Ludowość wobec modernizacji. Co o nas (i do nas) mówią wystawy etnodizajnu

W swoim tekście analizuję trzy wystawy polskiego etnodizajnu, czyli projektowania inspirowanego sztuką klasową ludu polskiego, które odbyły się na przestrzeni sześciu lat: „Naturalne Zasoby Polskiego Designu” (Muzeum Etnograficzne w Krakowie, 2009), „Etnoinspiracje” (Muzeum Narodowe w Gdańsku, 2011) oraz „Etnodizajn wczoraj i dziś. Inspiracje czy naśladownictwo?” (Muzeum Okręgowe w Bydgoszczy, 2014). Przedmiotem mojego zainteresowania jest sposób, w jaki omawiane ekspozycje definiują etnodizajn i przy pomocy dostępnych środków nie tylko kreują obraz tego nowego zjawiska, ale także nawiązują do długiej historii związków sztuki i dizajnu ze sztuką ludową w II Rzeczypospolitej i PRL. Dla pełniejszego zrozumienia przytoczony zostanie także konieczny kontekst społeczny i etnograficzny: specyfika stosunków feudalnych na ziemiach polskich, sposób konstruowania sztuki ludowej przez badaczy i artystów, a także współczesne próby rozliczenia się z chłopskim dziedzictwem. Holistyczne podejście do tematu, obejmujące nie tylko opisywane zjawisko, ale także jego aktualny kontekst artystyczny oraz konieczne zagadnienia z dziedziny socjologii, etnografii i antropologii ma na celu uchwycenie sposobu, w jaki świat sztuki i jego instytucje opowiadają historię istotnej części polskiego dziedzictwa.

In my text, I analyse three exhibitions of Polish ethnodesign (design inspired by class art of the Polish peasants), which took place over a period of six years: Natural Resources Polish Design (Ethnographic Museum in Krakow, 2009), Ethnoinspirations (National Museum in Gdańsk, 2011) and Ethnodesign yesterday and today. Inspiration or imitation? (Regional Museum in Bydgoszcz, 2014). My field of interest is the way in which the exhibitions in question define ethnodesign and, using available means, not only create an image of this new phenomenon, but also refer to the long history of the relationship between art and design with art in Polish history of the 20th century. For a more complete picture of the whole subject, I also described the necessary social and ethnographic context: the specificity of feudal relations, the way folk art is constructed by researchers and artists and recent interpretations of folk culture. Choosing this holistic approach to the topic I intended to capture, how the art world and its institutions tell the story of an important part of Polish heritage.