Metody badań struktury saponin triterpenowych

Nazwą „saponiny” określamy grupę substancji zbudowanych z lipofilowej części aglikonu – sapogeniny oraz hydrofilowego glikonu, czyli części cukrowej. Poszczególne saponiny różnią się rodzajem aglikonów oraz składem, liczbą i wzorami rozgałęzień łańcuchów cukrowych, co skutkuje dużą naturalną różnorodnością saponin. Ta różnorodność determinuje różne właściwości biologiczne tych związków. W literaturze można znaleźć wiele doniesień o ich działaniu przeciwzapalnym, przeciwgrzybiczym, przeciwwirusowym, cytotoksycznym czy antyseptycznym. Saponiny występują często w roślinach leczniczych i jadalnych, decydując o ich właściwościach farmaceutycznych i nutraceutycznych. Dzięki postępowi technicznemu i angażowaniu coraz to nowszych metod analitycznych liczba przebadanych gatunków roślin pod względem zawartości tych związków wciąż rośnie, jednak charakterystyka struktury saponin w wielu roślinach wciąż jest niepełna. Dlatego też dobranie odpowiednich metod badań nad strukturą saponin wydaje się niezwykle ważne w kontekście określenia zależności miedzy strukturą a funkcją oraz projektowania leków pochodzenia naturalnego. Aby zidentyfikować i scharakteryzować związki wyizolowane z surowca roślinnego wykorzystuje się obecnie przede wszystkim metody spektroskopowe, takie jak magnetyczny rezonans jądrowy (NMR), spektroskopia w podczerwieni (IR), spektrometria mas (MS) czy krystalografia rentgenowska. W tym rozdziale na przykładzie wybranych prac badawczych zostało omówione zastosowanie wymienionych technik w analizie saponin.