Granice swobody zawierania umów w sprawie zamówień publicznych - aspekty cywilnoprawne

Rozprawa poświęcona jest problematyce granic swobody zawierania umów w sprawie zamówień publicznych oraz granic swobody kształtowanie ich treści. Główne obszary badawcze wyznaczone zostały przez granice swobody umów wskazane w art. 3531 KC tj. sprzeczność jej treści lub celu z właściwością (naturą) stosunku, ustawą lub zasadami współżycia społecznego. Rozprawa obejmuje zagadnienia związane z określaniem sposobu poszukiwania granic swobody zawierania umów i kształtowania ich treści w prawie zamówień publicznych oraz wyznaczenia niektórych z nich. Główna teza rozprawy doktorskiej odnosi się do poszukiwania i klasyfikowania granic swobody umów charakteryzujących grupę umów funkcjonujących pod wspólnym pojęciem umowy w sprawie zamówienia publicznego. Realizacja tak postawionych celów nastąpiła przy zastosowaniu trzech metod badawczych: dogmatycznej, empirycznej i historycznej. Rozprawa składa się ze wstępu, ośmiu rozdziałów oraz zakończenia i wniosków końcowych. Rozdział I obejmuje zagadnienia dotyczące charakterystyki umowy w sprawie zamówienia publicznego jako umowy cywilnoprawnej z pierwiastkiem publicznoprawnym. Jego celem było właściwe umiejscowienie umowy w sprawie zamówienia publicznego w systemie prawnym i udzielenie odpowiedzi na pytanie o charakter umowy w sprawie zamówienia publicznego, w ujęciu gałęziowym. Rozdział II rozprawy został poświęcony analizie znaczenia pojęcia „zamówienie publiczne” w celu umiejscowienia umowy w sprawie zamówienia w systemie prawnym. Rozważania obejmują poszczególne elementy definicji oraz kwestie związane z charakterem umowy w celu ustalenia, czy można ją uznać za umowę nazwaną. Rozdział III obejmuje analizę znaczenia samej zasady swobody umów dla systemu prawa cywilnego i prawa zamówień publicznych. W Rozdziale IV zarysowano pokrótce koncepcję granic swobody umów po to by w kolejnych Rozdziałach poszukiwać i wyznaczać jej zakres. Dlatego właściwa już analiza granic swobody umów przeprowadzona została z poszanowaniem kodeksowego podziału na granice ustawowe (Rozdział V), wyznaczone zasadami współżycia społecznego (Rozdział VI) oraz naturą stosunku prawnego (Rozdział VII). Poszukiwanie ustawowych granic swobody umów podzielono na trzy obszary obejmujące dwa etapy procesu zakupowego: przygotowanie postępowania i jego przeprowadzenie oraz dodatkowo ograniczenia w zakresie kształtowania treści umowy przez zamawiającego. W zakresie granic wyznaczonych zasadami współżycia społecznego omówione zostały najciekawsze, wśród nich zasady prawa zamówień publicznych oraz uzasadnione potrzeby zamawiającego. Poszukiwanie natury umowy w sprawie zamówienia publicznego jest ściśle związane z pierwiastkiem publicznoprawnym, stąd też rozważania koncentrowały się na publicznoprawnym celu zakupu, wolności gospodarczej, zasadzie efektywności ekonomicznej. Dopełnieniem tych rozważań były poszukiwania faktycznych granic swobody umów, które zostały zaprezentowane w Rozdziale VIII. Ostatnia część rozprawy poświęcona została podsumowaniu i wnioskom; przynosi odpowiedź na pytanie o zakres i znaczenie granic swobody kontraktowania przy zawieraniu umów w sprawie zamówienia publicznego oraz próbę ich oceny. Umowa w sprawie zamówienia publicznego stanowi stosunek zobowiązaniowy o szczególnym charakterze, którego cechy wyznacza nie tylko sama szczególna definicja, ale cały system ograniczeń w kontraktowaniu, czyniąc ją coraz bardziej różną od innych umów w obrocie cywilnoprawnym.

The dissertation is devoted to the problem of the limits of freedom to conclude public procurement contracts and the limits of freedom to shape their content. The main areas of research were determined by the limits of freedom of contract indicated in Article 3531 of the Civil Code, i.e. the contradiction of its content or purpose with to the nature of the relationship, with statutory law, and with the principles of community life. The dissertation covers issues related to the determination of the search for the limits of freedom of contract and the formation of its content in public procurement law and the designation of some of them. The main thesis of the dissertation relates to the search for and classification of the limits of freedom of contract characterizing the group of contracts functioning under the common concept of a public procurement contract. The research objectives were achieved by applying three research methods: dogmatic, empirical and historical. The dissertation consists of an introduction, eight chapters, a conclusion and final conclusions. Chapter I discusses issues concerning the characteristics of a public procurement contract as a civil law contract with a public law element. Its purpose was to properly situate the public procurement contract in the legal system and answer the question of the nature of the public procurement contract, from a branch of law perspective. Chapter II of the dissertation was devoted to analyzing the meaning of the term “public procurement” in order to situate the procurement contract in the legal system. Considerations include the various elements of the definition and issues related to the nature of the contract in order to determine whether it can be considered a named contract. Chapter III includes an analysis of the relevance of the principle of freedom of contract itself to the civil law system and public procurement law. Chapter IV briefly outlines the concept of the limits of freedom of contract in order to seek and delineate its scope in subsequent Chapters. Therefore, the analysis of the limits of freedom of contract, which is already appropriate, has been carried out respecting the Code's distinction between statutory limits (Chapter V), those set by principles of community life (Chapter VI) and the nature of the legal relationship (Chapter VII). The search for the statutory limits of contractual freedom was divided into three areas covering two stages of the purchasing process: the preparation of the procedure and its conduct, and, in addition, the limitations on the contracting authority's ability to shape the content of the contract. In terms of the boundaries set by principles of community life, the most interesting ones, among them the principles of public procurement law and the legitimate needs of the contracting authority, are discussed. The search for the nature of the public procurement contract is closely related to the public law element, hence the considerations focused on the public law purpose of purchase, economic freedom, the principle of economic efficiency. Complementing these considerations was the search for the actual limits of freedom of contract, which was presented in Chapter VIII. The last part of the dissertation is devoted to a summary and conclusions; it brings an answer to the question of the scope and meaning of the limits of freedom of contract in the conclusion of public procurement contracts and an attempt to evaluate them. A public procurement contract is a contractual relationship of a special nature, the features of which are determined not only by the specific definition itself, but by a whole system of restrictions on contracting, making it increasingly different from other contracts in civil law transactions.