Jakie aspekty indywidualnego i kolektywnego ‘Ja’ wyznaczają pozytywną samoocenę. Znaczenie perspektywy sprawcy i biorcy.

W obecnej pracy poszukiwano odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób wymiary sprawczości i wspólnotowości wpływają na ogólny poziom samooceny w zależności od tego, czy jednostka skupia się na swojej indywidualnej czy też kolektywnej tożsamości. Na podstawie przeglądu literatury oraz modelu sprawcy i biorcy (Wojciszke i Baryła, 2006) sformułowano oczekiwania, według których o samoocenie indywidualnej będzie decydować ocena aspektów związanych z wymiarem sprawczości, natomiast o samoocenie kolektywnej będzie decydować ocena aspektów związanych z wymiarem wspólnotowości. Wyniki czterech badań dostarczają wstępnego poparcia dla postulowanego modelu. W ramach Badania 1 na próbie polskiej wykazano, że poziom samooceny indywidualnej koreluje przede wszystkim z postrzeganiem siebie jako osoby kompetentnej, natomiast poziom samooceny kolektywnej koreluje przede wszystkim z postrzeganiem siebie jako Polaka lub Polaków jako grupy jako moralnych i ciepłych. Wyniki Badania 2 potwierdziły, że te zależności są charakterystyczne nie tylko dla Polaków (grupy o niskim statusie), ale również dla Amerykanów (grupy o wysokim statusie). W Badaniu 3 stwierdzono, że aktywizacja jedynie treści związanych z wymiarem sprawczości wpływa na poziom indywidualnej samooceny, natomiast aktywizacja jedynie treści związanych z wymiarem wspólnotowości wpływa na poziom kolektywnej samooceny. W Badaniu 4 pokazano, że wzbudzenie perspektywy kolektywnego sprawcy, poprzez przywołanie informacji o zagrożeniu dla całej grupy, sprawia że rośnie znaczenie wymiaru sprawczości jako wyznacznika kolektywnej samooceny. W dyskusji omówiono znaczenie teoretyczne, metodologiczne, oraz praktyczne uzyskanych wyników.

The aim of this project was to illuminate a relation between dimensions of agency and communion and general positive self-esteem, depending on whether one‘s individual or collective identity is salient. Based on the existing literature and the model of agent and recipient (Wojciszke i Baryła, 2006), it was hypothesized that self-evaluation on agency dimension will determine one‘s level of individual self-esteem, whereas collective self-evaluation on communion dimension will determine one‘s level of collective self-esteem. Results of four studies provide initial confirmation for the postulated model. In Study 1 on Polish sample it was shown, that individual self-esteem correlates most strongly with one‘s self-perception as competent, but collective self-esteem correlates mostly with perception of Poles as moral and sociable. Results of Study 2 confirmed that these patterns are present among both Poles (low status group) and Americans (high status group). In Study 3 it was demonstrated that only priming of agency increases a level of individual self-esteem, but priming of only communion dimension increases a level of collective self-esteem. Results of Study 4 revealed that instigating a perspective of collective agent, by recalling collective threat, increases an importance of agency dimension in determining one‘s level of collective self-esteem. Theoretical, methodological, and practical significance of the results is discussed.