lennard J. Davis’ normativity theory, drawing attention to the impact of social norms of productivity on the marginalisation of individuals. The work is theoretical and exploratory in nature. The interviews focused on analysing the experiences of eight women diagnosed with ADHD after the age of 18. The results indicate that ADHD has a significant impact on the functioning of the women interviewed in private and public spaces. They experience difficulties in emotion regulation, concentration and sensory hypersensitivity. They encounter both support and misunderstanding when trying to conform to social norms.