Rozwój profesjonalny lektora języka polskiego jako obcego. Wpływ biografii i doświadczeń dydaktycznych na proces kształtowania się tożsamości zawodowej.

Przedmiotem niniejszej rozprawy doktorskiej jest rozwój profesjonalny lektorów języka polskiego jako obcego (jpjo). W pracy podjęto także kwestię wpływu biografii zawodowej i doświadczeń dydaktycznych na proces kształtowania się tożsamości zawodowej tej grupy nauczycieli. W pracy przedstawiono rozważania na temat miejsca badań pedeutologicznych w kontekście pedagogiki i glottodydaktyki, ze szczególnym uwzględnieniem glottodydaktyki polonistycznej. Praca zawiera także rozważania teoretyczne na temat zagadnieniu rozwoju zawodowego i tożsamości zawodowej. Rozwój zawodowy jest rozumiany tutaj jako dynamiczny proces, który polega na równoległej i powiązanej ze sobą ewolucji kompetencji praktyczno-moralnych i technicznych. Proces ten przebiega od stadium wchodzenia w rolę zawodową, poprzez pełną adaptację do tej roli, ku fazie twórczego jej przekraczania i zastępowania przepisu roli własną tożsamością osobową, rozumianą jako świadomość siebie i własnych powinności. Jest to proces ukierunkowany na zdobywanie niezależności człowieka, zmianę rozwojową, przynoszącą wzrost autonomii jednostki. Punktem odniesienia dla poszukiwań badawczych są trzy etapy rozwoju tożsamości zawodowej: tożsamość anomijna (naturalna), tożsamość roli i tożsamość autonomicznego „Ja”. Ważnym kontekstem rozważań o tożsamości zawodowej nauczycieli języka polskiego jako obcego są wyodrębnione przez Jamesa Marcię statusy tożsamości: rozproszona, nadana, moratoryjna, osiągnięta. Głównym celem zaprezentowanych w niniejszej pracy badań była próba opisania rozwoju zawodowego lektorów języka polskiego jako obcego w kontekście ich biografii i doświadczeń zawodowych. Zakładając, że biografia zawodowa i doświadczenia dydaktyczne mają wpływ na kształtowanie się tożsamości zawodowej nauczyciela języka polskiego jako obcego (lektora) sformułowano następujące pytanie badawcze: w jaki sposób ww. czynniki wpływają na kształtowanie się jego tożsamości? Szczegółowe cele badawcze obejmowały m.in. zaprezentowanie subiektywnych wizji własnego zawodu i rozwoju zawodowego badanych, określenie punktów znaczących ich kariery zawodowej (tzw. „kamieni milowych”), określenie etapu rozwoju zawodowego badanych, określenie poziomu ich motywacji do rozwoju, rozpoznanie warunków pracy i form zatrudnienia lektorów w Polsce i za granicą, rozpoznanie stanu świadomości tożsamości zawodowej badanych, określenie uwarunkowań rozwoju zawodowego lektorów i wskazanie tych kluczowych. Ze względu na specyfikę tematu i wielowymiarowość badanych problemów przeprowadzenie projektu badawczego wymagało podejścia hybrydowego (mieszanego). Metodą najbardziej odpowiednią okazała się w tym przypadku metoda triangulacji czyli łączenia ilościowych metod badawczych z jakościowymi. Jako technikę pozyskania danych wykorzystano ankietę, którą wypełniło 90 osób. Spośród badanych, którzy wypełnili kwestionariusz wytypowano osoby, które wzięły udział w drugiej części badania. Polegało ono na analizie wypowiedzi eseistycznych nauczycieli (lektorów) jpjo na temat: „Ja jako lektor/lektorka języka polskiego jako obcego. W pracy przedstawiono wyniki ankiet oraz wnioski na temat rozwoju zawodowego badanych nauczycieli jpjo. Praca zawiera analizę odpowiedzi na poszczególne pytania kwestionariusza dotyczące m.in. motywacji do podjęcia pracy w charakterze lektora jpjo, zalet i wad takiej pracy, wizji własnego rozwoju profesjonalnego badanych, jego uwarunkowań, czynników ułatwiających i hamujących ten rozwój, a także jego efektów i deficytów. Materiał badawczy (wypowiedzi eseistyczne) przeanalizowano także pod kątem reprezentowanych przez badanych statusów tożsamości. Omówiono ujawnione w esejach elementy biografii profesjonalnej i ich wpływ na budowanie tożsamości zawodowej.