Praca doktorska
Miniatura
Pliki
0000-DR-193370-praca.pdf5.33 MB
Licencja
FairUseKorzystanie z tego materiału możliwe jest zgodnie z właściwymi przepisami o dozwolonym użytku lub o innych wyjątkach przewidzianych w przepisach prawa. Korzystanie w szerszym zakresie wymaga uzyskania zgody uprawnionego.
 

Regionalizmy leksykalne w języku mieszkańców Przemyśla

Uproszczony widok
dc.abstract.plPraca doktorska z zakresu dialektologii dotyczy regionalizmów leksykalnych w języku mieszkańców Przemyśla. Podstawę materiałową opisu stanowi zbiór 832 jednostek leksykalnych, zgromadzonych samodzielnie różnymi metodami (badania ankietowe, ekscerpcja lokalnej prasy, forów i stron internetowych, wywiady kontrolowane, zapisy rozmów zasłyszanych). Celem pracy jest charakterystyka jakościowa i ilościowa zebranego słownictwa i opracowanie słownika współczesnych przemyskich regionalizmów leksykalnych na tle dotychczasowych badań nad odmianami regionalnymi w kraju. Rozprawa składa się ze wstępu, trzech rozdziałów (dwóch teoretycznych oraz trzeciego analitycznego), podsumowania oraz aneksu z zawartym w nim słownikiem regionalizmów przemyskich. W rozdziale pierwszym opisano historię Przemyśla oraz sytuację polszczyzny miasta w wiekach dawnych. Najważniejsze czynniki mające wpływ na ukształtowanie się regionalnej (lokalnej) polszczyzny przemyskiej to: wielojęzyczność, wieloetniczność i wielokulturowość Przemyśla, związane z tym kontakty językowe, zwłaszcza polsko-ukraińskie, następnie pozostawanie w granicach zaboru austriackiego i kontakty polsko-niemieckie, warunki autonomii galicyjskiej i związany z tym swobodny rozwój polszczyzny w porównaniu z pozostałymi zaborami; położenie miasta w strefie wpływów zarówno gwary lwowskiej, jak i krakowskiej, a także, co najbardziej istotne, okoliczne gwary polskie i ukraińskie, których elementy w wyniku interferencji językowej upowszechniały się w odmianie regionalnej. Rozdział drugi bazuje na założeniach teoretycznych dotyczących badań nad regionalizmami leksykalnymi oraz regionalnymi odmianami polszczyzny. W niniejszej pracy język, którym posługują się mieszkańcy Przemyśla, traktowany jest jako regionalna odmiana polszczyzny, zgodnie z definicją tego pojęcia w literaturze przedmiotu. Rozdział trzeci dotyczy charakterystyki jakościowej i ilościowej regionalizmów przemyskich. Zebrane słownictwo poddano analizie i podzielono ze względu na: zróżnicowanie pokoleniowe znajomości wybranych form, etymologię, zasięg terytorialny, nacechowanie, przynależność do poszczególnych kręgów tematycznych. Z przeprowadzonych badań wynika, że współczesny język mieszkańców Przemyśla jest wypadkową kilku nakładających się na siebie czynników. Interpretacja wyników zawartych w formularzu oraz refleksje wynikające z analizy całego zgromadzonego materiału prowadzą do konkluzji, iż w ciągu najbliższych lat pozycja wybranych regionalizmów przemyskich nie wydaje się zagrożona, co jednocześnie nie potwierdza powszechnej tezy o wymieraniu form regionalnych. Niewątpliwie interferencja polszczyzny ogólnej jest postępująca i dostrzegalna w języku przemyślan, jednak istnieje znaczna grupa regionalizmów silnie zakorzenionych. Należy podkreślić, iż regionalna odmiana polszczyzny przemyślan jest na tyle specyficzna, iż nie można jej pominąć w ogólnym oglądzie regionalizmów. Domaga się ona podkreślenia swojej unikatowości i wyodrębnienia jej na tle języka ogólnego.
dc.abstract.plLocated in the field of dialectology, this doctoral thesis is focused on the lexical regionalisms in the language of the inhabitants of Przemyśl. The analysis is based on the 832 lexical units that were collected independently using a variety of methods (surveys, excerpts from local press, forum postings, controlled interviews, and records of overheard conversations). The aim of the study is the qualitative and quantitative characterization of the collected vocabulary and the development of a dictionary of contemporary Przemyśl lexical regionalisms against the background of the previous research on regional varieties in the country. The dissertation consists of an introduction, three chapters (two theoretical and the third analytical one), a summary and an annex with a dictionary of Przemyśl regionalisms. The first chapter describes the history of Przemyśl and the situation of the city's Polish language in the past ages. The most important factors having an impact on the formation of the regional (local) Polish language of Przemyśl are: multilingualism, multiethnicity and multiculturalism of Przemyśl and related language contacts, especially Polish-Ukrainian ones, then staying within the borders of the Austrian partition and Polish-German relations, the conditions of Galician autonomy and the associated hence the free development of the Polish language in comparison with the other partitions; the location of the city in the sphere of influence of both the Lviv and Krakow dialects, as well as, most importantly, the surrounding Polish and Ukrainian dialects, the elements of which, as a result of linguistic interference, became popular in the regional variety. The second chapter is based on theoretical assumptions concerning research on lexical regionalisms and regional varieties of the Polish language. In this paper, the language used by the inhabitants of Przemyśl is treated as a regional variety of Polish, in accordance with the definition of this term in the literature on the subject. The third chapter deals with qualitative and quantitative characteristics of Przemyśl regionalisms. The collected vocabulary was analyzed and divided according to: generational differentiation of knowledge of selected forms, etymology, territorial range, characterization, belonging to particular thematic circles. The research shows that the modern language of the inhabitants of Przemyśl is the result of several overlapping factors. Interpretation of the results contained in the form and reflections resulting from the analysis of the entire collected material lead to the conclusion that in the coming years the position of selected Przemyśl regionalisms does not seem to be threatened, which at the same time does not confirm the common thesis about the extinction of regional forms. Undoubtedly, the interference of general Polish is progressing and noticeable in Przemyśl, however, there is a significant group of deeply rooted regionalisms. It should be emphasized that the regional variety of Przemyśl Polish language is so specific that it cannot be omitted in the general overview of regionalisms. It demands emphasizing its uniqueness and separating it from the general language.
dc.affiliation.departmentWydział Polonistyki
dc.contributor.authorSujkowska, Kamila
dc.date.accessioned2023-06-20T06:26:50Z
dc.date.available2023-06-20T06:26:50Z
dc.date.defence2023-06-30
dc.date.issued2023-06-20
dc.description.additionalLink archiwalny https://depotuw.ceon.pl/handle/item/4627
dc.description.promoterKaraś, Halina
dc.identifier.urihttps://repozytorium.uw.edu.pl//handle/item/4627
dc.language.isopl
dc.rightsFairUse
dc.subject.plPrzemyśl
dc.subject.plgwara miejska
dc.subject.plgwara
dc.subject.plregionalizmy leksykalne
dc.subject.plregionalna odmiana polszczyzny
dc.subject.pldialektologia
dc.subject.pldialekt
dc.subject.plcity of Przemysl
dc.subject.plurban dialect
dc.subject.pllexical regionalisms
dc.subject.pllocal variety of Polish language
dc.subject.pldialectology
dc.subject.pldialect
dc.titleRegionalizmy leksykalne w języku mieszkańców Przemyśla
dc.title.alternativeLexical regionalisms in the language of the people of Przemyśl
dc.typeDoctoralThesis
dspace.entity.typePublication