Monografia
Ładowanie...
Licencja
CC-BY-NC-ND - Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnychW świecie dźwięków. Słuchacze w polskiej prozie lat 1864–1918
| dc.abstract.en | The main ambition of the present work is to examine the significance of sound and the act of listening in prose texts from the second half of the 19th and early 20th centuries – the period corresponding with the Polish Positivism and Young Poland movements – in relation to the question of human subjectivity. The analysis of literary material from this era allowed for the identification of three main problem areas which determined the structure of the text as well as the selection of primary literature. These areas include: the experience of sounds, sound expression, and the subject’s participation in the world of sounds. The abovementioned issues are examined based on the outputs of Bolesław Prus, Maria onopnicka, and Władysław Stanisław Reymont – three writers associated with the transformation of literary realism – who all employed elaborate descriptions of sounds and listening activities and made them the cornerstone of their world- and character-building. The analyses offer a deepened reflection on the relationship between literary characters and what is conceptualized as the “world of sounds”, also in relation to the narrativization of time, space, and events. Moreover, particular attention is paid to the act of listening, which proved to be a crucial complement to the present topic. Having identified the main similarities in the chosen writers’ approach to the theme of sound as well as the broader changes in the literary landscape of the era, the study proffers critical insights into the auditory potential of Polish literature from 1864 to 1918. The proposed approach fulfils three research objectives. Firstly, it establishes the methodological foundation for the hermeneutic analysis of sound descriptions and listening activities in literary texts associated with the Polish Positivism and Young Poland movements. Secondly, it determines the role played by these descriptions in the creation of literary characters and their relationships with other elements of the fictional worlds they inhabit, which in turn offers new insights into alternative modalities of world-building, narrative construction, and story development. Thirdly, it demonstrates the indubitable influence of sound descriptions and listening activities on the selected writers’ thought and their impact on the formation of human subjectivities in literature of that period. The book comprises three main parts, spanning the introduction, the body text divided into three separate subsections, and the conclusion. Fusing the interdisciplinary field of sound studies with that of literary studies, it offers a first-of-its-kind methodological framework – combining both foreign and domestic theories – through which to define and conceptualize new key terms, e.g. “audiosphere.” The main text examines the literary outputs of three selected authors. Part One analyses the works of Bolesław Prus, paying special attention to the problem of the listening subject’s personal experience of sounds. It identifies issues fundamental to the author’s writing, recontextualizing, among others, the role of the observer, the narrativization of human cognitive abilities, and the listening subject’s ability to acquire and process knowledge about their immediate environs, and – more broadly – about reality itself. Part Two pertains to Maria Konopnicka’s prose works wherein – as the present study posits – the notion of sound expression is of paramount importance. It is realized threefold as evocative descriptions of the human voice, of less explicit sounds produced by the human subject (for instance: sighs, moans, weeping, coughs, jawing of teeth, screams, or laughter), and of silence. As much as the modalities of sound expression (or lack thereof) evince – and parallel – the affective states and experiences of the speaker, they also develop alongside the responses of the listener who in Konopnicka’s narratives plays a pivotal role. Part Three offers the analysis of Władysław Stanisław Reymont’s works, prioritizing the issue of participation in the world of sounds. As is demonstrated, it directly translates into the broadly understood question of participation in reality and has a fundamental connection with the juxtaposition of nature (and the countryside) with industrial civilization in the author’s prose. The conclusion provides a terse overview of the similarities and differences in the approaches of the three selected writers to the theme of sound and the act of listening. Based on the research findings, the present work indicates potential directions for further studies on the Polish Positivism and Young Poland movements. |
| dc.abstract.pl | Głównym celem niniejszej książki jest zbadanie opisów dźwięku i czynności słuchania w tekstach prozatorskich z drugiej połowy XIX i początku XX wieku z uwzględnieniem problematyki ludzkiej podmiotowości. Analiza materiału literackiego wskazanego okresu pozwoliła mi wyróżnić trzy kręgi problemowe: doświadczanie dźwięków, ekspresję dźwiękową oraz uczestnictwo w świecie dźwięków. Podporządkowałam im strukturę problemową książki oraz dobór literatury podmiotu. W efekcie skoncentrowałam się na twórczości Bolesława Prusa, Marii Konopnickiej i Władysława Stanisława Reymonta – autorów związanych z przemianami konwencji literackiego realizmu. Opisy dźwięków i czynności słuchania są zasadniczą częścią konstrukcji świata przedstawionego ich utworów: kreacji postaci literackich, a także jego pozostałych elementów (przestrzeni, czasu i wydarzeń). W moich analizach pytam zatem o relację między bohaterami i tym, co określam jako świat dźwięków (powiązany z wymienionymi wcześniej elementami), to zagadnienie łączę zaś z kwestią słuchania. Podobieństwa i różnice w podejściu wymienionych pisarzy do tej tematyki pozwalają mi wysnuć ogólne wnioski przydatne do określenia audialnego potencjału literatury lat 1864–1918. Moje badania realizują trzy podstawowe zadania. Po pierwsze, buduję w nich metodologiczne podstawy analizy prezentowania dźwięków i słuchania w prozie z lat 1864–1918, co pozawala mi zaproponować nowy model opisu tej literatury. Po drugie, określam funkcję, jaką pełni owo prezentowanie w kreowaniu postaci literackich i ich związków z pozostałymi elementami świata przedstawionego. Dzięki temu odkrywam metody jego konstrukcji, a także prowadzenia narracji i budowy tekstu. Po trzecie zaś, pokazuję znaczenie prezentowania dźwięków i czynności słuchania dla refleksji wybranych twórców oraz korelację owych przedstawień z istotnymi aspektami koncepcji ludzkiej podmiotowości badanego okresu. Książka składa się ze wstępu, tekstu głównego podzielonego na trzy oddzielne części poświęcone dorobkowi prozatorskiemu poszczególnych pisarzy oraz zakończenia. We wstępie określam swoje wybory metodologiczne oraz wypracowane na ich postawie narzędzia analizy. Łączę interdyscyplinarny nurt sound studies z literaturoznawstwem: na postawie zagranicznych i polskich teorii wypracowuję własną perspektywę oraz proponuję autorskie definicje terminów (przede wszystkim – „audiosfery”). W części pierwszej tekstu głównego analizuję pisarstwo Prusa z perspektywy problematyki doświadczania dźwięków przez podmiot słuchający. Jak pokazuję, ma ona kluczowe znaczenie dla tak fundamentalnych dla twórczości autora tematów jak figura obserwatora, ludzkie zdolności poznawcze oraz możliwość zdobywania i przetwarzania wiedzy o najbliższym otoczeniu i – szerzej – o samej rzeczywistości. Część druga dotyczy tekstów prozatorskich Marii Konopnickiej, w których – jak uznaję – pojęcie ekspresji dźwiękowej odgrywa szczególną rolę. Jest ona przedstawiana w związku z trzema zagadnieniami: brzmienia ludzkiego głosu, wydawanych przez człowieka odgłosów (wzdychania, jęku, płaczu, kaszlu, zgrzytania zębami, krzyku i śmiechu) oraz milczenia. W procesie wyrażania emocji i przeżyć za ich pomocą istotną rolę odgrywa zaś postać słuchaczki, odgrywająca kluczową rolę w narracji autorki. W trzeciej – ostatniej – części proponuję analizę twórczości Reymonta uprzywilejowującą zagadnienie uczestnictwa w świecie dźwięków. Pokazuję, że przekłada się ono na ogólnie rozumianą kwestię partycypacji w rzeczywistości i ma zasadniczy związek z opozycją natury (oraz wsi) i cywilizacji przemysłowej w prozie autora. W zakończeniu podsumowuję punkty wspólne i różnice w podejściu tych trojga pisarzy oraz określam znaczenie wyciągniętych wniosków dla dalszego badania literatury lat 1864-1918. |
| dc.affiliation | Uniwersytet Warszawski |
| dc.affiliation.department | Wydział Polonistyki |
| dc.affiliation.institute | Instytut Literatury Polskiej |
| dc.affiliation.other | Zakład Literatury i Kultury Drugiej Połowy XIX Wieku |
| dc.contributor.author | Krzyżanowska, Magdalena |
| dc.date.accessioned | 2025-02-25T14:32:22Z |
| dc.date.available | 2025-02-25T14:32:22Z |
| dc.date.copyright | 2025-03-03 |
| dc.date.issued | 2023-06-15 |
| dc.description.authorship | NoAuthorshipChapter |
| dc.description.editionsource | notedition |
| dc.description.fininstitution | Program Uniwersytetu Warszawskiego „Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza” |
| dc.description.fininstitution | Dotacja dziekańska Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego |
| dc.description.physical | 663 |
| dc.description.series | Fronesis |
| dc.description.version | final_published |
| dc.identifier.isbn | 978-83-67049-93-1 |
| dc.identifier.orcid | 0000-0002-3801-5940 |
| dc.identifier.uri | https://repozytorium.uw.edu.pl//handle/item/166170 |
| dc.identifier.weblink | https://wydawnictwoepisteme.pl/shop/w-swiecie-dzwiekow-sluchacze-w-polskiej-prozie-lat-1864-1918 |
| dc.language | pl |
| dc.language.other | en |
| dc.pbn.affiliation | literary studies |
| dc.pubinfo | Lublin |
| dc.publisher.ministerial | Wydawnictwo Episteme |
| dc.rights | CC-BY-NC-ND |
| dc.rights.weblink | https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/legalcode.pl |
| dc.sciencecloud | send |
| dc.share.type | OPEN_REPOSITORY |
| dc.subject.en | Bolesław Prus |
| dc.subject.en | Maria Konopnicka |
| dc.subject.en | Władysław Stanisław Reymont |
| dc.subject.en | sound studies |
| dc.subject.en | sound |
| dc.subject.en | listening |
| dc.subject.en | audioanthropology |
| dc.subject.pl | Bolesław Prus |
| dc.subject.pl | Maria Konopnicka |
| dc.subject.pl | Władysław Stanisław Reymont |
| dc.subject.pl | sound studies |
| dc.subject.pl | dźwięk |
| dc.subject.pl | słuchanie |
| dc.subject.pl | audioantropologia |
| dc.title | W świecie dźwięków. Słuchacze w polskiej prozie lat 1864–1918 |
| dc.title.alternative | In the World of Sounds. Listeners in Polish Prose from 1864 to 1918 |
| dc.translation | nottranslation |
| dc.type | Monograph |
| dspace.entity.type | Publication |