Wpływ funkcjonowania schronisk turystycznych na wybrane elementy ekosystemów leśnych Beskidów

Celem niniejszej pracy jest scharakteryzowanie wpływu schronisk górskich, traktowanych jako potencjalnie istotne źródła antropopresji, na glebę i szatę roślinną w ekosystemach leśnych Beskidów. Autor uznał uzupełnienie stanu badań antropopresji turystycznej w Karpatach o to zagadnienie za istotne dla zrównoważonego zarządzania turystyką. Do badań, rozpoczętych w 2011 roku, wytypowano osiem schronisk położonych w różnych pasmach górskich w obrębie Beskidów Zachodnich. Obiekty te wybrano jako zlokalizowane na stokach pokrytych roślinnością leśną i możliwie innych znaczących źródeł antropopresji w promieniu do 500 metrów od nich. Informacji o walorach przyrodniczych otoczenia schronisk objętych badaniami oraz o specyfice działalności poszczególnych schronisk i ruchu turystycznego w tych obiektach dostarczyły zarówno źródła literaturowe i branżowe geoportale, jak też dokumentacja prac budowlanych oraz rozmowy z personelem schronisk i ankieta przeprowadzona wśród turystów. Na ich podstawie dokonano interpretacji wyników badań szaty roślinnej i wierzchnich warstw gruntu. Badania te na początkowym etapie obejmowały analizy zbiorowisk roślinnych z zastosowaniem syntetycznych wskaźników opartych o ekologiczne liczby wskaźnikowe, na dalszych zaś analizy odczynu i zawartości wybranych form pierwiastków biogennych, częściowo powtórzone po wieloletniej przerwie obejmującej modernizację schronisk. Potwierdzono przypuszczenie o ograniczeniu wpływu antropopresji turystycznej do najbliższego otoczenia popularnych schronisk – w granicach około 100 metrów w dół stoku. Wykazano, że wpływ ten objawia się głównie wzrostem odczynu gruntu. Oceniono przydatność liczb Ellenberga do tego typu zastosowań.

The puropse of the study is to define the impact of mountain huts, treated as possibly significant sources of anthropic pressure, on the soil and vegetation in the forest ecosystems of the Beskidy Mountains. Supplying the state of research on tourist pressure in the Carpathians with this issue has been considered to be important for the sustainable tourism management. Eight huts located in various mountain ranges within the Western Beskids have been selected for the research conducted since 2011 as being located on the slopes covered with montane forest vegetation and possibly remote from other significant sources of human pressure within a radius of up to 500 meters from them. Information about the natural values of the surroundings of the huts, the properties of particular hut and tourist traffic were provided by both literature sources and geoportals, as well as facility documentation, interviews with the staff and a survey conducted among tourists. On their basis, the results of research on plant cover and topsoil layers were interpreted. At the initial stage, the study included plant communities analysis using synthetic indicators based on indicator values. The following analyzes of pH data and the content of selected forms of biogenic elements, partially repeated after a long-term break including the hut renovations, have been onducted.The assumption has been confirmed that the impact of tourist pressure concentrates in the immediate vicinity of popular mountain huts, within approximately 100 meters down the slope. The study reveals that the impact manifests itself mainly by the soil reaction increase. The reliability of Ellenberg indicator values for this type of applications has been assessed.