Deportowani i repatrianci. Trzy pokolenia kazachstańskich Polaków wobec problemu tożsamości

Rozprawa obejmuje problematykę repatriacji ludności polskiej z Kazachstanu. W odróżnieniu od badań migracji powrotnych, podejmujących zagadnienia asymilacji i społecz-nej adaptacji, w rozprawie analizowane są zmiany tożsamości trzech pokoleń Polaków z Kazachstanu. Przedstawione zostały wyniki badań z zastosowaniem metod jakościowych, jakimi są: ustrukturyzowany wywiad pogłębiony i obserwacja uczestnicząca wśród repa-triantów zamieszkałych w województwie zachodniopomorskim. Badania terenowe przepro-wadzone zostały także w Kazachstanie. Rozprawa zawiera analizy przemian tożsamości repatriantów z Kazachstanu. Fenomen tożsamości narodowej badany był w wymiarze biograficznym. Przyjęta została symboliczno-interakcyjna koncepcja tożsamości. Tożsamość jest rozumiana jako wynik interakcji z „Innymi”. Zmiana kategorii „Innych” i kontekstu interakcji prowadziła do redefinicji tożsamości badanych. Ukazane zostało, jak wraz ze zmianą kontekstu społecznego i sytuacji interakcji zmianie ulegała tożsamość kazachstańskich Polaków. W procesie kształtowania tożsamości badanej grupy wyróżnione zostały dwie fazy, odpowiadające punktom zwrotnym w doświadczeniu biograficznym: faza po deportacji i faza repatriacji. Wyodrębniono i opisano idiomy identyfikacyjne oraz strategie tożsamościowe. Doświadczenie repatriacji zostało przeanalizowane jako wyzwanie wobec konieczności zdefiniowania tożsamości na nowo w kategoriach narodowych po powrocie do ojczyzny ideologicznej. Przeanalizowano obrazy siebie i „Innych” występujące w narracjach rozmówców. Ukazane zostało, jak identyfikacja narodowa repatriantów jest powiązana z ich pamięcią zbiorową. Międzypokoleniowy przekaz doświadczenia deportacji jest podstawą dla konstruowania tożsamości narodowej. Odwołanie się do doświadczenia deportacji pozwala repatriantom radzić sobie w sytuacjach kwestionowania tej tożsamości. W rozprawie przedstawiony został proces zmiany tożsamości od „Polaków w Kazachstanie” do „Polaków z Kazachstanu”. Ukazane zostało znaczenie traumy deportacji, która pozostaje podstawą narracji tożsamościowej trzech pokoleń repatriantów z Kazachstanu i unikatowości tożsamości polskiej.

The thesis concerns the issue of the repatriation of the Polish population from Kazakhstan. In contrast to the studies of return migrations, addressing the issues of social assimilation and adaptation, this paper analyses the change of identity of three generations of Poles from Kazakhstan. The results of research use qualitative methods, such as: an in-depth structured interview and participant observation among the repatriates residing in Western Pomerania. Field studies were also carried out in Kazakhstan. The dissertation analyses the transformation of the identity of the repatriates from Kazakhstan. The phenomenon of national identity was tested in the biographical dimension. The concept of identity which was applied is symbolic and interactional. Identity is understood as a result of the interaction with "Others". Changing the category of "Others" and the context of interaction leads to a redefinition of the identity of the subjects. The study shows how the change of the social context and the situation of interaction affects the change in the identity of Kazakh Poles. In the process of shaping the identity of the study group, two phases corresponding to the turning points in their biographical experience were highlighted: the phase after the deportation and the repatriation phase. The idioms referring to identity as well as to identity strategies were identified and described. The experience of repatriation was analysed as a challenge of defining a new identity in national terms when you return to the ideological homeland. The repatriates’ images of themselves and “Others” were carefully examined. The paper shows how the national identity of the repatriates is linked to their collective memory. Intergenerational transfer of the experience of deportation is the basis for constructing national identity. The reference to the experience of deportation allows returnees to cope with challenging situations of their identity. The author presents a process of changing the identity of the "Poles in Kazakhstan" to "Poles from Kazakhstan." The thesis shows the importance of the trauma of deportation, which remains the basis for the narrative identity of three generations of repatriates from Kazakhstan and the uniqueness of the Polish identity.