Praca doktorska
Ładowanie...
Licencja
CC-BY - Uznanie autorstwaPrawo sąsiedzkie w świetle papirusów z Egiptu grecko-rzymskiego
| dc.abstract.pl | Celem prezentowanej pracy doktorskiej jest odtworzenie i analiza kształtowania się prawa sąsiedzkiego w Egipcie ptolemejskim i rzymskim (od podboju przez Aleksandra Wielkiego po podbój arabski) w oparciu o źródła praktyki, jakimi są papirusy w kilku językach – przede wszystkim greckim i demotycznym, ale z odwołaniami także do tych napisanych po koptyjsku i arabsku. Wśród nich możemy wyróżnić petycje, akty sądowe, instrukcje oraz raporty urzędników, kilka zbiorów praw i edykty prefektów, a także różnorodne kontrakty – umowy kupna-sprzedaży, najmu czy podziału własności, w których zazwyczaj jedynie niewielkie fragmenty czy poszczególne klauzule zawierały odniesienia do relacji sąsiedzkich. Praca stanowi pierwsze kompleksowe i wyczerpujące opracowanie bogatego, acz rozproszonego i mocno zróżnicowanego materiału papirusowego dotyczącego prawa sąsiedzkiego w Egipcie ptolemejsko-rzymskim. Szeroki zakres chronologiczny i językowy badanego materiału ma na celu wskazanie pochodzenia poszczególnych instytucji prawnych, ich kształtowania się i zmian jakim ulegały one w czasie. Na podstawie przeprowadzonej analizy możliwe było stwierdzenie istnienia wyraźnej kontynuacji pomiędzy okresem ptolemejskim i rzymskim, jeżeli chodzi o charakter prawny instytucji prawa sąsiedzkiego znajdujących wyraz w dokumentach, co wskazuje na ich wcześniejszy niż rzymski rodowód. Wywodziły się one zatem z wcześniej obowiązujących na tym terenie praw – greckich oraz egipskiego i także po podboju rzymskim, pomimo że prawo rzymskie dysponowało rozbudowanym systemem instytucji z zakresu prawa sąsiedzkiego, w papirusach nie widać zasadniczo zmian, które można by uznać za jego wpływy na praktykę prawną w Egipcie. Wypracowane uprzednio i utrwalone instytucje nie były zatem zmieniane przez nowe władze. Spełniały one bowiem dobrze swoje funkcje, odpowiadając lokalnym warunkom, a dodatkowo pod wieloma względami były one podobne do rozwiązań rzymskich. Dokładne i pewne przypisanie poszczególnych zagadnień z zakresu prawa sąsiedzkiego do praw greckich czy egipskiego funkcjonujących na terenie Egiptu nie jest łatwe, ani też zawsze możliwe z powodu niedostatecznego materiału porównawczego. Wydaje się jednak, że przynajmniej pewna część rozwiązań stosowanych w Egipcie w czasach faraońskich i tych znanych prawu greckiemu była analogiczna czy też różniła się jedynie nieznacznie, co pozwalało na ich w miarę bezbolesne współistnienie. Część rozwiązań zdaje się mieć natomiast egipski rodowód, ale niewykluczone, że zagadnienia te były regulowane także przez prawa greckie, które doznały istotnych modyfikacji pod wpływem lokalnych, egipskich uwarunkowań, w ramach których musiały funkcjonować, co jest szczególnie widoczne w przypadku kwestii związanych z irygacją. Warto wskazać, że wiele rozwiązań z zakresu prawa sąsiedzkiego znajdujących odbicie w papirusach właściwych było nie tylko dla tego kraju, ale także dla innych praw antycznych – rzymskiego czy praw Wschodu. Przemawia to za uniwersalnym charakterem dużej części rozwiązań stosowanych w Egipcie, wynikającym z ogólnoludzkiego rodzaju problemów i potrzeb z jakimi musiały się zmierzyć antyczne społeczności dla zapewnienia w miarę pokojowego współżycia oraz jak najszybszego rozwiązywania problemów pomiędzy sąsiadami. Cała praca podzielona jest na wstęp, jedenaście rozdziałów, zakończenie, cztery apendyksy oraz zaopatrzona jest w bibliografię, spis ilustracji oraz indeks źródeł. W kolejnych rozdziałach przeanalizowane są poszczególne problemy i instytucje prawne związane ze stosunkami sąsiedzkimi. Uporządkowane są one według kryterium przedmiotowego, opierającego się na fakcie powiązania danego zagadnienia z sąsiedztwem gruntów lub też budynków. Rozdział pierwszy stanowi wprowadzenie do charakteru źródeł papirusowych i zagadnienia pluralizmu prawnego w Egipcie ptolemejsko-rzymskim istotnego z punktu widzenia prawa sąsiedzkiego. W rozdziale drugim przeanalizowany został spór o granice, stanowiący jeden z podstawowych konfliktów pomiędzy sąsiadami. Rozdział trzeci poświęcony jest szkodom wyrządzanym przez zwierzęta w uprawach. Rozdział czwarty i piąty dotyczą zagadnień związanych z wodą, która w Egipcie rolniczo całkowicie uzależnionym od wylewów Nilu, odgrywała zasadniczą rolę. Rozdział czwarty poświęcony jest sporom dotyczącym zalewania sąsiednich terenów czy też blokowania dopływu do nich wody na skutek działań sąsiadów, a w rozdziale piątym zostało omówione zagadnienie prowadzenia wody przez cudzy teren oraz kwestia współpracy sąsiadów przy utrzymaniu systemu irygacyjnego. Rozdział szósty dotyczy zapewnienia dostępu do nieruchomości, kwestii odnoszącej się w Egipcie nie tylko do gruntów, ale także budynków. Kolejne cztery rozdziały poświęcone są natomiast zagadnieniom związanym z sąsiedztwem budynków. W rozdziale siódmym poddany został analizie problem powstrzymywania prac budowlanych prowadzonych na terenie sąsiednim, a w rozdziale ósmym rozważana jest kwestia zabezpieczania przed szkodami grożącymi z sąsiedniego budynku. Kolejny rozdział (dziewiąty) dotyczy ścian działowych – kwestii ich własności, kosztów utrzymania oraz rozwiązywania sporów, a w dziesiątym analizie poddany został dostęp światła do budynków. Ostatni rozdział poświęcony jest prawu pierwokupu przysługującemu sąsiadom w przypadku sprzedaży nieruchomości. Każdy rozdział rozpoczyna się krótkim wprowadzeniem przybliżającym badane zagadnienie i przedstawiającym charakterystykę źródeł, którymi dysponujemy. Zasadnicza część, zawierająca analizę materiału papirusowego, jest bogato ilustrowana tekstami źródłowymi wraz z ich tłumaczeniami, w celu ukazania problemu na przykładach. W przypadku zagadnień znajdujących wyraz przede wszystkim w petycjach, odtwarzana jest na ich podstawie procedura, a więc zaangażowani urzędnicy, podejmowane przez nich środki oraz żądania i oczekiwania stron i sposoby ich zaspokojenia. W przypadku zagadnień znajdujących odbicie w pierwszej kolejności w kontraktach, odtwarzany jest przede wszystkim charakter prawny instytucji, okoliczności które prowadziły do zawierania stosownych porozumień czy współpracy pomiędzy sąsiadami. Następnie obraz wynikający z analizy papirusów zestawiany jest w poszczególnych rozdziałach z uregulowaniami danego problemu znanymi z innych praw antycznych – egipskiego, greckiego, bliskowschodnich i rzymskiego, co służy ustaleniu rodowodu poszczególnych instytucji z zakresu prawa sąsiedzkiego, ale także ukazaniu podobieństw czy różnic w rozwiązywaniu różnego rodzaju zagadnień pomiędzy różnymi prawami antycznymi. Wnioski z analizy prawnej są konfrontowane w pracy także z pozostałościami archeologicznymi oraz wiedzą, na temat warunków naturalnych panujących w Egipcie. Służy to osadzeniu instytucji prawnych w szerszym kontekście kulturowym i środowiskowym, zbadaniu w jakim zakresie warunki, w których funkcjonuje prawo wpływają na jego kształt oraz zaobserwowaniu odbicia prawa w pozostałościach materialnych. Praca wzbogacona jest o cztery aneksy zawierające wykaz źródeł papirusowych w układzie chronologicznym, dotyczące sporu granicznego, szkód wyrządzanych przez zwierzęta, szkód w systemie irygacyjnym i szkód spowodowanych przez zawalenie się budynku. Dodatkowo zawiera ona bogaty materiał ilustracyjny, na który składają się plany stanowisk i budynków odkrytych podczas prac archeologicznych, schematyczne rekonstrukcje nieruchomości odtwarzane na podstawie papirusów itp., które obrazują zagadnienia prawne analizowane w rozprawie, ułatwiając ich wyjaśnienie. |
| dc.affiliation.department | Wydział Prawa i Administracji |
| dc.contributor.author | Skalec, Aneta |
| dc.date.available | 2024-01-18T11:41:04Z |
| dc.date.defence | 2015-11-18 |
| dc.date.issued | 2015-04-20 |
| dc.description.osid | 68769 |
| dc.description.promoter | Zabłocka, Maria |
| dc.identifier.apd | 20672 |
| dc.identifier.uri | https://repozytorium.uw.edu.pl//handle/item/1248 |
| dc.language.iso | pl |
| dc.rights | CC-BY |
| dc.rights.uri | CC-BY |
| dc.subject.en | Neighbourhood law |
| dc.subject.en | Greek-Roman Egypt |
| dc.subject.en | neighbours |
| dc.subject.en | ancient laws |
| dc.subject.en | juridical papyrology |
| dc.subject.en | boundary disputes |
| dc.subject.en | damages caused by animals |
| dc.subject.en | damages caused in irrigation |
| dc.subject.en | prevention of works carried on the neighbouring ground |
| dc.subject.en | protection from damage threatening from neighboring building |
| dc.subject.en | distance between buildings |
| dc.subject.en | access to the property |
| dc.subject.en | lighting of buildings |
| dc.subject.en | pre-emption |
| dc.subject.en | Dikaiomata |
| dc.subject.pl | Prawo sąsiedzkie |
| dc.subject.pl | Egipt grecko-rzymski |
| dc.subject.pl | sąsiedzi |
| dc.subject.pl | prawa starożytne |
| dc.subject.pl | papirologia prawnicza |
| dc.subject.pl | spory sąsiedzkie |
| dc.subject.pl | szkody wyrządzane przez zwierzęta |
| dc.subject.pl | szkody wyrządzane w irygacji |
| dc.subject.pl | blokowanie prac na terenie sąsiednim |
| dc.subject.pl | szkoda grożąca z sąsiedniego gruntu |
| dc.subject.pl | odstęp pomiędzy budynkami |
| dc.subject.pl | dojście do budynków |
| dc.subject.pl | ściany budynków |
| dc.subject.pl | dostęp światła do budynków |
| dc.subject.pl | prawo pierwokupu |
| dc.subject.pl | Dikaiomata |
| dc.title | Prawo sąsiedzkie w świetle papirusów z Egiptu grecko-rzymskiego |
| dc.title.alternative | The Neighbourhood Law in the Light of Papyri from Greco-Roman Egypt |
| dc.type | DoctoralThesis |
| dspace.entity.type | Publication |