Metody regulacji spółek zagranicznych w prawie prywatnym międzynarodowym

Przedmiotem rozprawy był przegląd oraz ocena metod, przy pomocy których systemy prawne regulują spółki zagraniczne. Przez spółkę zagraniczną rozumiano spółkę, która została utworzona przez obcy porządek prawny i do której taki obcy porządek prawny się przyznaje. W pracy przeprowadzono badania porównawcze, analizując systemy prawne wybranych państw angielskiego, niemieckiego oraz francuskiego kręgu językowego, jak również rozwiązania polskie oraz holenderskie.Kluczowe znaczenie w rozprawie odegrał podział na metodę kolizyjną oraz metodę merytoryczną, a zasadnicza teza rozprawy mówiła, że metoda kolizyjna jest nadużywana i powinna w niektórych przypadkach ustąpić miejsca metodzie merytorycznej.Wśród współczesnych kolizyjnych regulacji spółek zagranicznych można wyróżnić trzy grupy. Po pierwsze, rozwiązania, które poddają wszystkie zdarzenia i stosunki spółki rządom prawa, które niekoniecznie spółkę utworzyło. Najważniejszy przypadek tego typu regulacji stanowi teoria siedziby rzeczywistej. Potencjalnie usuwa ona spod rządów prawa inkorporacji również zdarzenia z udziałem aktów publicznych oraz stosunki organizacyjne - dla regulacji których nadaje się tylko porządek inkorporacji. Jedynie w tym systemie prawnym zostały wydane odpowiednie akty publicznego i wyłącznie do niego zostały dostosowane stosunki organizacyjne. Druga kategoria to rozwiązania kolizyjne, które zawsze kierują do porządku macierzystego spółki, w tym przede wszystkim teoria inkorporacji. Faktycznie powstrzymują się one od regulacji stosunków korporacyjnych zagranicznych spółek. Trzecią grupę stanowią ograniczone rozwiązania kolizyjne, które poddają własnemu prawu tylko niektóre stosunki spółek zagranicznych blisko związanych z własnym obszarem. Są one zorientowane praktycznie i zazwyczaj obejmują stosunki, które nadają się do skutecznej regulacji kolizyjnej.Dwie najważniejsze kategorie merytorycznych regulacji spółek zagranicznych to uznanie oraz przepisy nakładające dodatkowe obowiązki na podmioty stosunków korporacyjnych. Uznanie polega na rozciągnięciu na system uznający skutków prawnych powstałych pod rządami systemu obcego. Należy je stosować wobec zdarzeń prawnych, których elementem jest akt publiczny o charakterze konstytutywnym oraz do stosunków organizacyjnych. Przepisy nakładające dodatkowe obowiązki na spółkę zagraniczną lub podmioty w nią zaangażowane nie regulują bezpośrednio stosunków korporacyjnych. Przede wszystkim wymagają one od spółek zagranicznych ujawnienia określonych informacji w rejestrze państwa przyjmującego oraz ustanowienia na miejscu przedstawiciela i wskazania adresu. Mogą one jednak również nakładać na osoby zaangażowane w spółkę obowiązek określonego ułożenia jej stosunków korporacyjnych i w ten sposób pośrednio je normować. Sankcje za naruszenie tych przepisów mogą przypominać faktyczne konsekwencje zastosowania rozwiązań kolizyjnych, jednak ich wykorzystanie nie prowadzi do niedogodności, z jakimi wiąże się regulacja kolizyjna.Najważniejsze zagadnienie na tle polskiej ustawy o prawie prywatnym międzynarodowym to wykładnia pojęcia siedziby, którym posługuje się ona dla wyznaczenia prawa właściwego dla osób prawnych. Owa siedziba powinna być rozumiana jako siedziba statutowa, a nie jako siedziba rzeczywista. Taka konieczność wynika z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, które nakazuje, by spółka, która przeniosła siedzibę rzeczywistą w ramach Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, była uznawana jako spółka państwa swojej inkorporacji. Polska ustawa stanowi co prawda, że przeniesienie siedziby w ramach EOG nie prowadzi do utraty podmiotowości prawnej, ale wyjątek wprowadzony przez ten przepis jest zbyt wąski, aby uczynić zadość wymogom prawa europejskiego. Za teorią siedziby statutowej przemawiają również liczne względy funkcjonalne.

The subject of the thesis was the assessment of methods with which legal systems regulate foreign companies. Foreign company was understood as a company which has been incorporated by a foreign legal system and which is recognized by this system as its own. A comparative research was carried out in the dissertation, covering legal systems of selected English, German and French speaking countries, as well as Polish and Dutch law.Crucial for the dissertation was the distinction between the conflict-of-laws and substantive methods and its main thesis was that the conflict-of-laws method is used too often and should yield precedence to the substantive method in some cases.Among modern conflict-of-laws regulations of foreign companies three groups can be distinguished. First, solutions which subject all legal events and legal relations of a company to substantial law which did not necessarily create the company. The most important instance of the regulations of this kind is the real seat theory. Potentially it removes from authority of the law of incorporation, among others, legal events which include public acts and organizational legal relations – whereas those can effectively be governed only by the law of incorporation. Only within the law of incorporation relevant public acts have been issued and only to this law organizational legal relations have been adjusted. The second category of the conflict-of-laws regulations consists in solutions which always indicate parent law of a company as applicable. They include especially the theory of incorporation. In fact, these solutions refrain from regulation of corporate relations of foreign companies. The third group consists in limited conflict-of-laws regulations which subject to their own substantive law only selected relations of foreign companies closely connected with their country. They are practically oriented and usually cover relations which are suitable for effective conflict-of-laws regulation.Two most important categories of substantive regulations of foreign companies are the recognition and provisions imposing additional obligations on parties of corporate relations. The recognition consists in extension of legal effects which arose under a foreign legal system to the recognizing system. It should be applied to legal events which include constitutive public acts and to organizational relations. Provisions imposing additional obligations on foreign companies or persons involved in them do not regulate directly corporate relations. Above all, they require from foreign companies disclosure of certain information in the register of the admitting country and appointment of a representative and indication of an address there. They may, however, impose on persons involved in a company an obligation to specifically arrange its corporate relations and in this manner indirectly regulate these relations. Legal sanctions for breach of these provisions may resemble actual consequences of use of the real seat theory, but their application does not result in problems associated with the conflict-of-laws regulation.The most important question with respect to the Polish Act on the Private International Law is interpretation of the term “seat”, which the Act uses to designate law applicable to legal entities. It should be understood as the seat set in articles of association and not as the real seat. This results from the case law of the Court of Justice of the European Union, which mandates that a company transferring its real seat within the European Economic Area be recognized as the company of the country of its incorporation. Although the Polish Act provides that transfer of the seat within the EEA does not result in loss of legal personality of the company, nevertheless this exception is not broad enough to satisfy requirements of the European law. Many functional arguments also speak in favour of the statutory seat theory.