Lecznicze środki zabezpieczające stosowane wobec sprawców przestępstw popełnionych w związku z uzależnieniem

Praca poświęcona jest zbadaniu w jaki sposób ewoluowały lecznicze środki zabezpieczające, stosowane wobec sprawców przestępstw popełnionych w związku z uzależnieniem i jaką rolę spełniają one dziś w wymiarze sprawiedliwości. Pierwsze rozdziały poświęcone są analizie procesu włączania osób i środowisk zmarginalizowanych w obszar regulacji prawa karnego, jak również krystalizowania się pojęć niepoczytalności i poczytalności ograniczonej. W dalszej części znalazły się rozważania dotyczące kształtowania się systemu środków zabezpieczających na ziemiach polskich, jak również usystematyzowanie strategii prawnej reakcji na zjawiska nadużywania alkoholu i innych środków odurzających. Wobec znikomej wiedzy na temat faktycznego funkcjonowania tego typu środków, autorowi zależało również na ukazaniu funkcjonowania w praktyce normy art. 96 Kodeksu karnego, która do 1 lipca 2015 roku stanowiła podstawę szczególnego postępowania ze sprawcami przestępstw popełnionych w związku z uzależnieniem. W pracy zaprezentowano przebieg badań w wybranych sądach rejonowych (przeprowadzonych w latach 2014-2015), przedstawiono analizę i interpretację ich wyników, w szczególności w zakresie praworządności, sprawności i efektywności wykonania środka zabezpieczającego z art. 96 k.k. Rezultaty te pozwoliły na pozytywną ocenę tak zaprojektowanej instytucji, ujawniły jednocześnie jej ograniczenia i realne trudności organizacyjne. Badania zostały zilustrowane fragmentami z przeanalizowanych akt sądowych. Najważniejszymi problemami które się z tym łączyły były: zbieg władzy sądowej i medycznej przy sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości (z dominującą w praktyce pozycją biegłych), ochrona praw osób izolowanych i możliwości ograniczania stosowania kar izolacyjnych przy jednoczesnym dostosowywaniu reakcji karnej do etiologii konkretnego czynu przestępczego. Osobny rozdział poświęcony został nowelizacji Kodeksu karnego, która weszła w życie 1 lipca 2015 roku, ze szczególnym uwzględnieniem środków zabezpieczających. Podsumowanie zawiera wnioski na temat kierunku zmian postępowania ze skazanymi za przestępstwa popełnione w związku z uzależnieniem oraz ocenę trafności przyjętych rozwiązań ustawowych. This dissertation is focused on investigating the evolution of medicinal security measures applicable to addicted offenders and the actual position of these measures in the criminal justice system. The first chapters are dedicated to the consideration of the process of inclusion of marginalized people and communities under the regulation of penal law, as well as taking a definite shape by the concepts of insanity and diminished responsibility. Subsequently there is a presentation of the introduction of the preventive measures in the Polish penal debate and a systematization of legal strategies of reaction towards the phenomena of alcohol and other intoxicants overuse. Since there is little information about the real picture of these measures functioning, it was important for the author to examine the practical effects of par. 96 of the Penal Code, which until the 1 of July 2015 was the basis of a special legal proceeding dedicated to offenders that committed crimes connected with their addiction. Therefore a separate part of the dissertation is the research conducted by the author between 2014 and 2015 in selected district courts, including the analysis and interpretation of their results, especially in the field of law-abidingness, efficiency and effectiveness of the measure stated by par. 96 of the Penal Code. The obtained results allow to appraise positively such an institution and, at the same time, show its limits and organizational difficulties. The survey results have been illustrated with fragments from the analysed court records. The most important problems that occurred in this context were: intersection of medical and juridical authorities in administration of justice (with domination of the experts appointed by the court), protection of the inmates rights and the possibilities of reduction of the isolation penalties and introducing forms of penal reaction that are adapted to specific criminal etiology. A separate chapter contains the amendment that took effect on the 1 of July 2015, especially regarding preventive measures. In conclusion there is a report on the changes in treatment of the convicted for crimes committed in connection with addiction and an evaluation of the actual legislation.