L’improvisation théâtrale en classe de langue: vers une nouvelle approche pour développer l’interaction orale (cas des lycéen·ne·s polonophones apprenant le FLE)

Celem rozprawy pt. „Improwizacja teatralna na lekcji języka obcego: ku nowemu podejściu do rozwijania interakcji ustnej (przypadek polskich licealistów_licealistek uczących się języka francuskiego jako obcego)” (L!improvisation théâtrale en classe de langue: vers une nouvelle approche pour développer l!interaction orale (cas des lycéen·ne·s polonophones apprenant le FLE )) jest analiza wpływu improwizacji teatralnej na rozwój kompetencji interakcyjnej w mówieniu na lekcji języka obcego. W kontekście procesu kształcenia językowego, rozwijanie interakcji ustnej związane jest z wieloma wyzwaniami wynikającymi z jej współtworzonego i nieprzewidywalnego charakteru. Uczestnictwo w interakcji wymaga nie tylko nabycia stosownych umiejętności językowych, ale także właściwie rozwiniętej kompetencji socjokulturowej, strategicznej i pragmatycznej. Ponadto, czynniki społeczno afektywne, takie jak na przykład nieśmiałość, poziom lęku językowego i atmosfera panująca na lekcji, mogą utrudniać aktywny udział w zadaniach skoncentrowanych na mówieniu. Niniejsza praca stawia sobie za cel zbadanie, czy improwizacja teatralna może być skuteczna w pokonywaniu strukturalnych i psychologicznych wyzwań związanych z rozwijaniem kompetencji interakcyjnej. W tym celu przeprowadzone zostało badanie w działaniu na grupie 13 polskich licealistów_licealistek uczących się języka francuskiego jako drugiego języka obcego w formalnym kontekście kształcenia. Celem pierwszego rozdziału rozprawy (Interaction verbale en tant qu!objet d’études) jest omówienie cech interakcji werbalnej ważnych z perspektywy rozwijania kompetencji interakcyjnej na lekcjach języka obcego. W drugim rozdziale (Interaction orale en classe de langue : méthodes, approches et défis) analizie poddano sposoby rozwijania kompetencji interakcyjnej w mówieniu w odniesieniu do wybranych metod i podejść dydaktycznych, takich jak metoda bezpośrednia, audiolingwalna, audiowizualna strukturalno-globalna, podejście komunikacyjne oraz podejście zadaniowe. Omówiono również psychologiczne wyzwania związane z rozwijaniem tej kompetencji, takie jak lęk językowy, udzielanie informacji zwrotnej oraz wprowadzenie atmosfery w klasie sprzyjającej swobodnej wypowiedzi. Trzeci rozdział pracy (Improvisation théâtrale au service de l!oral en classe de langue) to próba implementacji założeń improwizacji teatralnej do teorii glottodydaktycznej: improwizacja została przedstawiona jako propozycja innowacyjnego podejścia do rozwijania interakcji ustnej na zajęciach językowych. Szczegółowo opisano, w jaki sposób improwizacja może pomóc w pokonywaniu strukturalnych i społeczno-afektywnych przeszkód związanych z mówieniem w języku obcym. Czwarty rozdział pracy (Étude empirique: cadre méthodologique) przedstawia założenia badania w działaniu będącego centralnym punktem rozprawy, jego problematykę i zastosowaną metodologię. Wyniki badania empirycznego zostały omówione w dwóch kolejnych rozdziałach. Piąty rozdział pracy (Étude empirique : développement de la compétence interactionnelle à l!oral) przedstawia analizę danych ilościowych i jakościowych dotyczące wpływu improwizacji teatralnej na kompetencję interakcyjną osób uczących się. Szósty rozdział pracy (Étude empirique : impact des activités d!improvisation théâtrale sur l!ambiance en classe de FLE) przedstawia wyniki związane ze społeczno-afektywnym aspektem interakcji ustnej w klasie. Uzyskane wyniki wskazują, że improwizacja teatralna jest pomocna w rozwijaniu kompetencji interakcyjnej w mówieniu na lekcji języka obcego. Analiza interakcji uczniów_uczennic realizowanych w trakcie badania w działaniu wykazała poprawę tej kompetencji, szczególnie w obszarze stosowania strategii interakcyjnych, współpracy oraz respektowania rytuału interakcyjnego. Ponadto, analiza danych zgromadzonych za pomocą ankiet i wywiadów pozwala stwierdzić, że w grupie badawczej, zajęcia z wykorzystaniem improwizacji przyczyniły się do stworzenia środowiska sprzyjającego wypowiedzi ustnej. Zdefiniowano także czynniki, które mogą wpływać na skuteczność proponowanego podejścia, takie jak podejście osoby uczącej, sposób prowadzenia zajęć oraz udzielania informacji zwrotnej, a także osobowość i motywacja osób uczących się. Wyniki badania wskazują na potencjał improwizacji teatralnej jako podejścia wspierającego rozwój kompetencji interakcyjnej na lekcji języka obcego.

The thesis entitled Theatrical improvisation in the foreign language classroom: towards a new approach to developing spoken interaction (the case of Polish secondary school students learning French as a foreign language) (L!improvisation théâtrale en classe de langue: vers une nouvelle approche pour développer l!interaction orale (cas des lycéen·ne·s polonophones apprenant le FLE )) aims to analyze the impact of theatrical improvisation activities on the process of developing spoken interaction in language classrooms. In the context of the language teaching/learning process, developing interactional competence in oral communication presents several challenges due to its co-constructed and unpredictable nature. Indeed, participating in oral exchanges requires not only the acquisition of appropriate linguistic skills but also well-developed sociocultural, strategic, and pragmatic competences. Furthermore, socio-affective factors such as shyness, language anxiety levels, and the classroom atmosphere can hinder participation in speaking activities. This thesis aims to examine whether theatrical improvisation constitutes an effective approach to overcoming structural and psychological challenges related to spoken interactional competence. To this end, an action study was conducted with a group of 13 Polish secondary students learning French as a second foreign language (L3) in a formal educational context. The first chapter of the thesis (Interaction verbale en tant qu’objet d’études) aims to to analyse the characteristics of verbal interaction important for the development of interactional competence in FLE (French as a Foreign Language) classrooms. In the second chapter (Interaction orale en classe de langue : méthodes, approches et défis), I analyze the place of interactional competence in oral communication within various methodologies and didactic approaches, such as the direct method, audio-lingual method, structuro-global audio-visual method, communicative approach, and task-based approach. The psychological challenges related to developing this competence, such as language anxiety, feedback techniques, and classroom atmosphere, are also addressed. The third chapter (Improvisation théâtrale au service de l’oral en classe de langue) attempts to implement the principles of theatrical improvisation in didactic theory: improvisation is presented as a proposed innovative approach for developing oral interaction in the classroom. I describe how improvisation can help overcome structural and socio-affective obstacles related to the aforementioned competence. The fourth chapter (Étude empirique : cadre méthodologique) provides a detailed presentation of the action study at the center of the present thesis, with its problematics and methodology. The results of the empirical study are discussed in the following two chapters. The fifth chapter (Étude empirique : développement de la compétence interactionnelle à l’oral) analyses the quantitative and qualitative data regarding the impact of improvisation activities on learners' interactional competence. The sixth chapter (Étude empirique : impact des activités d’improvisation théâtrale sur l’ambiance en classe de FLE) presents the results related to the socio-affective aspect of spoken interaction in the language classroom. The results obtained indicate that theatrical improvisation is useful for developing interactional competence in oral communication in language classrooms. The analysis of learners' interactions conducted during the action study shows an improvement in this competence, particularly in the areas of using interaction strategies, cooperation, and respecting interaction rituals. Moreover, the analysis of the data collected through questionnaires and interviews reveals that, in the studied group, the use of improvisation contributed to creating a favorable setting for oral expression in the target language. Factors influencing the effectiveness of the proposed approach were also identified, including the teacher's attitude, classroom management and feedback administration, as well as the learners' personality traits and levels of motivation. The study results demonstrate the potential of theatrical improvisation as an approach supporting the development of interactional competence in foreign language classrooms.

La thèse intitulée L’improvisation théâtrale en classe de langue: vers une nouvelle approche pour développer l’interaction orale (cas des lycéen·ne·s polonophones apprenant le FLE) a pour l’objectif d’analyser l’impact des activités d’improvisation théâtrale sur le processus d’enseignement/apprentissage de l’interaction orale en classe de langue. Dans le contexte du processus d’enseignement/apprentissage des langues, développer la compétence interactionnelle à oral présente plusieurs défis découlant de sa nature co-construite et imprévisible. En effet, participer à des échanges oraux nécessite non seulement l’acquisition de compétences linguistiques appropriées, mais aussi une compétence socioculturelle, stratégique et pragmatique bien développée. De plus, des facteurs socio-affectifs, tels que la timidité, le niveau d’anxiété langagière et l’ambiance en classe, peuvent entraver la participation aux activités ciblées sur l’oral. Dans la présente thèse, nous tâchons d’examiner si l’improvisation théâtrale constitue une approche efficace pour aider à surmonter les défis structurels et psychologiques liés au développement de la compétence interactionnelle à l’oral. À cette fin, une recherche-action a été menée auprès d’un groupe de 13 lycéen·ne·s polonophones apprenant le français en tant que deuxième langue vivante étrangère (LVE2) dans un contexte éducatif formel. Le premier chapitre de la thèse (Interaction verbale en tant qu’objet d’études) vise à analyser des caractéristiques de l'interaction verbale importantes pour le développement de la compétence interactionnelle en classe de langue. Dans le deuxième chapitre (Interaction orale en classe de langue : méthodes, approches et défis), nous analysons la place de la compétence interactionnelle à l’oral dans différentes méthodologies et approches didactiques, telles que la méthode directe, audio-orale, structuro-globale audiovisuelle, l’approche communicative et l’approche actionnelle. Nous nous penchons également sur les défis psychologiques liés au développement de cette compétence, tels que l’anxiété langagière, les techniques de rétroaction et l’établissement d’une ambiance en classe favorable à la prise de parole. Le troisième chapitre (Improvisation théâtrale au service de l’oral en classe de langue) tente d’implémenter les principes de l’improvisation théâtrale dans la théorie didactique : l’improvisation est présentée comme une proposition d’approche innovante pour développer l’interaction orale en classe. Nous y décrivons comment l’improvisation peut aider à surmonter les obstacles structurels et socio-affectifs liés à l’enseignement/ apprentissage de cette compétence. Le quatrième chapitre (Étude empirique : cadre méthodologique) présente les lignes directrices de la recherche action constituant le point centrale de la thèse. Nous y expliquons la problématique de l’étude et la méthodologie appliquée. Les résultats de l’étude empirique sont discutés dans les deux chapitres suivants. Le cinquième chapitre (Étude empirique : développement de la compétence interactionnelle à l’oral) analyse les données quantitatives et qualitatives concernant l'impact des activités d'improvisation sur la compétence interactionnelle des apprenant·e·s. Le sixième chapitre (Étude empirique : impact des activités d’improvisation théâtrale sur l’ambiance en classe de FLE) présente les résultats liés à l’aspect socio-affectif de l'interaction orale en classe de langue. Les résultats obtenus indiquent que l'improvisation théâtrale est utile pour développer la compétence interactionnelle à l’oral en classe de langue. L'analyse des interactions des apprenant·e·s réalisées pendant la recherche-action montre une amélioration de cette compétence, notamment dans les domaines de l'utilisation de stratégies d’interaction, de la coopération et du respect des rituels d’interaction. De plus, l'analyse des données recueillies à l'aide de questionnaires et d'entretiens permet de constater que, dans le groupe étudié, l’emploi de l’improvisation a contribué à créer un climat de classe favorable à la prise de parole en langue cible. Nous avons également défini des facteurs influençant l'efficacité de l'approche proposée, tels que l’attitude de l'enseignant·e, la manière de gérer les cours et de fournir des rétroactions, ainsi que la personnalité et la motivation des apprenant·e·s. Les résultats de l'étude montrent le potentiel de l'improvisation théâtrale en tant qu'approche soutenant le développement de la compétence interactionnelle en classe de langue étrangère.